Name: Atatürk Ansiklopedisi
Author: Harun Yahya

YAZAR ve ESERLER‹ HAKKINDA

Harun Ya*ya müstear ismin* kullanan yazar *d-

nan Oktar, 1956 y›l›nda Ankara'da do¤du. ‹lk, orta

ve lise ö¤renimini Ankara'da tamamlad›. Daha son-

ra ‹stanbul Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar

Fakültesi'nde ve ‹stanbul Üniversitesi Felsefe Bölü-

mü'nde *¤renim gördü. 1980'li y›llardan bu yana,

imani, bilimsel ve siyasi konularda pek çok eser ha-

z›rlad›. Bunlar›n yan› s›ra, yazar›* evrimcil*rin sah-

tekarl›klar›n›, iddialar›n›n geçersizli¤ini ve Darwi-

nizm'in kanl› ideolojilerle olan karanl›k ba¤lant›lar›-

n› ortaya koya* çok önemli eserl*ri *ulu*m*kt*d›*.

Harun Yahya'n›n eserleri yaklaﬂ›k 30.000 resmin

yer ald›¤› toplam 45.000 sayfal›k bir külliyatt›r ve bu

külliyat 57 farkl› dile çevrilmiﬂtir.

Yazar›n müstear ismi, inkarc› düﬂünceye karﬂ›

mücadele eden iki peygamberin hat›ralar›na hür-

meten, isimlerini yad etmek için Harun ve Yahya

isimlerinden oluﬂturulmuﬂtur. Yazar taraf›ndan ki-

taplar›n kapa¤›nda Resulullah'›n mührünün kulla-

n›lm›ﬂ olmas›n›n s*mbolik anlam› ise, kitaplar›n içe-

ri¤i ile ilgilidir. Bu mühür, Kuran-› Kerim'in Allah'›n

son kitab› ve son sözü, Peygamberimiz (sav)'in de

hatem-ül enbiya olmas›n› remzetmektedir. Yazar da,

yay›nlad›¤› tüm çal›ﬂmalar›nda, Kuran'› ve Resulul-

lah'›n sünnetini kend*ne rehber edinmiﬂtir. Bu suret-

le, inkarc› düﬂünce sistemlerinin tüm temel iddial*-

r›n› tek tek çürütmeyi ve dine karﬂ› yöneltilen itiraz-

lar› tam olarak susturacak "son söz"ü söylemeyi he-

deflemektedir. Çok büyük bir hikmet ve kemal sahi-

bi olan Resulullah'›n mührü, bu son sözü söyleme

n*yetinin bir du*s› olarak kullan›lm›ﬂt›r.

Yazar›n tüm çal›ﬂmalar›ndaki ortak hedef, Ku-

ran'›n *ebli¤ini dünyaya ulaﬂt›rmak, böylelikle in-

sanlar› Allah'›n varl›¤›, birli¤i ve ahiret gibi temel

imani konular üzerinde düﬂünmeye sevk etmek ve

inkarc› sistemlerin çürük temellerini ve sapk›n uy-

gul*malar›n› g*zler önüne sermektir.

Nitekim Harun Yahya'n›n eserleri Hindistan'dan

Amerika'y*, ‹ngiltere'den Endonezya'ya, Polon-

ya'dan Bosna Hersek'e, ‹spanya'dan Brezilya'ya,

Malezya'dan ‹talya'ya, Fransa'dan Bulgaristan'a ve

Rusya'ya kadar dünyan›n daha pek çok ülkesinde

be¤eniyle okunmaktad›r. ‹ngilizce, Frans›zca, Al-

manca, ‹talyanca, ‹spanyolca, Portekizce, Urduca,

Arapça, Arnavutça, Rusça, Boﬂnakça, Uygurca, En-

donezyaca, Malayca,

Bengoli, S›rpça,

Bulgarca, Çin-

ce, Kishwahili

(Tanzanya'da

kullan›l›yor),

Hausa (Afri-

ka'da yayg›n

olarak kullan›-

l›yor), Dhivelhi

(Mauritus'ta

kullan›l›yor),

Danimarkaca

ve ‹sveçce gibi

pek çok d*l* ç*vril*n*e*e*ler,**urt *›ﬂ*nda*geni* bir

okuyucu kitlesi taraf›ndan takip edilmektedir.

Dünyan›n dört bir yan›nda ola¤anüstü takdir

toplayan bu eserler pek çok insan›n iman etmesine,

pek ço¤unun da iman›nda derinleﬂmesine vesile ol-

maktad›r. Kitaplar› okuyan, inceleyen her kiﬂi, bu

eserlerdeki hikmetli, özlü, kolay anlaﬂ›l›r ve samimi

üslubun, ak›lc› ve ilmi yaklaﬂ›m›n fark›na varmak-

***›******ese**e* s**at** etk****m*******n*ne*****v**-

me, itiraz edilemezlik, çürütülemezlik özellikleri ta-

ﬂ›makta*›*. Bu eserleri okuyan ve üzerinde *iddi bi-

ç*md* düﬂünen *nsanlar›n, art›k mat*ryalist felse*e-

yi, ateizmi ve di¤er sapk›n görüﬂ ve felsefelerin hiç-

birini samimi olarak savunabilmeleri mümkün de-

¤ildir. Bundan sonra savunsalar da ancak duygusal

bir inatla savunacaklard›r, çünkü fikri dayanaklar›

çürütülmüﬂtür. Ça¤›m›zdaki tüm inkarc› ak›mlar,

Harun Yahya Külliyat› karﬂ›s›nda fikren ma¤lup ol-

muﬂlard›r.

Ku**us*z ***ö*el*ikler, *ur*n*›n hikmet ve an*a-

t›m çarp›c›l›¤*ndan kaynaklanmaktad›r* Yazar›n

kendisi bu eserlerden dolay› bir öv*nme*içinde de-

¤*ld**, *a*n›zc* A*lah*›n hi*ayetine ves*le olma*a

niyet etmiﬂtir. Ayr›ca bu eserlerin bas›m›nda ve ya-

y›nlanmas›nda herhangi bir maddi kazanç hedef-

lenmemektedir.

Bu gerçekler göz önünde bulunduruldu¤unda,

insanlar›n görmediklerini görmelerini sa¤layan, hi-

dayetlerine vesile ol*n bu e*erle**n okunmas›n› teﬂ-

vik etmenin de, çok önemli bir hizmet oldu¤u orta-

ya ç›kmaktad›r.

de¤erli

eserleri tan›tmak ye*ine, insanlar›n zi-

hinlerini buland›ran, fikri karmaﬂa meydana geti-

ren, kuﬂku ve tereddütleri da¤›tmada, iman› kurtar-

mada güçlü ve keskin bir etkisi olmad›¤› genel tec-

rübe ile sabit olan kitaplar› yaymak ise, emek ve za-

man kayb›n* neden olacakt›r. ‹man* kurtarma ama-

c›ndan ziyade, yazar›n›n ede*i gücünü vurgulama-

ya yönelik eserlerde bu etkinin elde edilemeyece¤i

aç›kt›r. Bu konuda kuﬂkusu olanlar varsa, Harun

Ya*ya'n›n eserlerinin tek amac›n›n dinsizli¤i çürüt-

m*k*ve Kuran ahlak›n› yaymak oldu¤unu* b* hiz-

metteki etki, baﬂar› ve samimiyetin aç›kça görüldü-

¤ünü o***uc*lar›* genel k*naatinden anlay*bi*ir-

ler.

Bilinmelidir ki, dünya üzerindeki zulüm ve kar-

maﬂalar›n, Müslümanlar›n çektikleri eziyetlerin te-

mel sebebi dinsizli¤in fikri hakimiyetidir. Bunlar-

dan kurtulman›n yolu ise, dinsizli¤in fikren ma¤lup

edilmesi, iman hakikatlerinin ortaya konmas› ve

Kuran a**ak›n›*, insanlar*n kavray›p yaﬂayabile-

cekleri ﬂekilde anlat›lmas›d›r. Dünyan›n günden gü-

ne daha fazla içine çekilmek istendi¤i zulüm, fesat

ve kargaﬂa ortam› dikkate al›nd›¤›nda bu hizmetin

elden geldi¤inc* h›zl› ve etkili bir biçimd* yap›lmas›

gerekti¤i aç›kt›r. Aksi halde çok geç kal›nabilir.

Bu önemli hizmette öncü rolü üstlenmiﬂ olan Ha-

*un Yahya Külliyat›, Allah'›n izniyle, 21. yüzy›lda

dünya insanlar›n› Kuran'da tarif edilen huzur ve ba-

r›ﬂa, do¤*uluk ve ad*lete, güze*lik ve mutlulu¤a*taﬂ*-

maya bir vesile olacakt›r.

‹çindekiler

GGiirriiﬂﬂ

AAttaattüürrkk''üünn HHaayyaat*›› 88

AAttaattüürrkk ‹‹ççiinn NNee DDeeddiilleerr??

8800

AAttaattüürrkk''üünn SSöözzlleerrii

1111*0

AAttaattüürrkk''üünn AAnn››llaarr››

117744

AAttaattüürrkk''üünn EEﬂﬂyyaallaarr››

2200*8

AAttaattüürrkk''üünn AArrkkaaddaaﬂﬂllaarr›› 221188

EEvvrriimm YYaann››llgg››ss›› 225522

‹kinci Bask›: Nisan, 2006

ARAﬁTIRMA YAYINCILIK

Talatpaﬂa Mah. *mirgazi Caddesi ‹bra*im Elmas ‹ﬂmerkezi

A Blok Kat 4 Okmeydan› - ‹stanbul Tel: (0 212) 2220088

Bask›: Kelebek Matbaac›l›k, Adres: Litros Yolu, Nevzat Fikret Koru

Holding Binas› No: 4/1-A Topkap›-‹stanbul Tel: (0 212) 612 43 59

w w w. h a r u n y a h y a . o r g - w w w. h a r u n y a h y a . n e t

Giriﬂ

H er milletin geçmiﬂinde

dönüm noktas› say›lan

belirli tarihler, dönemler

vard›r. Bu önemli tarihleri belirleyen ise

genellikle o ülkenin ba¤›ms›zl›¤›n›n kaza-

n›ld›¤› bir savaﬂ, bir antlaﬂma ya da baﬂka bir

önemli olay olabilir. Türk Milleti de tarihten

gelen ba¤›ms›z yaﬂama ülküsü etraf›nda bugü-

ne kadar 16 devlet kurarak ba¤›ms›zl›k karakteri-

ni göstermiﬂtir. Asil Türk Milleti, düﬂman ülkeler ta-

ra**nd******ih* gö**lm*k**s**nd*¤i **r**n***ke*di**a-

n›ndan k*hr*man›n* ç›ka*tm›ﬂ, yok olmak*a ola* O*-

manl› Devleti'nin üzerine, y›k›lmamak üzere, 17. ba-

¤›ms›z Türk Devleti'nin; bugün de içinde yaﬂad›¤›-

m›z Türkiye Cumhuriyeti'nin temellerini atm›ﬂt›r.

‹ﬂte bu önemli dönüm noktalar›na damgas›n›

vuran çok önemli ﬂahsiyetler vard›r.

~ 5 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Bu kitapta asil*Türk Milleti'nin yüzy›llard›r süreg*len varl›¤›n-

da yer alm›ﬂ çok önemli bir ﬂahsiyetten; Türkiye Cumhuriyeti'nin

kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ten bahsedece¤iz.

Bu kitab› haz›rlamam›z›n en önemli nedeni ise, lise y›llar›ndan

sonra sadece milli bayramlarda al›ﬂ›lagelmiﬂ ﬂekilde sayg›yla and›-

¤›m›z, ama unutmaya b*ﬂlad›¤›*›z *anl› tar*hi*izi*ve*Atatürk'ün

dünyada eﬂine az rastlan›r hayat›n›, üstün özelliklerini tekrar hat›r-

latmakt›r. ﬁu anda okul hayat› devam eden ö¤rencilerimize ise

baﬂucu kayna¤› olacak bu eserde, dünyan›n en iyi liderleri s›rala-

mas›nda her zaman üst s›rada olan Mustafa Kemal Atatürk'ü en iyi

ﬂekilde anlatmaya çal›ﬂt›k.

Atatürk* Türk Milleti'nin yetiﬂtirdi¤i en eﬂsiz siyasi deha, en

güçlü devlet adam› ve hiç ﬂüphesiz en büyük kumandand›r. Gerek

do¤uﬂtan sahip oldu¤u yetenekler, gerekse hayat› boyunca kazan-

~ 6 ~

Harun Yahya

d›¤› özellikler aç›s›ndan, çok üstün ve seçkin niteliklere sahiptir.

Onun üstün askeri dehas›, ileriyi görebil*e, her zaman isabetli ka-

rarlar verebilme, cesaret, çelik gibi bir irade, azim, kararl›l›k ve güç-

lü bir sorumluluk anlay›ﬂ› gibi özelliklerle kendini gösterir.

Yaln›z burada dikkat etmemiz gereken, Atatürk'e ait olan bu

özellikleri bizim de örnek almam›z ve bu konuda di¤er milletlere

örnek olmam›zd›r. Bunu sa¤laman›n yolu ise, Atatürk'ü, hayat›, as-

kerli¤i, sosyal hayat›, ahlak›yla bir bütün olarak tan›maktan geçer.

Atatürk'ü iyi anlamak; sadece onun ﬂahs›na yönelik övücü konuﬂ-

malar yapmak, sözlü ola*ak takdir etmekle de¤il, kendisinin mille-

tinden ne istedi¤ini anlamak, fikir yap›s›n› ve ilkelerini hayata ge-

çirmek demektir. Nitekim Mustafa Kemal Atatürk, kendisini anla-

man›n, onun yolunda ilerlemenin nas›l mümkün olaca¤›n› yol ola-

rak bizlere ﬂu ﬂekilde belirtmiﬂtir:

"Beni görmek demek, mutlaka yüzümü görmek demek de¤ildir. Benim

fikirlerimi, benim duygular›m› anl›yorsan›z ve hissediyorsan›z, bu kafi-

dir (yeterlidir.)" (Cemal Kutay, Ne Buldu, Ne B›rakt›, *aﬂar E¤itim ve

Kültür Vakf›, ‹zmir, s. 175)

‹ﬂte bu eserde; do¤umundan o*ul*y›llar›na, subayl›ktan baﬂko-

mutanl›¤a uzanan baﬂar*l* asker*i* kariyer*n*, samimi bir

Müslüman oluﬂundan, hareketli so*yal yaﬂant›s›na, ilkelerinde* in-

k›laplar›na, k›sacas› her yönüyle Atatürk'ü okuyacak, Ona olan sev-

gi ve sayg›n›z›n artt›¤›na ﬂahit olacaks*n›z. Gerçek*en de Mustafa

Kemal Atatürk, "bitti" denilen yerden baﬂlayarak ülkeyi karanl›k-

lardan ayd›nl›¤a ç›karan eﬂsiz bir liderdir. ﬁimdi bizim üzerimize

düﬂen ise, Onun bize b›rakt›¤› bu güzel ülkeye en iyi ﬂekilde sahip

ç›kmak, çok çal›ﬂarak ülkemizi Atatürk'ün deyimiyle "muas›r

medeniyetler" seviyesine ulaﬂt›rmakt›r.

~ 7 ~

1. bölüm

Atatürk'ün Hayat›

M ustafa Kemal Atatürk,

1881 y›l›nda Selanik'te

do¤du. Babas› Ali R›za

Efendi Selanik'in yerlilerindendir; önce-

leri gümrük memurlu¤u yapm›ﬂ, daha

sonra kereste ticaretiyle iﬂtigal etmiﬂtir. An-

nesi Zübeyde *an›m, Selanik yak›nlar›ndaki

Lang*za*kasa***›nd***›* ve e**i b*r T*rk a*-

lesine mensuptur. Mustafa Kemal Atatürk'ün

gerek anne gerekse babas*n›n soyu, Rumeli'nin

fethinden sonra bu topraklara Anadolu'dan göç

eden Yörük veya Türkmenlerden gelmektedir. 1870'de

evle*en Ali R›za Efendi ile Züb*yde Han›m'›n alt› ço-

cuklar› olmuﬂtur. Mustafa ailenin dördüncü çocu¤u-

dur; Fatma, Ahmet* Ömer*ve Naciye adl* kardeﬂleri

küçük *aﬂlarda sa*g›n h*stal›*lar nedeniyl**vefat

e*miﬂlerdir. 1893 y›l›*da*A*i *›za Efen*i'n*n ö*ü-

münün ard›ndan Mustafa'n›n yetiﬂtirilmesini

Zübeyde Han›m tek baﬂ›na üstlenmiﬂtir.

~ 9 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Annesi Zübeyde Han›m ve Mustafa Kemal

Mustafa *emal ilk ö¤renimine Haf›z Mehmet Efendi'nin ma-

hal*e *ektebinde baﬂlad›; ancak daha sonra ça¤daﬂ bir e¤itim prog-

ram› uygulayan ﬁemsi Efendi Mektebi'ne geçti ve ilkokul e¤itimini

bu okulda tamamlad›. Ne var ki*babas›n›n 12 yaﬂ›ndayken vefat et-

mesi, e¤itim hayat›na k›sa bir süre ara vermesine neden oldu. Zi*a

Zübeyde Han›m, onu da yan›na alarak, subaﬂ› olan kardeﬂi Hüse-

yin Efendi'nin görev yapt›¤› Selanik yak›nlar›ndaki Rapla Çiftli-

¤i'ne yerl*ﬂti. Dolay›s›yla Mustafa Kemal'in ö¤renimi çiftlik hayat›

nedeniyle bir müddet aksad›. Bir müddet sonra Selanik'te ikamet

eden halas›n›n yan›na taﬂ›nd› ve ö¤renimini sürdürdü.

Ö¤renim Hayat›

Mustafa Kemal, ﬁemsi Efendi Mektebi'nden mezun olduktan

sonra Selanik Mülkiye Rüﬂtiyesi'ne devam etti. 1894 y›l›n›n Temmuz-

A¤ustos aylar›nda kendi karar› ile Askeri Rüﬂtiye'ye baﬂlad›. Okul

döneminde Selanik'te, yaz aylar›nda ise çiftli¤e giderek day›s› Hüse-

yin Efendi'nin yan›nda kal›yordu. Ö¤retmenleri Mustafa Kemal'in

zeki ve yetenekli bir genç oldu¤unu hemen fark ettiler ve ona büyük

bir sevgi ve ilgi gösterdiler.

~ 10 ~

Harun Yahya

Genç Mustafa'n›n, "Kemal" ismini almas› ise, ad› geçen okulda

gerçekleﬂti. Matematik ö¤retmeni Yüzbaﬂ› Mustafa Efendi, yetenek-

leri ve zekas› ile dikkat çeken Mustafa'y› s›n›ftaki

di¤er Mustafalardan ay›rt etmek için, ö¤rencisinin

ad›n›n sonuna "Kemal" ismini ekledi. Böylece genç

ö¤renci tüm dünyan›n tan›d›¤› yeni ismiyle an›l-

maya baﬂland›: Mustafa Kemal.

Mustafa Kemal, Selanik Askeri Rüﬂtiyesi'ni

bitirdikten sonra 1896'da Manast›r Askeri

‹dadisi'ne girdi. Burada Ömer Naci ve

Ali Fethi (Okyar) ile arkadaﬂ oldu.

Mustafa Kemal, hem askerlik e¤itimi-

ne devam ediyor hem de Frans›zca

dersleri alarak yabanc› dil e¤itimine

büyük önem veriyordu.

Mustafa Kemal, Manast›r As-

keri ‹dadisi'ni baﬂar› ile bitirerek, 13

Mart 1899 tarihinde ‹stanbul'da

Harp Okulu'na girdi. Üç y›lda Harbi-

ye ö¤renimini tamamlay›p 10 ﬁubat

1902'de bu okulu te¤men rütbesiyle bi-

tirdi ve ö¤renimine Harp Akademisin-

de devam etti. 1903 y*l›nda Üste¤men

oldu. 11 Ocak 1905 tarihinde de kurm*y

yüzbaﬂ› rüt*esiyle Harp Akademisi'n-

den mezun oldu.

Burada ﬂu gerçe¤in üzerinde özel-

likle durmak*gerekir: Musta*a Kemal söz

konusu okullarda üstün kiﬂili¤i ve seciye-

siyle herkesin sevgisini, sayg›s›n› kazan-

m›ﬂt›r. Harbiye ve Harp Akademisi'nde

Mustafa Kemal

‹stanbul'da

Harp Okulu

ö¤rencisiyken

(1899 - 1902)

~ 11 ~

Atatürk Ansiklopedisi

okudu¤u s›rada, Osmanl› ‹mparatorlu¤u'nun içinde bulundu¤u

durumla yak›ndan ilgilenmiﬂ ve ülkenin zorluklar›n üstesinden ge-

lebilmesi için çözüm önerileri üretmiﬂtir. Osmanl› ‹mparatorlu-

¤u'nun ali menfaatleri aç›s›ndan bir an önce yap›lmas› gerekti¤i*e

inand›¤› düzenlemeleri büyük bir içtenlikle savunmuﬂtur. Dahas›,

görüﬂ ve düﬂüncelerini her ortamda dile getirmekten çekinmemiﬂ-

tir. 5 ﬁ*b*t 1905 *arihin*e ﬁa**a atanmas* ise, ask*r* haya*›nda yeni

bir dönemin baﬂlang›c› olmuﬂtur.

Askerlik Hayat›

ﬁam'da yer alan*5. Ordu'daki görevi, Mustafa Kemal'e ‹mpara-

torluk s›n›rlar› içindeki aksakl›klar›, hem devlet yönetimindeki

hem de ordudaki hata ve eksiklikleri daha yak›ndan görmesini sa¤-

lad›. Bu zor durumdan kur*uluﬂ ve ç›k›ﬂ yoll*r› aramaya baﬂlad›.

1906 y›l›n›n Ekim Ay›'nda baz› arkadaﬂlar›yla gizli olarak Vatan ve

Hürriyet Cemiye*i'ni kurdu; cemi*etin Beyrut, Yafa ve Kudüs'te ör-

gütlenmesini gerçekleﬂtirdi. Daha sonra Selanik'e giderek, burada

Vatan ve Hürriyet Cemiyeti'nin bir ﬂubesini açt› ve tekrar ﬁam'a

döndü.

Mustafa Kemal 20 Haziran 1907 tarihinde Kola¤as›, yani gü-

nümüzdeki ad›yla k›demli yüzbaﬂ› oldu. 13 Ekim'de ise merkezi

Manast›r'da bulunan 3. Ordu Karargah›'na atand› ve bu ordunun

Selanik'teki bölümünde göreve baﬂlad›. Ayr›ca 22 Haziran 1908'de,

3. Ordu Karargah›'ndaki görevine ek olarak Üsküp-Selanik demir-

yolu müfettiﬂli¤i de kendisine verildi.

Mustafa Kemal o günlerde Rumeli'de önemli bir faaliyet gös-

teren ‹ttihat*ve T*rakki C*mi*eti'ne*kat›ld›. Bu*ce*iye*in o s›radaki

baﬂl›ca hedefleri, 1876 Anayasas›'n›n tekrar yürürlü¤e konmas›n› ve

kapal› durumdaki Meclis-i Mebusan'›n yeniden toplanmas›n› sa¤-

~ 12 ~

Harun Yahya

Subay arkadaﬂlar› ile birlikte (Beyrut, 15 Temmuz 1907)

lamakt›. Nitekim Sultan Abdülhamit'in onay›yla 23 Temmuz 1908

tarihinde ilan edilen II. Meﬂrutiyet'te ‹ttihat ve Terakki büyük bir

rol oynad›.

Kiﬂili¤inde tamamen özgürlükçü bir yap›ya sahip olan Musta-

fa Kemal, Meﬂrutiyet'in ilan›n› olumlu, ancak yetersiz *ir geliﬂme

olarak de¤erlendiriyordu. Hürriyetin tam anlam›yla gelmesiyle ül-

kenin daha h›zl› ilerleyece¤i ve kalk›naca¤›n› savunuyor, yönetimin

gerçek sahiplerine, yani millete verilmesini istiyordu. ‹ﬂte bu nokta-

da onun, ‹ttihat ve Terakki Cemiyet* ile önemli bir fikir ayr›l›¤› o*ta-

ya ç›kt›. Çünkü ‹ttihat ve Terakki Cemiyeti II. Meﬂrutiyet'in ilan›n›

yeterli buluyor, Mus*afa Kema*'in ink›lapç› düﬂüncelerini kabul et-

mek istemiyordu. Bu ﬂartlarda bile O, cemiyete gerekli uyar›lar›

yapmaktan çekinmedi.

~ 13 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Hareket Ordusu subaylar› ile birlikte (Selanik, 1909)

13 Nisan 1909 tarihinde ‹stanbul'da, 31 Mart Vakas› olarak bi-

linen büyük bir ayaklanma patlak verdi. Mustafa Kemal, iﬂte bu

olumsuz geliﬂme üzerine Rumeli'de kurulan Hareket Ordusu'nun

Kurmay Baﬂkanl›¤›na getirildi ve bu orduyla birlikte 19 Nisan

1909'da ‹stanbul'a geldi. Hareket Ordusu'nun ‹stanbul'a geliﬂinin

*rd›ndan yap›lan aç›klamay› kaleme ald› ve söz konusu isyan›n

bast›r›lmas›nda etkili oldu. Ordunun kontrolü tamamen ele geçir-

mesinden sonra Sultan Abdülhamit tahttan indirildi ve yerine Sul-

tan R*ﬂa* *eçirildi. Mustafa K*mal, 1***ay›s 1909'da tekra* Sela-

nik'teki görevinin baﬂ›na geri döndü.

Mustafa Kemal'in Selanik'e dönüﬂü ‹ttihat Terakki Cemiyeti

ile olan görüﬂ ayr›l›¤›n› daha da ö* plana ç›kar›r. 22 Eylül 1909'da

‹ttihat Terakki Kongresi'nde ordunun siyasete kar›ﬂmas› ve bunun

do¤uraca¤› muhtemel olumsuz sonu*lar üzerine bir konuﬂma ya-

~ 14 ~

Harun Yahya

Pikardi (Picardie) Manevralar›'nda (Fransa, 1910)

par. ‹ttihat ve Terakki Cemiyeti'nin izledi¤i siyasetin yanl›ﬂ oldu-

¤u*a ve ülke yarar›na olmad›¤›na kanaat getirir. Tüm vaktin* or-

dudaki görevine ay›r›r.

Mustafa*Kemal Selanik*teki görevini sürdürdü¤ü döne*de,

Eylül 1910'*a göz*emci s›fat›yla Fransa'daki Pikardi Manevralar›'na

gönderildi. Daha önce önemini fark ederek ald›¤› Frans›zca e¤itimi

kendisine büyük kolayl›k sa¤lam›ﬂt›. 1911'in Mart ay›nda ise, Arna-

vutluk'ta ç›kan isyan› bast›rmak üzere oluﬂturulan Harbiye Naz›r›

Mahmut ﬁevket Paﬂa'n›n komutas›ndaki birlikte yer ald›. 3. Ordu

Karargah›'n›n ard›ndan s›ras›yla 5. Kolordu Karargah› ve 38. Piya-

de Alay›'nda görev ald›. Asl›nda bu görevler ile baz› çevreler Onu

y›pratmak, ﬂevk ve heyecan›n› k›rmak istiyorlard›. Di¤er bir deyiﬂ-

le, hedeflenen, Mustafa Kemal'in yükselmesini engellemekti. Fakat

O, bütün görevlerinde oldu¤u gibi, burada da baﬂar›l› oldu; çal›ﬂma

~ 15 ~

Atatürk Ansiklopedisi

arkadaﬂlar›n›n ve kumandanlar›n›n takdirlerini toplad›.

Vatan sath›nda yapm›ﬂ oldu¤u görevler Mustafa Kemal'in ye-

nilikçi ve ink›lapç› düﬂüncelerini olgunlaﬂt›rm›ﬂ ve etraf›nda birçok

genç subay›n toplanmas›n› sa¤lam›ﬂt›. Fakat bu yeni yap›lanma Os-

manl› Devleti'nin kimi kesimleri taraf›ndan tehlikeli görülüyordu.

Nitekim onun, 27 Eylül 1911 tarihinde ‹stanbul'da bulunan Genel-

kurmay Baﬂkanl›¤›na tayin edilmesi, bu çarp›k bak›ﬂ aç›s›n›n bir *o-

*ucu o*du. 1908 Me*rutiyeti'nden sonr* b*z› Osman*› birliklerinin

buradan ayr›lmas› ve askeri gücün zay›flamas›n› f›rsat bilen ‹tal-

yanlar, 1911'in son aylar›nda

Trablusg*rp'a sald›rd›lar.

Mustafa Kemal bu geliﬂme-

nin ard›ndan Tobruk ve Der-

ne Bölgeleri'nde gönüllü ma-

ha*li kuvv*tler*n baﬂ›na, son-

ra Derne Komutanl›¤›na

atand›. 27 Kas›m 1911 tari-

hinde Binbaﬂ›l›¤a terfi etmesi

de söz konusu dönem içinde

gerçekleﬂti.

Mustafa Kemal'in ön-

derli¤indeki Türk birlikleri-

nin ve yerli halk›n kahra-

manca karﬂ› koymas› nede-

niyle ‹talyanlar ancak k›y›da

tutunabilmiﬂlerdi. Fakat bu

K›z›lay Heyeti ile birlikte (Derne, 1912)

s›rada Balkanlar'da baﬂlayan kar›ﬂ›kl›k nedeniyle buradaki müca-

dele sona erdi ve 15 Ekim 1912*tarihinde Uﬂi Bar›ﬂ› imzaland›. Bu-

nun sonucunda Osmanl› Devleti Afrika'daki son topraklar›n› da

kaybetmiﬂ oldu.

1912 y›l›n›n Ekim a*›nda Balkan *arbi'nin baﬂlamas› üzerine

~ 16 ~

Harun Yahya

Be*evi Kuvvetleri ile birlikte (Derne, 1912)

Mustafa Kemal, 24 Ekim 1912'de Trablusgarp'tan ayr›larak ‹stan-

bul'a geldi. 21 Kas*m 1912'de Gelibolu'da bulunan Bahr-i Sefid (Ak-

deniz) Bo¤az› Kuvay-› Mürettebesi Komutanl›¤› Harekât ﬁubesi

Müdürlü¤üne atand›. Bu s›rada Selanik düﬂmüﬂ, Bulgar Ordusu

Babaeski-Lüleburgaz Savaﬂ›'n› kazanara* Çatalca'*a kadar gelmi*-

ti. Osmanl› adeta Avrupa'dan itilip Asya'ya sürülmek isteniyordu.

‹ttihatç›lar›n yönetimindeki Osmanl› Hükümeti, 30 May›s 1913'de

Midye-Enez hatt›n› kabul etmek zorunda kalm›ﬂt›. Osmanl› miras›-

n* paylaﬂmada anlaﬂam*yan Balkanl›lar Bulgaristan'a karﬂ› savaﬂa

tutuﬂmuﬂlard›. Bu s›rada Türk Ordusu hemen harekete geçti. Mus-

tafa Kemal ise*Bolay›r Kolordusu Kurmay Baﬂkanl›¤›na getirildi;

Dimetoka ve Edirne'nin düﬂmandan geri al›nmas›nda oldukça

eme¤i geçti.

Balkan Harbi'nin*neticelenmesinden sonra 27 Ekim 1913 tari-

hinde Sofya Ataﬂemiliterli¤ine atand›; ayn› zamanda Belgrad ve

Çetine Askeri Ataﬂeli¤i görevini de üstlendi. 1915 y›l›n›n Ocak ay›-

na kadar süren bu görevi s›ras›nda yarbayl›¤a terfi etti.

~ 17 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Derne Komutan› Kurmay Yüzbaﬂ› (1912)

~ 18 ~

Harun Yahya

~ 19 ~

Askeri ateﬂe iken yap›lan

kostümlü baloda (Sofya, 1914)

Atatürk Ansiklopedisi

I. Dünya Savaﬂ›'nda Atatürk

Mustafa Kemal'in Sofya'da yarbay olarak bulundu¤u dönem,

asl›nda I. Dünya Savaﬂ›'n›n arifesiydi. Mustafa Kemal, geliﬂen olay-

lar› dikkatle gözlemliyor ve Os*anl› ‹mparatorlu¤u'nun izlemesi

gereken stratejiyi Harbiye Nezareti'ne (Mill* Savunma*Bakanl›¤›na)

özenle bildiriyordu. Onun yak›nda patlak vermesi kuvvetle muhte-

mel kanl› savaﬂ hakk›ndaki düﬂünceleri aç›kt›: "Kat›lma zorunlu ha-

le gelmedikçe Osmanl› Devleti bu büyük savaﬂ›n d›ﬂ›nda kalmal›y-

d›." Çünkü Atatürk ileriyi görebilme özelli¤i ile Osmanl›'n›n bu sa-

vaﬂ› kald›ramayaca¤›n› anlam›ﬂt›.

Di¤er taraftan Osmanl› ‹mparatorlu¤u'nun o dönemdeki yö-

neticileri, Mustafa Kemal'in de¤erli görüﬂlerini göz önüne alacak

kadar anlay›ﬂl* de¤illerdi. Bu kiﬂiler aras›nda Alman taraftarl›¤›

"moda" haline gelmiﬂti. Oldu-bittilerin birbirini izledi¤i bu dönem-

de ‹ngiltere ve Rusya'ya savaﬂ açan Almanlar, Osmanl› ‹mparator-

lu¤u'nun kendi *anlar›nda savaﬂa girmesini istiyorlard›. Bu s›rada

iki Alman savaﬂ gemisi Karadeniz'e ç›karak Rusya'n›n Sivastopol,

Odesa ve baz› Rus limanlar›na sald›rd›. Enver Paﬂa ve Almanlar›n

ortak geliﬂtirdikleri senaryo "baﬂar›yla" uygulan›yordu. Atatürk'ün

Yavuz Z›rhl›s›

~ 20 ~

Harun Yahya

Midilli Z›rhl›s›

i*iraz**r›na r*¤men ol**lar çok h›zl* *ir*ﬂek*lde geliﬂti ** 2**Ekim

1914'te Osmanl› Devleti ‹ttifak Devletleri'nin yan›nda savaﬂa girdi.

Mustafa Kemal 20 Ocak 1915'de, Tekirda¤'da kurulacak olan

19. Tümen Komutanl›¤›na tayin edildi. O da vakit kaybetmeden ye-

ni görev yerine ulaﬂarak tümenini kurdu. Bu tümen, daha sonra 25

ﬁubat 1915'te Tekirda¤'dan Maydos'a (Eceabat) kayd›r›ld›. Ayr›ca 9.

Liman von Sanders

Tümen'in 2. Piyade Alay› ve baz› topçu birlikleri

de emrine verildi. Atatürk böylece büy*k sava-

ﬂ›n baﬂ›nda Maydos M›nt›kas› Kumandan›

olarak hizmet etmeye baﬂlad›.

‹ngiliz donanmas› 18 Mart 1915 günü

Çanakkale Bo¤az›'n› geçmeye çal›ﬂt›; ama k›-

y›daki Türk topçusunun etkili savunmas› sa-

yesinde baﬂar›l› olamad› ve a¤›r kay›plar ver-

di. Düﬂman birlikleri Çanakkale Bo¤az›'n› ge-

çemeyince taktik de¤iﬂtirdiler ve Gelibolu Ya-

r›madas›'na ç›karma yapmaya karar verdiler.

Bu s›rada Gelibolu'da, Alman Generali Otto Liman von Sanders'in

komutanl›¤›nda 5. Ordu oluﬂturuldu. Mustafa Kemal ise, General

von Sanders'in savunma plan› çerçevesinde, tümeniyle birlikte 18

Nisan 1*15 *ün* Bigal›'ya geçti.

~ 21 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Çanakkale Deniz Savaﬂ›'n› anlatan bir tablo (Tahsin Bey)

Çanakkale Geçilmez!

Düﬂman birlikleri Seddülbahir ve Ar›burnu bölgesinde ilk ç›-

karma hareketini baﬂlatt›klar›nda tarih, 25 Nisan 1915'i gösteriyor-

du. Ancak Mustafa Kemal'in komutas›ndaki vatansever kahraman

askerlerin karﬂ›lar›na ç›kacaklar›n› bilmiyorlard›. Daha do¤rusu ne

ile karﬂ› karﬂ›ya geleceklerini tam olarak hesap etmemiﬂlerdi. Mus-

tafa Kemal, ç›karma baﬂlar baﬂlamaz kuvvetlerini Bigal›'dan Conk-

bay›*›'na sevk etti. Karaya ç›kan ‹ngiliz kuvvetlerine karﬂ› Mustafa

Kemal'in önderli¤indeki 19. Tümen kuvvetleri kahramanca müca-

dele ettiler ve onlar› geri püskürttüler. Elbette bu zafer, Mustafa Ke-

mal'in üstün*liderlik ve yöneticilik özelliklerinin de aç›k bir göster-

gesidir. Büyük Komutan, o*dusunu gerçekleﬂece¤ine kesin olarak

inand›¤› zafer için yüreklendirmiﬂ ve onlara ﬂu emri vermiﬂti:

"Ben, size taarruz emretmiyorum; ölmeyi emrediyorum! Biz ölünceye

kadar geçecek zaman zarf›nda yerimize baﬂka kuvvetler ve kumandanlar

geçebilir!"

~ 22 ~

Harun Yahya

Verdikleri a¤›r kay›plara ra¤men, düﬂman kuvvetleri kolay

kolay pes etmemekte kararl›yd›* 26 ve 27 Nisan 1915 günleri de ‹n-

gilizlerin ç›karma giriﬂimlerine sahne oldu. *ncak bunlar kahra-

man Türk askerinin baﬂar›l› savunmas›yla durduruldu. Çanakkale

Cephesi'nde elde edilen zaferler sonucunda, Mustafa Kemal 1 Ha-

z**a* ***5**e*****y**** **rfi*et**.

Düﬂman kuvvetleri

A¤ustos ay›n›n baﬂ›nda

daha da güçlü olarak *al-

d›r›ya baﬂlad›lar. Mustafa

Kemal'in yönlendirdi¤i

Türk askerinin kahraman-

ca müdafaas› neticesinde

bu taarruz da durduruldu.

Ancak ‹ngilizler, 6 A¤us-

tos akﬂam› Çanakkale'nin

güney k›y›lar›na asker ç›-

karmaya baﬂlad›lar. Böyle-

ce A**fartalar Bölgesi'*de

tehlikeli bir durum oluﬂtu.

Söz konusu durumu

iyi analiz eden Liman von

Sanders, yerinde bir mü-

dahalede bulunarak Ana-

fartalar Grubu Komutanl›-

¤›na Albay Mustafa Kemal'i

atad›. Komutay› derhal ele

18 Mart 1915 Çanakkale Deniz

Savaﬂlar›'nda*215 okkal›* (275 kg)

top mermisini s›rt›nda taﬂ›yan er Seyit.

alan Mustafa Kemal ve yi¤it asker*eri ilerleyen ‹ngiliz kuvvetlerinin

üzerine at›ld›lar ve düﬂmanlar› durdurdular. Askerimizin kahra-

manca çarp›ﬂmalar› sonucunda Anafartalar k›sa sürede düﬂman as-

kerinden ar›nd›r›ld›.

~ 23 ~

Atatürk A*siklopedisi

An*f*rt*lar *rub* Ko**tan›**ke***uh*r**e**r*****la*› i*e

Bu muharebeler s›ra*›nda asker*eriyle yan yana ateﬂ hatt›nda

bulunan Musta*a Kemal'e isabet ed*n bir mermi cebindeki saate

çarpm›ﬂ; bu *ayede büyük komutan ölümle sonuçlanabilecek bir

tehlikeden kurtulmuﬂtur. Bundan sonra O, "Anafartalar Kahrama-

n›" olarak an›lmaya baﬂlanm›ﬂt›*. Baﬂar›lar› ve cesareti, ününün her

yerde duyulmas›n› sa¤lam›ﬂt›r.

*o**ç*****ak* ***akka*e*yi g*çe*ey*n v* *m****ar›** bula-

mayan düﬂman *uvvetleri 1915 y›l›n›n sonunda geri çekildile*. Bu

zafer, ‹stanbul'un düﬂmanlar taraf›ndan iﬂgal edilme tehlikesini ve

‹ngilizlerin Bo¤azlar kanal›yla Rusya ile ba¤lant› kurma imkan›n›

ortadan kald›rm›ﬂt›r. Burada üzerinde durulmas› gereken bir nokta

ise, düﬂmanlar›n asker say›s›, silah, cephane ve teknoloj* bak›m›n-

dan Türk*erden*daha üstün olmalar›d›r. ‹ﬂte b* gerçek dikkate al›n-

d›¤›nda, Çanakkale'de yaz›lan destan›n arkas›nda Türk askerinin

ola¤anüs*ü kahramanl›¤› ve Mus**fa Kemal'in örnek komutanl›¤›-

n›n bulundu¤u daha iy* anlaﬂ›l›r.

~ 24 ~

Harun Yahya

Çanakkale'de savaﬂan 3. Kolordu erkan›

Çeﬂitli Cephelerde

Mustafa Kemal, 10 Aral›k 1915 tarihinde

Çanakkale'deki görevini Fevzi Çakmak'a

devrederek ‹stanbul'a gitti. 27 Ocak

1916'da Edirne'deki 16. Kolordu Komu-

tanl›¤›na atand›. K›sa bir süre sonra Ko-

lordu Komutan› olarak Diyarbak›r-Bit-

lis-Muﬂ Cephesi'nde görevlendirildi. 1

Nisan 1916 ise, Mustafa Kemal'in genç

yaﬂta General oldu¤u tarihtir.

1916 y›l›, Mustafa Kemal ve komu-

tas›ndaki askerlerin Ruslarla gö¤üs gö-

¤üse çarp›ﬂt›¤› bir dönemdir. Bu zaman

z*rf›nd* *uﬂ ve Bitl*s* Rus kuvve*lerinin

iﬂgalinden kurtar›lm›ﬂt›r.

Mareﬂal Fevzi Çakmak

~ 25 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Anafartalar'da askerlerle beraber

Vekaleten yürüttü¤ü 2. O*du Komutanl›¤› s›ras›nda Mustafa

Kemal, bu ordunun Kurmay Baﬂkan› olan Albay ‹smet ‹nönü ile ta-

n›ﬂ›r. Böylelikle ileride kurulacak olan Türkiye Cumhuriyeti'nin te-

melini atan iki büyük devlet adam› ilk defa biraraya gelmiﬂ olurlar.

Mustafa Kemal 14 ﬁ*bat 1917*de Hicaz *rdu Komutanl›¤›na

*tand***e**i** *e**e**'*i*t*ft***e**** **Ma***1**********n*****ya**a-

k›r'daki 2. Ordu'ya vekaleten komutan olarak atand›; 16 Mart

~ 26 ~

Harun Yahya

1917'de ise 2. Ordu Komutanl›¤›na asaleten getirildi. 5 Temmuz'da

Halep'teki 7. Ordu'nun baﬂ›na getirildi. Ancak birkaç ay sonra, Ha-

le* ce*hesin*n*genel*id*resini**stlene* Gene*al Fa*kenhein ile ara-

s›nda baﬂ gösteren baz› görüﬂ ve uygulama farkl›l›klar› nedeniyle

Mustafa Kemal, bu görevinden ayr›lmak durumunda kald›.

Mustafa Kemal 7 Kas›m 1917'de ‹stanbul Genel Kararga-

h›'ndaki görevine*baﬂlad›. Veliaht Vahdettin Efendi ile birlikte Al-

manya'y› ziyaret etti; Alman

Gen*l*Savaﬂ K*rargah*'n› ve

Alman Cephelerini gezdi. Al-

man ‹mparatoru II. Wilhelm ve

tan›nm›ﬂ komutanlarla görüﬂ-

tü; onlara savaﬂ›n sonuçlar›

hakk›ndaki görüﬂlerini anlatt›.

Mustafa Kemal Paﬂa, ‹s-

tanbul'a döndükten sonra böb-

reklerinden rahats›zland›; teda-

vi olmak amac›yla Viyana ve

Karlsbad'a gitti. Seyahat dönü-

ﬂü, General Falkenhein'in ye-

nik olarak b›rakt›¤› Y›ld›r›m

Ordular Grubu Komutanl›¤›na

getirilmiﬂ olan General Liman

von Sanders'in emrindeki 7.

Tümgeneral rütbesi ile

Ordu'ya A¤ustos 1918'de tekrar komutan oldu. 15 A¤ustos 1918 gü-

nü Halep'e ulaﬂt› ve emrindeki kuvvetleri ‹ngiliz kuvvetleri karﬂ›-

s›nda müdafaa savaﬂ› yaparak Halep'e kadar çekmeyi baﬂard›. Bu

esnada Vahdettin'in özel iste¤i do¤rultusunda yaverli¤e getirildi.

Alman*a gezisi *›ras›nda Vahdettin'in Musta*a Kemal'in düﬂünce-

lerinden etkilenmesi, Onun yaver oluﬂunda önemli bir etken ol-

muﬂtu.

~ 27 ~

Atatürk Ansiklopedisi

S*bay a**adaﬂl*r**i*e*Halep'te (1917)

Veliaht Vahdettin ile birlikte Alman Karargah›'nda (1917-18)

~ 28 ~

Harun *ahya

‹ttifak Devletleri'nin aleyhine devam eden savaﬂta, 29 Eylül

1918'de Bulgaristan savaﬂtan çekildi; 4 Ekim 1918'de de Almanya

ateﬂkes talebinde *ulundu. ‹stanbul'*a, bu askeri geliﬂmeler ve Al-

manya'n›n ma¤lubiyeti sonucunda siyasi duru* de¤iﬂti; istifa eden

Talat Paﬂa'n›n yerine Ahmet ‹zzet Paﬂa hükümet kurmakla görev-

lendirildi. Bu ﬂartlar içinde, her ne kadar Mustafa Kemal Paﬂa çö-

züm yollar› üreterek devlet yetkililerine bildirmiﬂse de görüﬂlerine

gereken de¤er verilmedi. Milyonlarca insan›n hayat›n› kaybetti¤i

büyük savaﬂ›n sonunda Osmanl›, 30 Ekim 1918'de *lman ‹mpara-

torlu¤u i*e ma¤luplar saf›nda yer alarak Mondros Mütarek*si'ni

imzalad› ve I. Dünya Savaﬂ›'ndan büyük bir y›k›mla ayr›ld›.

Mustafa Kemal, I. Dünya Savaﬂ› öncesinde ve savaﬂ süresince,

hatta savaﬂ›n en zorlu zamanlar›nda, Osmanl› Devleti'nin aleyhine

ol*bi*ecek *a*a*l*r v**uyg*lam*l*ra kar*› *›km›ﬂ, *ik*rler*n* d*vl*ti

ve Türk Milleti ad›na korkmadan cesurca ifade etmiﬂtir. Bu dönem-

de birçok yerde görev alm›ﬂ, devletinin gönderdi¤i her cephede

kah*aman*a savaﬂ*›ﬂ, ülkenin *çin*e *ulund*¤u kötü durumdan

kurtulmas› için elinden gelen herﬂeyi yapm›ﬂt›r. Bu tarihten sonray-

sa as›l mücadelesi baﬂlayacak, tarihin ak›ﬂ›n› de¤iﬂtirecek olaylara

ve büyük baﬂar›lara imza atacakt›r.

Atatürk Milli Birli¤i Kuruyor

Mustafa Kemal Paﬂa, Mondros Mütarekesi'nin imza*anmas›n-

dan bir gün sonra Y›ld›r›m Ordular Grubu Komutanl›¤›na getiril-

mesinin ard›ndan, 7 Kas›m 1918'de bu komutanl›¤›n kald›r›lmas›y-

la 13 Kas›* 1918'de ‹stanbul'a geri döndü. O günlerde Ateﬂkes ﬂart-

lar› gere¤ince ordumuz da¤›*›lm›ﬂ, silah ve cephanesi elinden al›n-

m›ﬂt›. Tarihin *n büyük devletlerinden biri olan Osmanl› ‹mpara-

torlu¤u galip devletler taraf›ndan paylaﬂ›lmaktayd›. Anadolu top-

ra¤› ‹ngilizler, ‹talyanlar, Frans›zlar ve Yunanl›lar taraf›ndan iﬂgal

~ 29 ~

Atatürk Ansiklopedisi

edilmiﬂti. Çanakkale Savaﬂ›'nda kahraman Türk Ordusu'nu geçe-

meyen düﬂman gemileri, Bo¤azlar'› ve ‹stanbul'u iﬂgal etmiﬂlerdi.

‹stanbul Hükümeti tamamen ‹tilaf Devletleri'nin kontrolü alt›na

girmiﬂti. ‹tilaf Devletler* suba* ve ajanlar›, Anadolu'nun hemen her

yerinde az›nl›klar› k›ﬂk›rt›yorlard›. K›sacas›, I. Dünya Savaﬂ› sonra-

s›nda Osmanl› topraklar›nda eﬂine daha önce rastlanmam›ﬂ bir ka-

r›ﬂ›kl›k hüküm *ürüyordu.

Ülkenin içine düﬂtü¤ü olumsuz ﬂartlar, asl›nda Mustafa Ke-

m*l Paﬂa'n›n da*a önc*den *ahmin*et*i¤i g*liﬂmelerdi. Büy** Ön-

der, 5 Kas›m 1918'de ordular›n terhis edilmesi hakk›nda, Sadrazam

Ahmet ‹zzet Paﬂa'ya *ir*uy**› mahi*eti*deki ﬂu telgraf› çekmiﬂti:

"Ciddi olarak arz ederim ki, gereken tedbirleri almad›kça orduyu terhis

etmeyiniz! ﬁayet ordular› terhis edecek ve ‹ngilizlerin her dedi¤ine bo-

yun e¤ecek olursak düﬂman ihtiraslar›n›n önüne geçmeye imkan kalma-

yacakt›r." 1

Bu telgraf Mustafa Kemal'in kiﬂili¤inde ümitsizli¤e asla ye* ol-

mad›¤›n›n da bir kan›t›d›r. Vatan›n düﬂmanlar taraf›ndan tamamen

iﬂgal alt›nda oldu¤u zor ﬂartlar içinde dahi O, inanc›n› kaybetme-

miﬂ, kurtuluﬂ çareleri aramaya baﬂlam›ﬂt›. Fakat ayn› kararl›l›¤› ‹s-

tanbul Hükümeti gösteremiyordu.

Dönemin Osmanl›*Hükümeti düﬂmana karﬂ› ne kadar teslimi-

yetçi ise, halk da o kadar tepkili idi. Yüzy›llard›r Türklere vatan ol-

muﬂ Osmanl›*topraklar›n› *ﬂgale yeltenenler karﬂ›lar›nda mahalli

kuvvetleri buluyorlard›. Taraflar aras›nda kanl› çarp›ﬂmalar cereyan

e*iyordu. Trakya ve Anadolu'nun her bölgesinde kurulan teﬂkilatla-

r›n baﬂl›ca amac›, Türk topraklar›n› düﬂmanlar ve iﬂgalcilerden te-

mizlemekti. Bunlar Müdafaa-i Hukuk, Muhafaza-i Hukuk, Redd-i ‹l-

hak gibi isimler alt›nda toplanm›ﬂlard›. Ancak milli teﬂkilatlar›n bir-

lik ve beraberlik *çinde de¤il, da¤›n›k kuvvet*er ﬂeklinde hareket et-

meleri, Milli Mücadele'de arzu edilen nihai baﬂar›y› getirmiyordu.

~ 30 ~

Harun Yahya

Yunan askerleri ‹zmir'de

Bu hareketlerin yan› s›ra özellikle ‹stanbul'da kurtuluﬂu ‹ngi-

liz, Frans›z veya Amerikan mandas› alt›nda arayan, büyük devlet-

lerin himayesinden medet uman, ‹ngiliz Muhipleri Cemiyeti, Wil-

son Prensipleri Cemiyeti, Türk-Frans›z Muhipleri Cemiyeti, Cemi-

yet-i Akvam, Müzaheret Cemiyeti gibi birtak›m teﬂkilatlar türemiﬂ-

ti. Ad› geçen cemiyetlere mensup pek çok insan Anadolu'dan do¤a-

cak milli bir harekete inanm›yordu.

Büyük Önder Mustafa Kemal ise, ülkenin içinde bulundu¤u

karmakar›ﬂ›k durum*an tek bir ç›k›ﬂ yolu oldu¤una inan›yordu:

Milli egemenlik esas› üzerine kurulmuﬂ tam ba¤›ms›z yepyeni bir

Türk Devleti. Nitekim Atatürk*e göre önemli olan: "Türk Milleti'nin

haysiyetli ve ﬂerefli bir millet olarak yaﬂamas›yd›. Ne kadar zengin ve refah

içinde olursa olsun, istiklalden mahrum bir millet, medeni insanl›k karﬂ›-

s›nda uﬂak olmak mevkiinden yüksek bir muameleye lay›k görülemezdi.

Yabanc› bir mi*letin himaye ve efendili¤ini kabul etmek, insanl›k

~ 31 ~

Atatürk Ansiklopedisi

vas›flar›ndan yoksunlu¤u, acizlik*ve m*skinli¤i itiraftan baﬂka bir*ﬂey*de-

¤ildi. Halbuki Türk'ün haysiyet ve gururu çok *üksek ve büyüktü. Böyle

bir millet esir yaﬂamaktansa mahvolsun daha iyiydi." 2 Bundan böyle ger-

ç*k kurtuluﬂu isteyen Milli Mücadele'nin parolas› ﬂu olacakt›: "Ya is-

tiklal ya ölüm!"

Gerçekten de y›k›lm›ﬂ bir imparatorlu¤un enkaz›ndan milli ve

ba¤›ms›z bir devlet inﬂa etmek iç*n baﬂka bir çözüm yolu yoktu.

Atatürk'ün düﬂüncesi, baﬂar›s›zl›¤a u¤ramakla öteki kararlara bo-

yun e¤mek aras›nda fark olmad›¤›yd›. Dahas›, Hükümet ve ‹stanbul

bas›n› Ateﬂkes Antlaﬂmas›'n› överken, Mustafa Kemal dönemin Ge-

nelkurmay Baﬂkanl›¤›na bir rapor gönderdi. Raporda Büyük Os-

manl› Devleti'nin, bu antlaﬂma ile kendini hiçbir koﬂul* ba¤l› *l-

maks›z›n düﬂmanl*r›na teslim etmeyi kabul etti¤ini, dahas› ülkeyi

ele geçirmesi için yard›m etti¤ini söylüyordu.

Düﬂmanlar taraf›ndan ölmeye mahkum bir hasta olarak görü-

len memleketin kurtuluﬂu için art›k Anadolu'ya geçerek Milli Mü-

cadele ba*ra¤›n› açmak bir zorunluluk*haline gelmiﬂti. ‹ﬂte bu s*ra-

larda, Hükümet Mustafa Kemal'in beklenmedik bir hareket yapma-

s›ndan korkuyor ve Ona ﬂüpheyle bak›yordu. Atatürk'ü ‹stan-

bul'dan uzaklaﬂt›rmak amac›yla, kendisine 9. Ordu Müfettiﬂli¤i

teklif edildi. Mustafa Kemal Paﬂa, kendisine geniﬂ imkanlar tan›yan

bu görevi hemen kabul etti. Çünkü bu yetki ile Sivas'ta bulunan 3.

Kolordu* Erzurum'daki 15. Kolordu'yu ve di¤er baz› *skeri birlikle-

ri kontrolü alt*na alabilecekti. A*ama kararnamesi Takvim-i Va*a-

yi'de yay›mland›.

Bu görev ve yetkileri alan Mustafa Kemal ﬂu sözleri söylüyordu:

"Talih bana öyle uygun ﬂartlar haz›rlam›ﬂt› ki, kendimi onlar›n kuca¤›n-

da hissetti¤im zaman ne kadar mutluluk duydum tarif edemem. Nezaret-

ten ç›karken, heyecan›mdan dudaklar›m› ›s›rd›¤›m› hat›rl›yorum. Kafes

aç›lm›ﬂ, önünde geniﬂ bir alem, kanatlar›n› ç›rparak uçma¤a haz›rlanan

bir kuﬂ gibiydim." 3

~ 32 ~

Harun Yahya

Osmanl› Hükümeti Mustafa Kemal'i Ordu Müfettiﬂi olarak

buraya gönderirken, kendisinden, Anadolu halk›n›n Ateﬂkes ko-

ﬂullar›na uymas›n›n sa¤lamas›n› ist*miﬂti. Çünkü bu bölgede Mav-

ri Mira Cemiyeti ad›nda, Pontus Rum Devleti kurma idealinde

olan bir grup Türklere bask› yap›yor, onlar› bu bölgeden ç›karma-

ya çal›ﬂ›yordu. Türk halk› da bunlara karﬂ› üstün bir mücadele ser-

giliyordu. Asl›nda sadece Karadeniz Bölgesi'nde de¤il, ülkenin iﬂ-

gal alt›ndaki her yerinde bir karﬂ› koyma hareketi baﬂlam›ﬂt›. Özel-

likle Yunanl›lar›n ‹zmir'i iﬂgali bu hareketlerin bir ç›¤ gibi büyüme-

sini sa¤lad›.

Mustafa Kemal Paﬂa'n›n düﬂünceleri ise, Hükümet'in görüﬂle-

ri ile taban tabana z›tt›. ‹stanbul'dan ayr›lmadan önce gerçek niyeti-

ni baz› arkadaﬂlar›na ﬂu sözlerle ifade etti: "Düﬂman süngüsü alt›nda

milli birlik olamaz. Ancak hür vatan topraklar›nda memleketin istiklali ve

milletin hürriyeti için çal›ﬂ›labilir. Bu gayeyi tahakkuk ettirmek üzere

Anad*l*'ya*gidiyor**.* So*u*da *ustafa Ke*al Paﬂa Kurt*l*ﬂ S*-

vaﬂ› için ilk ve en önemli ad›m› atarak 16 May›s 1919 günü Band›r-

ma vapuru ile ‹stanbul'dan ayr›ld›. 19 May›s 1919'da Samsun'a

ayak bast› ve üzerinde taﬂ›d›¤› s›fat*n avantaj› ile kurtuluﬂ plan›n›

gerçekleﬂtirmek için hemen harekete geçti. Anadolu'nun çeﬂitli yer-

lerine t*lgraflar çekiyor, mitingler ve gösteriler düzenliyordu. 21

May›s 1919'da Kaz›m Kar*bekir'e çekti¤i t*lgrafta ﬂöyle diyordu:

*Umumî*durumum*zun**ld›¤›***him ﬂekilde* p*k*müteessir****Mil**t

ve memlekete borçlu oldu¤um en *on vicdani vazifeyi yak›ndan müﬂte-

rek çal›ﬂma ile en iyi ﬂekilde yerine getirmek mümkün olaca¤› kanaati ile

bu son memuriyeti kabul ettim." 4

Mustafa Kemal'in Samsun'a vard›ktan sonraki birkaç gün için-

de ‹*tanbul'a gönderdi¤i telgraf ve raporlar, Hükümet ve iﬂgalci ‹ti-

laf Devletleri görevlileri taraf›ndan hoﬂ karﬂ›lanmad›. Zira bunlar,

onun milli iradeye dayanarak birli¤i yeniden sa¤lamak için faaliyet

gösterece¤inin ilk iﬂaretleriydi. Milli Mücadele'nin ancak Atatürk

~ 33 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Samsun'a ç›kt›¤› Band›rma Vapuru

gibi bir lider sayesinde baﬂar›ya ulaﬂabilece¤i de bir gerçekti. ‹stan-

bul'a ulaﬂan raporlardaki ifadeler, o s›rada 38 yaﬂ›nda bir general

olan Mustafa Kemal'in siyaset bilimine iliﬂkin eng*n bilgilerini de

*r**y* **y***t****.

Ülkenin her yan›nda oldu¤u gi*i ‹stanbul'da da mit*ngler dü-

zenlenmeye baﬂlanm›ﬂt›. ‹ﬂgali protesto amac›yla okullar, ma¤aza-

lar ve baz› kuruluﬂlar üç gün süreyle kapat›lm›ﬂt›. Tüm bu geliﬂme-

ler üzerine ‹stanbul'daki Hükümet Mustafa Kemal'i geri ça¤›rd›.

Amasya Genelgesi

Ne var ki, Milli Mücadel* Atatürk'ün önderli¤inde art›k baﬂla-

m›ﬂt›; ‹stanbul Hükümeti ve iﬂgalci devletlerin bu ﬂanl› direniﬂi

durdurmalar› ise mümkün de¤ildi. Türk Milleti tarihe yön verecek

yen* bir giriﬂimi baﬂlatm›ﬂt› bir kere. Mustafa Kemal Hükümet'in

yanl›ﬂ ça¤r›s›na uymay› reddetti ve 22 Haziran'da Amasya'da, milli

~ 34 ~

Harun Yahya

‹stanbul Hükümeti temsilcisi Bahriy* Naz›r› Salih Hulisi Paﬂa ile

görüﬂmek üzere Amasya'ya giderken Tokat'ta karﬂ›lan›ﬂ›

(17 Ekim 1919)

ba¤›ms›zl›k hareketini yaymak, Erzurum ve Sivas'ta kongreler top-

lamak amac›yla bir genelge haz›rlad›. Amasya Tamimi olarak*bili-

nen bu genelge ile kendisinin önderli¤inde baﬂlat›lan Kurtuluﬂ Ha-

reketi'nin ana hatlar› belirlenmiﬂ oldu:

1. Vatan›n bütünlü¤ü, milletin istiklâli tehlikededir.

2. ‹stanbul Hükümeti, üzeri*e ald›¤› sorumlulu¤* yerine getire-

memektedir. Bu hal, milletimizi âdeta yok olmuﬂ gös*ermekte-

dir.

3. Milletin istiklâlini, yine milletin azim ve karar› kurtaracakt›r.

4. Milletin içinde bulundu¤u bu duruma göre harekete geçmek

ve haklar›n› yüksek sesle cihana iﬂittirmek için her türlü tesir

ve denetimden uzak milli bir heyetin varl›¤› zaruridir.

5. Anadolu'nun her bak›mdan emniyetli yeri olan Sivas'ta *ir

kongre toplanacakt›r.

~ 35 ~

Atatürk Ansiklopedisi

6. Bunun için her ilden milletin güvenini kazanm›ﬂ üç temsilci-

nin mümkün oldu¤u kadar çabuk yetiﬂmek üzere yola ç›kar›l-

mas› gerekmektedir. Bu temsilciler, Müdafaa-i Hukuk, Redd-i

‹lhak cemiyetleri ve belediyeler taraf*ndan seçilecektir.

7. Her *htim*le k*rﬂ›, b***e*elenin bir milli s›r hal*nde *ut*lmas›

ve temsilcilerin, lüzum görülen yerlerde, seyahatlerini kendi-

lerini tan›tmadan yapmalar› laz›md›r.

8. Do¤u illeri için, 10 Temmu*'da Erzuru*'da bir kongre topla-

nacakt›r. Bu tar*he kadar di¤er illerin temsilcileri de Sivas'a ge-

lebilirlerse; Erzurum Kongresi'nin üyeleri, Sivas Genel Kong-

resi'ne kat›lmak üzere hareket edecektir.

Erzurum Kongresi

Mustafa Kemal Paﬂa Amasya'dan sonra Sivas'ta bir*gün kald›

ve burada yap›lacak olan kongrenin çal›ﬂmalar›n› *özden geçirdi.*3

*emmuz 1919 günü Er*urum'a ulaﬂt› ve ﬂehirde halk›n büyük des-

te¤ini arkas›na alarak çal›ﬂmalar›na baﬂlad›. Bu s›rada Dahiliye Na-

z›r› (‹ç ‹ﬂleri Bakan›)* Mustafa Kemal Pa*a'n›n görevden al›nd›¤›n›

ve kendisiyle hiçbir resmi görüﬂmenin yap›lmayaca¤›n› duyurmuﬂ-

tu. O da 8-9 Temmuz 1919'da "sine-i millette bir ferd-i mücahit olarak

çal›ﬂmak üze*e" gö*evinden ist*fa *tti. Art›k soru*l*luk sa*ibi bir

vatandaﬂ olarak görev yapacakt›. Ancak sahip oldu¤u m*ddi im-

kanl*r ç*k yetersizd*. Öyle ki, istifa etti¤i*zama* y*n›nda giyecek

sivil elbisesi bile yoktu. Üniformas›n› ç›kard›¤› gün giydi¤i elbiseyi

Erzurum Valisi Münir Bey'den, baﬂ›na takt›¤› fesi ise Müfit Bey'den

alm›ﬂ*›.*Erzurumlul*r kendisin* asla unutmayaca¤› bir sevgi gös-

terdiler ve onu Vilayat-› ﬁarkiye Müdafaa-i Hukuk-u Milliye Cemi-

yeti Erzurum ﬁubesi Baﬂkan› ilan ettiler.

Erzurum Kongresi, 23 Temmuz 1919'da 62 delegenin kat›l›-

m›yla topland› ve 14 gün boyunca faaliyetlerini sürdürdü. Yap›lan

~ 36 ~

Harun Yahya

oylama sonucunda Mustafa Kemal baﬂkan seçildi. Kongre yerinin

özellikle Erzurum olarak belirlenmesi bilinçli bir tercihti. Çünkü

Do¤u Anadolu'nun tamam›n› kapsayan bir "Ermenistan" kurulma-

y* ça*›ﬂ**›*or*u. Elbet*e T*rk h*lk›***y*e*bir**lu*uma **la **z yu-

mamazd›. ‹ﬂte hem kabul edilemez bu giriﬂime hem de Türk top-

raklar›n›n iﬂgaline karﬂ› birlik ve beraberlik içind* mücadele yürüt-

mek için Erzurum önemli bir merkezdi.

***anbul Hükümet*'nin kesinli*le *arﬂ› ç›kmas›na, dahas›

kongreyi engellemek için baz› valilere bask› yapmas›na ra¤men

toplanan Erzurum Kongresi'nde ﬂu kararlar al›nm›ﬂt›:

1. Milli s›n›rlar içinde vatan bölünmez bir bütündür; parçala-

namaz.

2. Her türlü yabanc› iﬂgal ve müdahalesine karﬂ› millet top ye-

kün kendisini savunacak ve direnecektir.

3. Vatan* ko*umay› ve istiklali elde etmeyi ‹stanbul Hükümeti

sa¤layamad›¤* takdirde, bu gayeyi gerçekleﬂtirmek için*geçici

bir hükümet kurulacakt›r. Bu hükümet üyeler* Milli Kongrece

seçilecektir. Kongre toplanmam›ﬂsa, bu seçimi Tems*l Heyeti

yapacakt›r.

4. Kuva-y› Mill*ye'yi tek kuvvet tan›mak ve milli iradeyi hakim

k›lmak temel esast›r.

5. H›ristiyan az›nl›klara siyasi hakimiyet ve sosyal dengemizi

bozacak ayr›cal›klar verilemez.

6. Manda ve himaye kabul edilemez.

7. Milli Meclis'in derhal toplanmas›n› ve hükümet iﬂlerinin Mec-

lis taraf›ndan kontrol edilmesini sa¤lamak için çal›ﬂ›lacakt›r.

8. Milli irade padiﬂah› ve halifeyi kurtaracakt›r.

Yukar›daki maddelerin anlam› ﬂudur: Erzurum Kongresi,

memleketin bütününü ilgilendiren tarihi kararlar›yla bölgesel bir

kongre olma*tan ç›km›ﬂ, kendisinden *onra g*liﬂecek tüm olaylar›

~ 37 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Ta*ihi kara*lar›n al›nd›¤› Erzurum'daki Kongre Binas›

büyük ölçüde etkilemiﬂ bir oluﬂumdur. Daha sonra yap›lan Sivas

Kongresi kararlar›, Erzurum Kongresi kararlar›na dayand›r›lm›ﬂ,

Misak-› Milli'nin temelinde Erzurum Kongresi kararlar› yer alm›ﬂt›r.

Dahas›, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin toplan›ﬂ ve aç›l›ﬂ gerekçesi

Erzurum Kongresi kararlar›ndan kay*aklanmaktad›r. Yine Mudan-

ya ve Lozan Antlaﬂmalar›'n›n ba¤›ms›zl›¤› savunan *addelerinin

dayana¤› Erzurum Kongresi'dir. Tüm bunl*r›n yan› s›ra Atatürk in-

k›lâplar›n›n tohumlar› da Erzurum Kongresi'nde at›lm›ﬂt›r.

Atatürk 24 Nisan 1920'de TBMM'deki konuﬂmas›nda Kongre

kararlar›ndan bahsetmiﬂ ve ﬂunu özellikle belirtmiﬂtir:

"*rzurum Kon*resi'nin milliyet esas›ndan birisi, i*bu hududu*milli da-

hilindeki idarenin hakimiyeti milliye esas›na müstenit olmas›d›r." 5

Erzurum Kongresi, 7 A¤ustos 1919 günü 9 kiﬂilik bir Temsil

Heyeti seçerek çal›ﬂmalar›na son verdi; bu heyeti ve baﬂkan›n› bü-

yük bir görev bekliyordu.

~ 3* ~

Harun Yahya

Erzurum Kongresi üyeleri ile toplu halde

Sivas Kongresi

‹ﬂgal kuvvetl*rinin tüm ülkede h›zla ilerledi¤i ve Türk Milleti'-

nin büyük haks›zl›klara maruz kald›¤› bir dönemde, Mustafa Kemal

Paﬂa Erzurum'dan Sivas'a geldi ve 4 Eylül 1919'da Kongre'yi bu ﬂe-

hirde baﬂlatt›. Erzurum gibi Sivas da özellikle seçilen bir ﬂehird*. Zira

Sivas hem iﬂgal edilmemiﬂ durumdayd› hem de ulaﬂ›m aç›s›ndan

nispeten uygun bir konumdayd›. Ayr›ca Mustafa Kemal, Sivas'›n ko-

layl›kla iﬂgal edilemeyece¤ini düﬂünüyordu ve bu öngörüsünde de

hakl› ç›kt›.

Sivas Kongresi çok büyük zorluklar alt›nda toplanm›ﬂt›r. ‹stan-

bul'daki yönetim Mustafa Kemal hakk›nda tutuklama emri ç›karm›ﬂ,

delege seçimlerini ve seçilen delegelerin kongreye kat›l›mlar›n› engel-

lemek için her yola baﬂvurmuﬂtur. ‹ngiliz ve Frans›zlar ise, Sivas'› iﬂ-

gal etme tehditleri savurmuﬂlard›r. Ancak tüm bu giriﬂi*ler Mustafa

~ 39 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Sivas Kongresi üyeleri ile beraber

Kemal'in azmi, hedefe yönelik kararl›l›¤› ve isabetli uygulamalar›

sayesinde sonuçsuz kalm›ﬂt›r. Dolay›s›yla Sivas Kongresi Bat›, Orta

ve Do¤u Anadolu'dan gelen temsilcilerin kat›l›m›yla toplanm›ﬂt›r.

Mustafa Kemal'in baﬂkanl›¤›n› yapt›¤› Sivas Kongresi kararla-

r› ﬂu ﬂekilde özetlenebilir:

1. Milli s›n›rlar› içinde vatan bölünmez bir bütündür; parçala-

namaz.

2. Her türlü yabanc› iﬂgal ve müdahalesine karﬂ› millet top ye-

kün kendisini savunacak ve direnecektir.

3. ‹stanbul Hükümeti, harici bir bask› karﬂ›s›nda memleketimi-

zin herhangi bir parças›n› terk mecburiyetinde kal›rsa, vatan›n

ba¤›ms›zl›¤›n› ve bütünlü¤ünü temin edecek her türlü tedbir

ve karar al›nm›ﬂt›r.

~ 40 ~

Harun Yahya

Sivas Kongresi'nden Rauf Orbay ve Ali Fuat Cebesoy'la (1919)

4. Kuvay› Milliye'yi tek kuvvet tan›mak ve milli iradeyi hakim

k›lmak temel esast›r.

5. Manda ve himaye kabul olunamaz.

6. Milli iradeyi temsil etmek üzere, Meclis-i Mebusan'›n derhal

toplanmas› mecburidir.

7. Ayn› gaye ile, milli vicdandan do¤an cemiyetler, "Anadolu ve

Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti" ad› alt›nda genel bir teﬂ-

kilat olarak birleﬂtirilmiﬂtir.

8. Genel teﬂkilat› idare ve al›nan kararlar› yürütmek için kongre

ta**f›ndan Tems*l*He*eti seçilmiﬂtir.

Sivas Kongre Heyeti taraf›ndan al›nan kararlar Damat Ferit

Paﬂa Hükümeti'ne, ‹tilaf Devletleri Temsilcileri'*e ve Türk Milleti'-

ne duyuruldu. Bu durum toplumun her kesiminde büyük yank›

~ 41 ~

*tatürk Ansiklopedisi

uyand›rd›. Bundan böyle tüm Türkler tek bir vücut halinde iﬂgalci-

lere ve düﬂmanlara karﬂ› koyacakt›.

Mustafa Kemal, ‹stanbul Hükümeti'nin talebi üzerine 20-22

Ekim 1919 tarihlerinde Amasya'da hükümet temsilcileriyle görüﬂ-

tü. Bu görüﬂmelerin sonucunda Mustafa Kemal'in amac› gerçekleﬂ-

miﬂ, bir millet meclisinin toplanmas›na karar verilmiﬂti. Mustafa

Kemal, ‹stanbul'da toplanacak bir meclisin iﬂgal kuvvetleri taraf›n-

dan mutlaka bir tuza¤a u¤rayaca¤›n› düﬂünmesine ve Anadolu'da

to*lanmas*n› *steme*ine ra¤men, Meclis*12 *cak 1*20'de *stan-

bul'da topland›. Birçok milletvekili Mustafa Kemal Paﬂa'ya söz ver-

melerine ra¤men, Milli Müc*dele'den yana bir grup oluﬂturamad›-

lar. Atatürk bu durumdan ﬂöyle bahset*iﬂtir:

"Bu grubu kurmay› vicdan borcu, millet borcu bilmek durum ve kabili-

yetinde bulunan efen*iler inançs›z idiler! Korkak idiler! Cahil idiler!

‹nançs›z idiler, çünkü milli da*an›n ciddili¤ine ve kesinli¤*ne ve bu da-

van›n dayana¤› olan Milli teﬂkilat›n sa¤laml›¤›na inanm›yorlard›. Kor-

kak idil*r, *ün*ü tek kurtuluﬂ da*ana¤›n›n millet oldu¤unu ve olaca¤›n›

takdir edemiyorlard›. Padiﬂah'a dalkavukluk ederek, yabanc›lara hoﬂ gö-

rünerek, yumuﬂak ve nazik davranarak büyük gayelerin gerçekleﬂtirile-

bilece¤i gafletini gösteriyorlard›." 6

Bu meclisin kayda de¤er tek faaliyeti, Erzurum ve Sivas Kong-

releri'nin esaslar›n› Misak-› Milli olarak kabul etmek olmuﬂtur.

Kurtuluﬂ Savaﬂ› ve Atatürk

Mustafa Kemal, Temsil Heyeti üyeleriyle birlikte 27 Aral›k

1919'da Ankara'ya geçti ve Milli Mücadele'yi *uradan yöne*meye

baﬂlad›. Bu s›rada Anadolu'daki direniﬂ tüm h›z›yla devam ediyor-

du. Sivil halk kahramanca v*tan topraklar› için mücadele ediyordu.

Yurdun her yan›nda cepheler aç›lm›ﬂt›; Yunan iﬂgaline karﬂ› Ege

Ce*h*s***F*a*s›* *ﬂ****** **rﬂ**Gü*ey****h*****E*m*ni i*gal*n*****-

~ 42 ~

Harun Yahya

ﬂ› *uzeydo¤u ***h*si aç›lm›* d*rumdayd*.

Mustafa Kemal 16 Mart 1920'de ‹*tanbul'un tamamen *ﬂgalin-

den sonra, Ankara'da bir me*lis toplamak *çin yeni temsilcilerin se-

*il*esini istedi. Böylece tüm ülkeden gele* halk›n temsilcileriyle 23

Nisan 1920'de Türkiye Büyük Millet Meclisi aç›ld›. Mustafa Kemal,

milleti temsil etmesi için *10 delegenin oybirli¤i ile baﬂkan seçildi.

Böylece temelleri at›lan yeni Türk Devleti'nin de lideri belli oluyor-

du. Yine Türk Milletinin ölüm-kal›m savaﬂ›n›n, varoluﬂ-yokoluﬂ

mücade**sinin, yani*Kurtulu* S*vaﬂ›'n›* lideri seçiliyordu.*Kur**-

r›lmay› bekleyen vatan için mevcut son derece k›s›tl› imkanlar an-

cak Mustafa Kemal gibi bir önderin

sorumlulu¤una verilebilirdi.

Bu geliﬂmeler karﬂ›-

s›nda ‹stanbul Hükümeti

boﬂ durmuyor; Milli Mü-

cadele'yi engel*emek da-

ha do¤rusu ortadan kal-

d›rmak için her yola baﬂ-

vuruyordu. Bu amaçla baﬂta

Mustafa Kemal olmak üzere

Milli Mücadele'ye kat›lanlar› idama

mahkum etti. Bu s›rada düﬂman iﬂgali olanca h›z›yla devam ediyor,

Anadolu'da ç›kan iç isyanlar düﬂmanla gö¤üs gö¤üse çarp›ﬂan ma-

halli kuvvetler ve gönüllülerin iﬂini daha da zorlaﬂt›r›yordu. Tüm

zorluklara ve yetersizliklere ra¤men Türk Milleti çeﬂitli cephelerde

sa*aﬂ›yor, ö*emli baﬂar›lara imza at›yordu. Bunlardan biri Do¤u

Cephesi'ydi. 15* Kolordu Komutan› Kaz›m Ka*abekir kom*t*s›nda-

ki kuvvetlerimiz, Ermenilere karﬂ› mücadele vererek 29 Eylül

1920'de Sar›kam›ﬂ'›, 30 Ekim 1920'de Kars'› iﬂgalden kurtard›lar.

Türklerin tarihe geçen savunmas› karﬂ›s›nda çaresiz kalan Ermeni-

ler bar*ﬂ iste*iler; 2-3 Aral›k 1920'de *ümrü Antlaﬂmas› imzalan*›

~ 43 ~

Atatürk Ansiklop*disi

Yunan askerlerinin gemiyle ‹zmir'e geliﬂi

ve böylece Türkiye ile Ermenistan Cumhuriyeti*aras›ndaki savaﬂ

durumuna son verildi. 18 maddeden oluﬂan bu antlaﬂma ile Türki-

ye-Ermenistan s›n›r› belirlendi ve iki ülke aras›ndaki sorunlar çözü-

me ba¤land›.

Güney Cephesi'nde Frans›zlar ve onlara destek veren Erm**i-

lerle cesurca savaﬂan Kuvay› Milliye birlikleri, iﬂgalcileri 12 ﬁubat

1920'de Maraﬂ'tan, 11 Nisan'da ise Urfa'dan kovmay› baﬂard›lar. 21

Ekim 1921'de yap›lan Ankara Antlaﬂmas› ile iﬂgal alt›ndaki Adana,

Mersin, Gaziantep gibi ﬂehirlerimiz özgürlü¤üne kavuﬂtular. Ayr›ca

Hatay için özel bir idare kurularak resmi dilinin Türkçe olmas›na izin

verilecekti. Böylece Fransa Misak-› Milli'yi resmen tan›m›ﬂ oluyordu.

1920 y›l›n›n yaz aylar›nda yeni kurulmuﬂ olan Hükümet An-

kara'da iﬂ baﬂ›ndayd›. ‹ﬂte bu s›rada Türk Ordusu'nun elinde ol-

~ 44 ~

Ha*** Yah*a

Kongrelerden sonra Ankara'ya dönüﬂü

dukça yetersiz silah, cephane, araç ve gereç olmas›n› f›rsat bilen Yu-

nanl›lar, 22 Haziran 1920'de elinden gelen herﬂeyi yapan Kuvay›

Milliye'yi aﬂt›lar; 8 Temmuz'da Bursa*y›, 29 A¤ustos'da ise Uﬂ*k'›

ele geçirdiler. Yine bu dönemde ‹stanbul Hükümeti ‹tilaf Devletle-

ri'yle Sevr*Antl*ﬂmas›'n› imz*lad›. Böylece Bab›ali'deki Hü*ümet

Türk Milleti'nin yok oluﬂu anlam›na *elen bir karar›n alt›na imza

atarak tarihi bir hata yapt›.

Yunanl›lar Bat›'da h›zla ilerliyor ve buna karﬂ› bölge kuvvetle-

ri yetersiz kal›yordu. Bu *uruma art›k bir son verilmeliydi. Mustafa

Kemal hemen hareket* geçti ve cephe komutanlar* Fevzi Çakmak

ve ‹smet ‹nönü ile biraraya gelerek onlara buldu¤u çözüm yolunu

iletti. Bu*çözüm ise da¤›n›k ve disiplinsiz hareket eden gönüllülerin

birleﬂtirilerek düzenli bir ordunun kurulmas›yd›.

~ 45 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Kurtuluﬂ Savaﬂ›'nda mermi haz›rlayan kad›nlar›m›z

Kad›n, çocuk, genç, ihtiyar demeden oluﬂturulan milli ordu-

nun çat›s› alt›nd* toplanmay› reddeden baz› gruplar da olmuﬂtu.

Bunlardan biri *nce*eri baz› baﬂar›lar kazanan, ama sonra*kendi ba-

ﬂ›na hareket eden Çerkez *them ve kardeﬂleriydi. *nlar›n yapt›¤›,

milli hükü*ete karﬂ›*bir isyan n*teli¤i taﬂ›yordu. Bu yüzden söz ko-

nusu durumun ortadan kalkmas› için, 29 Aral›k *920'de Bat› Cep-

hesi Komutan› ‹smet Bey ile Güney Cephesi Komutan› Refet Bey

harekete geçtiler. Türk kuvvetlerinin ›srarl› takibi üzerine Çerkez

Ethem ve yandaﬂlar› önce Gediz'e, daha sonra Simav'a çekilmek zo-

rund* kald›lar. Bu kovalamaca l*himize gibi görünse bile asl›nda

durum aleyhimize dönebilirdi. Çünkü Türk askerinin cepheden

~ 46 ~

Harun Yahya

Çerkez Ethem ve arkadaﬂlar› Mustafa Kemal i*e **raber

uzaklaﬂt›¤›n› fark eden Yunanl›lar, do¤an f›rsattan faydalanmay›

düﬂünmüﬂ ve 6 Ocak 1921 günü Bursa ve Uﬂak'tan harekete geç-

miﬂlerdi. Böylece Türk birliklerini ani bir bask›nla aﬂmay›, Eskiﬂehir

ve Afyon'u alarak Ankara'ya ulaﬂmay› hedefliyorlard›.

K›sacas›, hem asiler hem de iﬂgalci Yunan kuvvetlerine karﬂ›

mücade*e ver*yor, Kurtulu* *avaﬂ›m›z›n en zorlu dönemini yaﬂ›-

yorduk. Ayn› günlerde Mustafa Kemal, TBMM'de ﬂu sözlerl* baﬂa-

r›ya olan inanc›n› dile getiriyordu: "Efendiler! Dahilde ve hariçteki

düﬂmanlar›m›z ister çok, ister az olsun, faaliyetlerinin geniﬂli¤i ne olursa

olsun, kesin baﬂar›, son baﬂar› meﬂru bir amaç izleyenlerde olacakt›r."

~ 47 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Birinci ve ‹kinci ‹nönü Savaﬂlar›

Baﬂgösteren tehlike üzerine, Albay ‹smet Bey ve arkadaﬂlar›,

hemen Çerkez Ethem'i b›rakarak orduyu ‹nönü ve Dumlup›nar'a

sevk etmeye karar verdiler. Fakat bir sorun vard›; Gediz ve Kütah-

ya yöreleri ile ‹nönü aras›ndaki 3 günlük yol daha k›sa sürede aﬂ›l-

mal›yd›. Çünkü Yunanl›lar, bizden daha önce ‹nönü'ye ulaﬂ›rlarsa

fazla güçlük çekmeden Eskiﬂehir'e varacaklard›. Dönemin zor ﬂart-

lar› içinde ‹nönü'ye do¤ru yolculuk baﬂlad›. Bu arada ordunun gü-

cünü artt›rmak için, Ankara'da yeni kurulan 4. Tümen de cepheye

ça¤r›ld›.

Bu s›rada Yunanl›lar da boﬂ durmam›ﬂ* 8 Ocak 1921 günü Çiv-

ril ve Pazarc›k'›, 9 Ocak sabah› da Bilecik ve Bozüyük'ü ele geçir-

miﬂlerdi. Ayn› gün ö¤leden sonra Yunanl›lar Bozüyük istikametin-

den sald›r›ya *eçt*ler* b*ylece çok ﬂiddetli bir s*v*ﬂ baﬂlad›. Tü*k

askeri Yunanl›lar›n tüm giriﬂimlerine ola¤anüstü kar*› koyuyor,

düﬂman›* ilerlemesine f›rsat vermiyordu. Böylesine bir karﬂ› *oyuﬂ

Yunanl›lar›n hiç beklemedi¤i bir hareketti. 10 Ocak'ta savaﬂa bizzat

kat›lan ve bu savaﬂtaki baﬂar›s›ndan ötü*ü soyad›n› bu savaﬂtan

alan Albay ‹smet Bey ve askerlerimiz, vatan›n kurtulmas› u¤runa

canlar›n› ortaya koymaktan çekinmiyorlard›. Bu azmin karﬂ›s›nda

daha fazla duramayan Yunanl›lar ikinci günün sonunda geri çekil-

meye karar verdiler. 11 Ocak sabah› Bursa'ya do¤ru çekilme h*reke-

ti baﬂlam›ﬂ oldu. Mustafa Kemal 11*Ocak 1921'de bir telgraf çekerek

Bat› C*phesi'nin tüm subay ve erlerini tebrik etti; kazan›lan baﬂar›-

n›n*kesin zafer için "hay›rl› bir*baﬂlang›ç olmas›n› Al*ah'tan diledi".

Kazan›lan bu zafer Milli Mücadele'nin dönüm noktas›n› teﬂ-

k*l etmi*ti*. *yr›*a da*a s*nr* kaz*n›lacak olan zaferleri* ön**sü

olmuﬂ, can›n› diﬂine takan Türk halk›n›n ﬂevk ve heyecan›n›, kur-

tuluﬂ umudunu art›rm›ﬂt›r. S›ran›n kendisine geldi¤ini anlayan

Çerkez Ethem, ileri harekata geçen Türk kuvvetlerinin karﬂ›s›nda

~ 48 ~

Harun Yahya

Birinci ‹nönü Muharebesi'nin krokisi

~ 49 ~

Atatürk Ansiklopedisi

‹kinci ‹nönü Muharebe*i'*e ait kroki

~ 50 ~

Atatürk Ansiklopedisi

dayanamayarak Yunanl›lara s›¤›nm›ﬂt›r. Böylece bölgedeki iç isyan

da baﬂar›yla bast›r›lm›ﬂ ve tam bir birlik sa¤lanm›ﬂt›r. Tüm dünya

ordumuzun gücüne ﬂahit olmuﬂtur.

Birinci ‹nönü, askeri bir zaferle birlikte siyasi bir zaferi de ge-

tirmiﬂtir: Yabanc› de*letlere art›k, Milli Hükümetin göz ard› edil-

memesi gereken bir oluﬂum oldu¤unu göstermiﬂtir. Nitekim ‹tilaf

Devletleri bu zaferin getirdi¤i askeri ve siyasi geliﬂmeler karﬂ›s›nda,

1921'in ﬁubat ay›ndaki Londra Konferans›'na hem ‹*tanbul hem de

Ankara Hükümetini davet etmiﬂtir. Böylece, bir anlamda Ankara

hükü*eti büyük *evletler taraf›ndan resmen tan›nm›ﬂt›r. Konfe-

rans›n hemen ard›ndan 16 Mart 1921'de Rusya ile Moskova An*laﬂ-

mas› imzalanm›ﬂt›r. Bu ise, TBMM'nin devletleraras› alanda söz sa-

hibi oldu¤unu bir kere daha kan›tlam›ﬂt›r.

Yunanl›lar, kaybettikleri mevzileri ve itibar› geri kazanma

ümidiyle, 23 Mart'ta ayn› cephelerden tekrar taarruza geçtiler. An-

cak ilk savaﬂta oldu¤u gibi, ‹nönü'deki mevzileri geçemediler ve

Türk kuvvetlerinin karﬂ› taar*uzu *arﬂ›*›*da 3**Mar* *9*1'de geri

çekilmeye baﬂlad›lar. Yunanl›lar›n 1 Nisan'da a¤›r kay›plar vererek

savaﬂ alan›n› terk etmeleriyle, tarihe ‹kinci ‹nönü Zaferi olarak ge-

çen bir baﬂar› daha kazan›ld›.

Baﬂkomutan Mustafa Kemal

Zafer inanc›yla cepheden cepheye koﬂan Türk askerleri, k›sa

bir süre sonra toplanarak ha*ekete geçen Yunanl›larla tekrar karﬂ›

karﬂ›ya geldiler. Temmuz ay›n›n baﬂlar›nda, Bat› Cephesi'nin çeﬂitli

yerlerinde geçen ﬂiddetli çarp›ﬂmalar s›ras›nda Türk Ordusu zor-

lanmaya baﬂlam›ﬂt›. Zira Yunanl›lar asker say›s›, *ilah ve cephane

gücü aç›s›ndan Türklere k›yasla çok üstün konumdayd›lar. Bu

avantajlar›n› iyi de¤erlendir*rek baz› bölgeleri ele geçirdiler. Afyon,

Eskiﬂehir,*Kütahya ve Bilecik düﬂmanlarca iﬂgal edildi.

~ 52 ~

Harun Yahya

Bu o**msuz geliﬂmeler üzerine Ankara'da bulunan Mustafa

Kemal, derhal Ka*acahisar'daki Bat› Cephesi *arargah›*n* geldi.

Türk Ordusu'na göre imkanlar› ço* geniﬂ olan Yunanl›lara karﬂ›

farkl› bir strateji geliﬂtirmeyi uygun gördü ve bunu ‹smet Paﬂa'ya

bildirdi. Atatürk'e göre, "Orduyu, Eskiﬂehir'in kuzey ve güneyinde top-

lad›ktan *onra, düﬂman ordusuyla araya bir mesafe koymak laz›md›r ki,

orduyu derleyip toparlamak ve güçlendirmek mümkün olabilsin. Bunun

i*in Sakarya'n›n do¤usuna kadar çe*ilmek yerindedir!" Böy*ece Türk

kuvvetleri Sakarya'n›n do¤usuna kadar çekildiler.

Gerçekten de bu, verilebilecek en do¤ru karard›. Çünkü say›s›

azalan kuvvetlerimizin kendilerinden oldukça avantajl› durumdaki

Yunan Ordusu'na kar*› daya*abilm*si uzun sürme*ecekti, ki bu

büyük kay›plara neden olabilirdi. Kütahya-Eskiﬂehir Savaﬂlar› ola-

rak bilinen geri çekilme ve mücadelede *aklaﬂ›* k›rk bin ﬂehit veril-

di; büyük miktarda askeri malzeme ve mühimmat kaybedildi.

Geliﬂen tehlikeli durum karﬂ›s›nda baz› tedbirler almak gere-

kiyordu. Örne¤in Hükümet Merkezi'nin Ankara'dan Kayseri'ye ta-

ﬂ›nmas› düﬂünülmüﬂtü. Ama Türk'ün yüksek onur ve seciyesi bek-

lenen cevab› verdi: "Biz buraya kaçmaya m› geldik, yoksa düﬂmanla dö-

vüﬂmeye mi?" Sonuç olarak, milletin temsilcileri kanlar›n›n son

damlas›na kadar savaﬂma ve sonuna kadar mücadele etme gerekli-

li¤ini savundular; Ankara'n›n savunulmas› için yap›lmas› gereken

çal›ﬂmalar›n h›zland›r›lmas›na karar verdiler.

Mustafa Kemal zafere dair inanc›n› hiçbir zaman kaybetme-

miﬂ, her zaman ﬂerefli bir geçmiﬂe sahip olan Türk halk›n› bu ko-

nuda yüreklendirmiﬂti. Dahas› ordumuzun belirledi¤i noktada

düﬂman›n yok edilmesi için geri çekilme hareketinin gerekçesini

her f›rsatta dile getirmiﬂti. Fakat baz› kesimler geri çekilmeyi yenil-

gi*olarak kabul edip, Or*umuzun, *ec*is'in ve halk›n kay›pta ol-

du¤unu söylüyorlard›. Bunun sonucunda ülkede bir tedirginlik

baﬂgösterince Mustafa Kemal yeni bir giriﬂimde daha bulundu ve

~ 53 ~

****ü*********ope***i

ordunun baﬂ›na geçti. 5 A¤ustos 1921'de ç›kar›lan bir kanunla ken-

disine *a*komutanl›k görevi *er*ld*. Mu*taf* Kemal Paﬂa ay***g*n

Meclis kürsüsünden ﬂu aç›klamay› yapt›:

"Efendiler! Zavall› milletimizi esir etmek isteyen düﬂmanlar›, Allah'›n

yard›m›yla behemehal ma¤lup edece¤imize dair olan emniyet ve itima-

*›* **r******a**ls*n sar***ma*›*******u d****a***** *es** *****›m›

yüksek heyetinize karﬂ›, bütün millete karﬂ› ve bütün aleme *arﬂ› ilan

ederim."

Baﬂkomutan ayn› gün ordu ve millete de bir bildiri yay›mlad›.

Bu bildiride ise ﬂu cümleler yer al›yordu:

" Bana bu vazifeyi tevdi etmiﬂ olan Meclis ve bu Meclis'te beliren mil-

letin kesin iradesi, hareket tarz›m›n mihrak›n› teﬂkil edecektir. Hiçbir se-

bep ve suretle de¤iﬂtirilmesine imkan olmayan bu kesin irade, her ne

olursa olsun düﬂman ordusunu imha etmek ve bütün Yunanistan'›n si-

lâhl› kuvvetlerinden oluﬂan bu orduyu, anayurdumuzun mukaddes oca-

¤›nda bo¤arak kurtuluﬂa ve ba¤›ms›zl›¤a kavuﬂmakt›r." 7

Böylece Mustafa Kemal tekrar askeri kimli¤ine kavuﬂmuﬂ olu-

yordu. Ayr›ca bu görevle Osmanl›'da bir ilki daha gerçekleﬂtirmiﬂ

oldu. Çünkü o zamana kadar padiﬂaha ait olan baﬂkomutanl›k gö-

revi, milletin seçimiyle halktan birine verilmiﬂti.

Baﬂkomutan Mustafa Kemal Paﬂa'n›n liderli¤inde tarihte eﬂine

az r*stlan›r bir seferberlik baﬂlad›. Bu öyle bir seferberlikti ki, Türk

Milleti ve Ordusu el ele vermiﬂ, neyi varsa ortaya koyarak bir ölüm-

kal›m mücadelesine giriﬂmiﬂti.

Sakarya Meydan Savaﬂ›

Mustafa Kemal'in Polatl›'daki karargaha ulaﬂt›¤› 1921 A¤usto-

su'nun ortalar›nda, Yu*an*›lar, Sakarya'ya do¤ru harekete geçtiler;

hedefleri Ankara'y› ele geçirmekti. Geçtikleri yerdeki birçok ﬂehir ve

~ 54 ~

Harun Yahya

kasabay› iﬂgal ederek sonunda Sakarya*ya Türk Ordusu'nun karﬂ›s›-

na *elmiﬂlerdi. Bu savaﬂta, ‹ngilizler taraf›ndan her bak›mdan des-

teklenen Yunanl›lara karﬂ›, aya¤›nda çar›k bile olmayan askerlerin,

ça¤daﬂ silahlardan yoksun Türk Halk›'n›n, s›rt›nda bebe¤ini taﬂ›yan

kahraman Türk kad›nlar›n›n verdi¤i mücadele söz konusuydu.

23 A¤usto* 1921'de Yunan Ordusu'nun taarruzu ile Sakarya

Meydan Muharebesi baﬂlad›. Savaﬂ çok çetin geçiyor, Türk askeri gö-

rülmemiﬂ bir baﬂar› sergiliyordu. Kimi zaman top sesleri Ankara'dan

bile duyuluyor, buna karﬂ›l›k düﬂman kuvvetleri a¤›r kay›plar verdi-

rilerek durduruluyordu. Türk kuvvetleri her noktada inanc›n› bir an

olsun ka*bet**den azimle mev*ilerini ko*uy*r,*ne pahas›na olursa

olsun düﬂman›n ilerlemesini engelliyorlard›. Baﬂkomutan'›n bu sa-

vaﬂtaki stratejisini yans›tan ﬂu sözler oldukça manidard›r:

"H**t-› müdafaa yok*ur, sath-› müdafaa vard›r. O sat›h bütü***a*and›r.

Vatan›n her kar›ﬂ topra¤›, vatandaﬂ›n kan›yla ›slanmad›kça terk oluna-

maz. Onun için, küçük büyük her birlik bulundu¤u mevziden at›labilir.

Fakat küçük, bü*ük her birlik, ilk du*abildi¤i nokt*da, tekrar düﬂmana

karﬂ› cephe teﬂkil edip muharebeye devam eder. Yan›ndaki birli¤in çekil-

mek zorunda kald›¤›n› gören birlikler, ona tabi olamaz. Bulundu¤u mev-

zi*e so*una *a*ar d*yanm*¤* ve*mukave**te*mecburdur."

Mustafa Kemal'in bu ifadesini herkes düstur olarak benimse-

di. Savaﬂ›n ilerledi¤i günlerde düﬂman kuvvetleri mevzilerinden

uzaklaﬂt›lar. Mustafa Kemal Paﬂa'n›n en baﬂta istedi¤i ﬂey gerçek-

leﬂmiﬂ, düﬂman kendi istedi¤i yere do¤ru gelmeye baﬂlam›ﬂt›. 10

Eylül 1921'de onun plan› do¤rultusunda Türkler karﬂ› sald›r›ya

geçtiler. Düﬂman kesin bir yenilgiyle karﬂ› karﬂ›ya geldi ve bu taar-

ruzla birlikte bat›ya do¤ru çekilmeye baﬂlad›. Elbette bu zaferde

Baﬂkomutan Mustafa Kemal Paﬂa'n›n mükemmel planlamas›n›n

yan›nda, savaﬂ›n her aﬂamas›na bizzat kat›lm›ﬂ olmas›n›n pay› da

büyüktü.

Yunanl›lar›n "Büyük Yunanistan", Türklerin ise "Vatan Ülkü-

~ 55 ~

Atatürk Ansiklopedisi

~ 56 ~

Harun Yahya

Sakarya Muharebesi'ne ait kroki

~ 57 ~

Atatürk Ansiklopedisi

*ü" için çarp›ﬂ*›¤›**ava**tam 22 *ün d*vam*ederek*13***lül*1921'*e

sona erdi. Düﬂman kuvvetleri büyük bir yenilgiye u¤rat›ld›lar. Milli

Mücadele tarihi içinde bu baﬂar›n›n anlam› çok büyüktü. Baﬂkomu-

tan M***a*a Kemal Pa*a, *ürkiye B*yük Mille* Meclisi taraf›n*an

Mareﬂal rütbesi ve Gazi ünvan› ile onurland›r›ld›. Yine askeri alan-

da kazan›lan baﬂar› beraberinde siyasi baﬂar›y› da getirdi. Ekim

ay›nda Frans›zlarla Ankara Antlaﬂmas›, Kaf-

kas Cumhuriyetleri ile Kars Antlaﬂma-

s› imzaland›. Böylece düﬂman bir-

liklerinin elinde ‹stanbul ve Bo¤az-

lar ile Gemlik-Eskiﬂehir-Afyon-Çiv-

ril-Nazilli genel hatt›n›n bat›s› ile Do-

¤u Trakya kalm›ﬂ oluyordu.

Kocatepe'de

Büyük Taarruz

Bu a¤›r yenilgiden sonra Yunanl›lar,

Afyon-Eskiﬂe*ir hatt›na kadar geri çeki*diler

ve savunmaya geçtiler. Sahip olduklar› bu ge-

niﬂ hatta üç kolordular› vard› ve buradan ç›-

kacak olurlarsa savaﬂ› kaybettiklerini kabul et-

mek zorunda kalacaklard›. Ama buna pek ihti-

ma* vermiyorlard›. Çünkü Türk Ordusu'nun za-

ten yetersiz olan kaynaklar›n›n iyice tükenmesi,

k›ﬂ mevsiminin olumsuzluklar› gibi nedenlerin

Türkleri kaç›n›lmaz bir yenilgiye mahkum ede-

ce¤ini düﬂünüyorlard›. Bunun tarihi bir yan›lg›

oldu¤unu anlamalar› ise çok uzun sürmedi.

Yunanl›lar›n zann›n›n aksine, Baﬂko-

mutan Mustafa Kemal taarruz haz›rl›klar›n›

h›zland›rm›ﬂt›. Düﬂmanlar› Türk toprakla-

~ 58 ~

Harun Yahya

r›*dan tamamen söküp atacak nihai sald›r›ya iliﬂkin plan›n› büyük

bir gizlilikle uyguluyordu. Ancak taarruzun zaman› ve yöntemine

dair hiç kimseye bilgi vermiyordu. Onun bu bekleyiﬂi muhalefeti

k›zd›rmaya baﬂlam›ﬂ, daha neyin beklendi¤i konusunda tart›ﬂmala-

ra yol açm›ﬂt›. Oysa Büyük Komutan bu s›rada tüm imkanlar› bira-

raya getirmek için çaba *österiyordu. Sonunda 27 Temmuz gecesi

Akﬂehir'e ça¤›rd›¤› ordu komutanlar›na plan›n› aç›klad›; 6 A¤ustos

1922'de ise taarruza ha*›rl›k emrini verdi.

Kalan imkanlar dahilinde bütün ülke seferber olmas›na ra¤-

men Yunanl›lar her b*k›mdan üstündüler. Bir konu hariç; Türk'ün

sahip oldu¤u yüksek manevi güç

Büyük Taarruz topçular›m›z›n ateﬂiyle 26 A¤ustos 1922'de Ko-

catepe'den baﬂlad› ve k›sa sürede Afyon-Konya demiryolu hatt› bo-

yunca baﬂar›yla geliﬂti. Bu hatt›n güneyinden taarruz eden 1. Or-

du'ya Nurettin Paﬂa, kuzeyinden sald›ran 2. Ordu'ya ise Yakup ﬁev-

ki Paﬂa komuta ediyordu. Süvari Kolordusu'n*n baﬂ›nda Fahr*ttin

(Altay) Paﬂa bulunuyordu. Genelkurmay Baﬂkan› Fevzi (Çakmak)

Paﬂa, Bat› Cephesi Komutan› ‹smet (‹nönü) P*ﬂa id*. Baﬂkomutan

Mustafa Kemal Paﬂa ise Büyük Taarruz'u, tart›ﬂmas›z bir cesaret ör-

ne¤i sergileyerek ateﬂ hatt›ndan yönetiyordu.

Yunan kuvvetleri son derece süratli geliﬂen Türk taarruzunu

bekl*mi*o*la*d›;**aﬂ*›nl›k içinde ger* *e*ilmeye baﬂlad›lar.*27

A¤ustos 1922'de ordumuz Afyon'a girince Yunan Ordusu da Dum-

l*p›nar'a do¤ru çekilmeye baﬂlad›. Bunun üzerine hemen giriﬂimde

bulunun Türk kuvvetleri 30 A¤ustos'ta Dumlup›nar'da 200.000 as-

kerden oluﬂan Yunan Ordusu'nu kuﬂatma alt›na ald›lar. Düﬂmanla-

r›n kay›plar› büyük oldu. Ayn› gece Kütahya da düﬂman iﬂgalinden

kurtar›ld›.

Tüm bu geliﬂmelerin ard›ndan düﬂman ile Türk kuvvetleri

aras›nda amans›z bir kovalamaca baﬂlad›. Baﬂkomutan, 1 Eylül

1922'de ﬂu emri veriyordu: "Ordular! ‹lk hedefiniz Akdenizdir, ileri!"

~ 59 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Bu emri alan Türk askeri, 1 Eylül'de Uﬂak'›, 2 Eylül'de Eskiﬂe-

hir'i, 3 Eylül'de Nazilli, Simav, Salihli, Alaﬂehir ve Gördes'i, 6 Ey-

lül'de Bal›kesir ve Bilecik'i, 7 Eylül'de Ayd›n'›, 8 Eylül'de de Mani-

sa'y› kurtard›lar. Bu s›rada 1. Yunan Ordusu Komutan› General Tri-

kopis ile 2. Yunan Ordusu Komutan› General Diyenis ve baz› yük-

sek rütbeli Yunan subaylar› esir düﬂtüler. Türk kuvvetleri en sonun-

da 9 Eylül 1922'de ‹zmir'i düﬂman iﬂgalinden kurtard›lar ve kesin

zafer sa¤lanm›ﬂ oldu.

Bu zaferle düﬂman›n bütün ümitleri y›k›lm›ﬂ, Türk*ün yüksek

manevi gücü ve zekas› tüm dünya tar*f›ndan bir kere daha anlaﬂ›l-

m›ﬂ oldu. Bu baﬂar›y› körükleyen ise, Mustafa Kemal baﬂta olmak

*zere aziz Türk Milleti'nin "Kay›ts›z ﬂarts›z ba¤›ms›z yeni bir Türk

Devleti" iste¤i oldu.

Türk Milleti art›k yeni bir döneme ad›m at›yordu. 11 Ekim

1922'de ‹tilaf Devletleri'yle Mudanya Mütarekesi imzaland› ve si-

lahlar b›rak›ld›; Türk ve Yunan kuvvetleri aras›ndaki çarp›ﬂmalara

son verildi. Yunanl›lar Ed*rne ve Do¤u Trakya'dan vazgeçtiler. ‹s-

tanbul ve Bo¤azlar baz› ﬂartlarla idaremize b›rak›ld›.

Türk Ordusu ‹zmir'e giriyor (9 Eylül 1922)

~ 60 ~

Harun Yahya

26 A¤ustos 1922 Harekat›'na ait kroki

~ 61 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Lozan Bar›ﬂ Konferans›

Türkiye Büyük Millet Meclisi'nce al›nan bir kararla 1 Kas›m

1922'de *altanat ile hilafet birbirinden ayr›ld› ve saltanat kald›r›ld›.

Bundan böyle, Atatürk'ün ifadesiyle, "Milletin saltanat ve hakimiyet

makam› yaln›z ve ancak Türkiye Büyük Millet Meclisi olacakt›." Bu

önemli geliﬂmenin ard›ndan 20 Kas›m 1922'de Lozan Konferans›

topland›. Lozan'da yap›lan sadece bir bar›ﬂ antlaﬂmas› de¤ildi; bu-

rada Türk Milleti ile dönemin büyük devletleri aras›nda geçmiﬂten

gelen anlaﬂmazl›klar da bir karara ba¤lanacakt›. Birkaç ay sürecek

olan görüﬂmelere TBMM'yi temsilen ‹smet Paﬂa kat›l›*ordu. En so-

nunda 24 Temmuz 1923'te imzalanan, bir önsöz, beﬂ bölüm ve 143

maddeden oluﬂan antlaﬂma ile ba¤›ms›z Türk Devleti'nin varl›¤›

bütün dünyaca onaylanm›ﬂ oldu.

Bu antlaﬂmada yeni s›n›rlar›m›z ﬂöyle belirlenmiﬂtir: Güneyde

Ankara Antlaﬂmas›'nda belirlenen s›n›rlar kabul edilmiﬂ; fakat Irak

*›**r***orunu çözül**ey**, 9*ay*so*******›*a***m*ﬂ*›***B**› s›n**›***a-

rak Meriç Nehri kabul edilmiﬂ; Karaa¤aç ve çevresi, Ege Denizi'nde

Bozcaada ve ‹mroz Türkiye'ye b›rak›lm›ﬂt›r. Yunanl›lar›n elinde ka-

lan Anadolu k›y›s›na yak›n adalar ise, askersiz *ale getirilmi*tir.

Az*nl›klar›n himayesi konusundaki geliﬂmelere gelince, Türk

tebaas›ndan say›lan*gayrimüslimle*in k*nun ve hukuk düzeni

önünde eﬂitli¤i sa¤lanm›ﬂt›r. Böylece Patrikhanelerin eﬂitsizlik ve

adaletsizli¤e yol açan yetkileri ortadan kald›r›lm›ﬂt›r.

Lozan Konferans›'nda karara ba¤lanan önemli di¤er bir konu

ise kapitülasyonlara iliﬂkindir. Osmanl› miras› olan kapitülasyonlar

kald›r›lm›ﬂ ve böylece yeni Türk Devleti a¤›r bir yükten kurtulmuﬂ-

tur.

Lozan Bar›ﬂ Antlaﬂmas› Türk tarihinin önemli dönüm noktala-

*›***n******i** *öy*ece**ur*u*** S*vaﬂ*'n** *l***e****n*e* ** Türk

Milleti'nin haklar› güvence alt›na al›nm›ﬂt›r. Savaﬂ alan›nda kazan›-

~ 62 ~

Harun Yahya

‹smet ‹nönü'nün Lozan dönüﬂü

lan baﬂar›lar diplomasi alan›nda teyit edilmiﬂtir. Atatürk'ün deyi-

ﬂiyle Lozan Antlaﬂmas›, "Türk Milleti aleyhine as›rlardan beri haz›rlan-

m*ﬂ v* Sevr *ntlaﬂmas›'yla tama*land›¤› zannedil*iﬂ büyük bir suik*s-

t›n y›k›l›ﬂ›n› ifade eden bir vesikad›r Bu s*beple Osmanl› devrine ait ta-

rihte be*zeri*gör***emi**bir*si*asi z*fer eseridir."

Di¤er taraftan Lozan Antlaﬂmas› dünya bar›ﬂ›na da büyük

hizmet etmiﬂtir. Zira stratejik aç›dan dünyan›n en s›cak bölgelerin-

den birinde, uzun y›llar boyunca bar›ﬂ ve güvenlik ortam›n› ayakta

tutmak bu sayede mümkün o*muﬂtur.

~ 63 ~

Atatürk Ansiklopedisi

‹zmir ‹ktis*t Kongresi

Atatürk'ün büyük önem verdi¤i ‹zmir ‹ktisat Kongresi, 1135

delege ile 17 ﬁubat-4 Mart 1923 tarihleri aras›nda topland›. ‹zmir ‹k-

tisat Kongresi'nde Yeni Türkiye'nin ekonomik sorunlar› tart›ﬂ›ld› ve

çözüm önerileri gözden geçirildi. Ayr›ca, Lozan'da devam edilmesi

istenen kapit*lasyonlar›n ve di¤er ayr›cal›klar›n kabul edilemeyece-

¤i dile*getirildi. Bu kritik devrede, ekonomik sorunlar› düzenlemek

için kararlar *lan *zmir ‹ktisat Kongresi'nin baﬂl›ca amac›, savaﬂlar-

dan*yor**n *›ka* h*l*a*ve e**nomiye yön*veri**esi ve yurdun ka*-

k›nmas› için yap›lmas› gerekenlerin belirlenmesiydi. Bu kongrenin

sonunda, oybirli¤i ile Misak-› ‹ktisadi kabul edildi; Atatürk'ün gös-

terdi¤i hedefler do¤rultusunda modern ve kalk›nm›ﬂ bir Türkiye

için canla baﬂla çal›ﬂmaya *aﬂland›. Kon*rede ;

• Hammaddesi yurt i*inde olan endüstri kollar›n›n kurulmas›na,

• Özel giriﬂimcilerin desteklenmesine,

• Yat›r›mc›lara kredi sa¤layacak bankalar›n kurulmas›na,

• Günlük tüketim mallar›na öncelik verilmesine,

• Önemli kuruluﬂlar›n millileﬂtirilmesine,

• Sanayii teﬂvik edici yasalar›n ç›kar›lmas›, özellikle gümrük tari-

felerinin milli sanayiin kalk›nma ihtiyaçlar›na göre de¤iﬂtirilmesine,

• Yerli mallar›n karada ve denizde ucuz tarife ile taﬂ›nmas›na,

• Sa*ayi bankas› kurulmas›n* karar ver*ldi.

Türkiye Cumhuriyeti'nin Kurucusu Atatürk

13 Ekim 1923'de Ankara, Türkiye Büyük Millet Meclisi karar›y-

la, Türkiye Devleti'nin Hükümet Merkezi oldu. Art›k yönetime ismi-

nin verilmesinin zaman› gelmiﬂti. Sonunda 29 Ekim 1923 akﬂam›, ya-

p›lan bir anayasa de¤iﬂikli¤i ile Cumhuriyet ilan edildi. Yap›lan *e-

¤iﬂiklikler 364 numaral› kanunda ﬂöyle belirtiliyordu:

~ 64 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Madde 1) Hakimiyet kay›ts›z ﬂarts›z milletindir. ‹dare usulü

halk›n kendi yönetimini bizzat ve fiili olarak idare etmesine daya-

n›r. Türkiye Devleti'nin hükümet ﬂekli C*mhuriyet'tir.

Madde 4)*Türkiye Dev**ti, TBMM taraf›ndan idare olunur.

Meclis hükümeti meydana g**iren bakanl›klar›, bakan*ar*kurulu

vas›tas›yla idare*eder.

Madde 10) Türkiye Cumhurbaﬂkan›, TBMM genel kurulu ta-

raf›ndan ve kendi üyeleri aras›ndan bir seçim dönemi iç*n seçilir.

Bu görev, yeni cumhurbaﬂkan›n›n seçimine kadar devam eder. Tek-

rar seçilmek mümkündür.

Madde 11) Türkiye Cumhurbaﬂkan›, devletin baﬂkan›d›r. Bu s›-

fatla gerek görüldükçe meclise ve bakanlar kuruluna baﬂkanl›k eder.

Madde 12) Baﬂbakan, cumhurbaﬂkan› taraf›ndan ve meclis

üyeleri aras›ndan seçilir. Di¤er bakanlar, baﬂbakan taraf›ndan yine

meclis üye*eri aras›ndan s*çildikten sonra, bakanlar kurulu cum-

hurbaﬂkan› taraf›ndan meclisin onay›na sunulur. Meclis toplant›

hali*d***e¤il ise**onay**ma mec*isin*to*lanma*›n**b›rak›l›r.

Milletvekilleri Cumhuriyet'in ilan›n› ayakta alk›ﬂlayarak ve

"Yaﬂas›n Cumhuriyet!" ﬂeklinde duygular›n› ifade ederek kutlad›lar.

Hemen ard›ndan Cumhurbaﬂkanl›¤› seçimi yap›ld› ve Ankara Mil-

letvekili Mustafa Kemal Paﬂa, oy birli¤i ile Türkiye Cumhuriye-

ti'nin ilk cumhurbaﬂkan› seçildi. ‹lk kabine ‹smet Paﬂa taraf›ndan

kuruldu ve Meclis Baﬂkanl›¤›na da Fethi Bey (Okyar) getirildi.

TBMM'nin 1921 tarihli ilk anay*sas› sadece 3 y›l yürürlükte

kalabildi. Çünkü önemli eksiklikleri vard› ve yetersizdi. Bu sebeple

yeni anayasa haz›rl›klar›na giriﬂildi ve Cumhuriyet döneminin ilk

anayasas›, 20 Nisan 1924'de TBMM'de büyük bir ço¤un*ukla kabul

edildi. Bu anayasa güçl*r birli¤i esas›na dayand›r›ld*. 105 madde-

den oluﬂuyordu; siyasi partilerin kurulmas›na ve dolay›s›yla de-

mokrasiye aç›kt›; klasik hak ve özgürlüklere yer veriyordu. 1924

Anayasas› zaman içinde yap›lan de¤iﬂiklik ve düzenlemelerle ça¤a

uygun bir hale getirildi.

~ 66 ~

Harun Yahya

‹nk›lapç› ve Reformcu Atatürk

Cumhuriyet'in ilan›n›n ard›ndan, yine Mustafa Kemal'in ön-

derli¤inde, devlet örgütü ve toplum yönetiminin de ça¤daﬂ anlay›ﬂ

ile uyumlu duruma getirilmesi için büyük ink›laplar gerçekleﬂtiril-

mi*tir. Daha**onra ayr›nt›lar**la i*le**ce¤imi* ink›laplar›* isimleri-

ni bu*ada k›saca belirtelim:

I. Siyasi Alanda Yap›lan ‹nk›laplar:

1-*Sal*anat›n Kald›r›lmas› (1 Kas›* 1922)

2- Cumhuriyet'in ‹lan› (29 Ekim 1923)

3- Halifeli¤in Kal**r›lmas› (* *art 1924)

II. Sosyal Hayat›n Düzenlenmesi:

1- ﬁapka Kanunu (25 Kas›m 1925)

2- Tekke ve Zaviyelerle Türbelerin Kapat*lmas› ve Türbedar-

l›klar ile Birtak›m Ünvanlar›n Kald›r›lmas› (30 Kas›m 1925)

3- Milletleraras› Saat ve Takvim Hakk›ndaki Kan*nlar›n

Kabulü (26 Aral›k 1925)

Milletleraras› Rakamlar›n Kabulü (20 May›s 1928)

Ölçülerin De¤iﬂtirilmesi (1 Nisan 1931)

Lakap ve Ünvanlar›n Kald›r›lmas› (26 Kas›m 1934)

K›l›k-K›yafe* De¤iﬂikli¤i (3 Aral›k 1934)

Soyad› Kanunu (21 Hazi*an 1934)

Musta*a*Kemal'e Atatürk Soyad* *erilmesi (*4 Kas›m *934)

10- Kad›nlar›n Medeni ve Siyasi Haklara Kavuﬂmalar›:

a* Medeni Kanun'la sa¤lanan haklar (17 ﬁubat 1926)

b) Belediye seçimlerinde kad›nlara seçme ve seçilme hakk›

*an›yan kan*nun kabulü (3 Nisan 1930)

c) Anayasa'da yap›lan de¤iﬂikliklerle kad›nlara milletvekili

seçme ve seçilme hakk›n›n tan›nmas› (5 Aral›k 1934)

~ 67 ~

*tatürk Ansiklopedi*i

III. Hukuk Alan›nda *ap›lan ‹nk›laplar:

ﬁeriye Mahkemeleri'nin Kald›r›lmas› ve Yeni Mahkemeler

Teﬂkilat›'n›n Kurulmas› Kanunu (8 Nisan 1924)

Türk Medeni ve Borçla* Kanunu (17 ﬁubat 1926)

Ceza Kanunu (1926)

Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanunu (1927)

Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu (1929)

‹cra ve ‹flas Kanunu (1932)

Kara ve Deniz Ticareti Kanunu (1926, 1929)

*V. E¤iti* ve Kültür Alan›nda*Yap›lan ‹nk›laplar:

Tevhid-i Tedrisat (Ö¤retimin Birleﬂtirilmesi) Kanunu

(* M****192*)

Yeni Türk Harflerinin Kabulü (1 Kas›m 1928)

Türk *arihi T**kik Cemiyeti'nin Kuruluﬂu (1**Nisan 1931)

Cemiyet daha sonra Türk Tarih Kurumu ad›n› alm›ﬂt›r.

(3 Ekim 1935)

Türk Dili Tetkik Cemiyeti'nin Kuruluﬂu (12 Temmuz 1932)

Cemiyet daha sonra Türk Dil Kurumu ad›n› alm›ﬂt›r.

(24 A¤ustos 1936)

‹stanbul Darülfünunu'nun kapat›lmas›na, Milli E¤itim

Bakanl›¤›nca yeni bir üniversite kurulmas›na dair kanun.

(31 May›s 1933) ‹stanbul Üniversitesi 18 Kas›m 1933 günü

ö¤retime aç›lm›ﬂt›r.

Ne var ki, Türk Milleti'ni ça¤daﬂ uygarl›k *eviyesine taﬂ›yan

bu geliﬂmeler karﬂ›s›nda, say›lar› az da olsa baz› muhalif gru*lar

ortaya ç›km›ﬂt›r. Hatta Büyük Önder'e suikast giriﬂiminde buluna-

cak kadar ileri gitmiﬂle*se de baﬂar›l› olamam›ﬂlard›r. Türk Milleti

tek bir vücut olarak Mustafa Kemal Atatürk'ün yan›nda yer alm›ﬂ;

gerek kendis*ne gerekse ink›laplar›na gönülden des*ek vermiﬂtir.

~ 68 ~

Harun Yahya

Mustafa Kemal Atatürk, bir taraftan da Milli Mücadele'yi ve

Tü*kiye*Cumhuriyeti'nin kuruluﬂ*nu anlatan Nutuk adl› eserini ka-

leme alm›ﬂ ve bunu 1927 y›l›nda, Parti Kongresi'nd* alt› gün süren

unutulmaz bir söylevle okumuﬂtur. Bilim adamlar› ve uzmanlar›n

ortak *anaatiyle, "De¤erli tahlil ve tenkitlerle dolu olan bu eser,

Türk tarihinin oldu¤u kadar Türk edebiyat›n›n da ölmez eserleri

aras›nda yerini alm›ﬂt›r."

Cumhuriyet Dönemi'nde D›ﬂ Siyaset

Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin kurulmas›yla, devlet olma-

n›n temel özelliklerinden biri olan, devletleraras› iliﬂkiler dönemi

baﬂlar.

24 Temmuz 1923 y›l›nda imzalanan Lozan Bar›ﬂ Antlaﬂmas›

sonras› antlaﬂma sa¤lanamayan ve ilerde çözülmek üzere aksayan

yönlerin düzeltilmesi için bir dizi çal›ﬂmalar yap›l›r. Bu konular›n

baﬂl›calar›;

Musul Sorunu

Mondros Mütarekesi gere¤ince savaﬂan birliklerin bulunduk-

lar› yerlerde kalmas› hükmüne ‹ngiliz birlikleri uymayarak ve mü-

tareke kararlar›n› hiçe sayarak haks›z bir ﬂekilde Musul'u iﬂgal

ederler. ‹ﬂgal sonras› Musul'da yaﬂayan taraflar dahi Ankara Hükü-

meti'ne destek vererek tutumlar›n› belirtmiﬂlerdir. 8

Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk 1920 tarihli Musul me-

selesi hakk›nda Meclis'te*yapm›ﬂ oldu¤u yukar›daki konuﬂmayla

konunun önemini ﬂöyle belirtmiﬂt*r:

"Hep kabul etti¤imiz esaslardan birisi ve belki birincisi olan hudut me-

selesi tayin ve tespit edilirken, hudud-u millîmiz, ‹skenderun'un cenu-

bundan geçer, ﬂarka do¤ru uzanarak Musul'u, Süleymaniye'yi, Ker-

kük'ü*ihtiva*eder. ‹ﬂte hudud-u mil*îmiz budur dedik!" 9

~ 69 ~

Atatürk Ansiklopedisi

‹lk Baﬂbakan ‹smet ‹nönü ile beraber

Lozan görüﬂmeleri çok çetin tart›ﬂmalarla geçmesine ra¤men,

bu konuda mutabakat sa¤lanamaz ve görüﬂmeler ileri bir tarihe er-

*elenir. Konunun Millet Meclisi'nde tart›ﬂ›lmas› da ﬂiddetli olur ve

Türkiye'nin içerisinde bulundu¤u durum ve muhtemel bir ‹ngiliz

savaﬂ› tehlikesine karﬂ›l›k meselenin çözümüne erteleme karar› ç›-

kar. "Musul me*elesinin hallini muharebeye girmemek için bir sene son-

raya talik etmek demek, ondan sarf-› nazar etmek demek de¤ildir. Belki, bu-

nun i*tihsali için daha kuvvetli olabilece¤imiz bir zamana intizard›r

Musul meselesini bugünden halledece¤iz, ordumuzu yürütece¤iz, bugün

~ 70 ~

Harun Yahya

alaca¤›z dersek; bu mümkündür. Musul'u gayet kolayl›kla alabiliriz. Fakat

Musul'u*ald›¤›m›z› müteakip muharebenin hemen hitam bulaca¤*na kani

olamay›z." 10

Türkiye'nin ‹ngiltere taraf›ndan itildi¤i çözümsüzlük proble-

mi ve ‹ngiltere'nin Milletler Cemiyeti üzerindeki etkisi sebebiyle, 5

Haziran 1926 y›l›nda Misak-› Milli s›n›rlar› içinde kabul edilen Mu-

sul'u çok istememize ra¤men s›n›rlar›m›z›n d›ﬂ›nda b›rakarak bu-

günkü *›n**la*› kab*l etmiﬂ *lduk.

Türk Yunan mübadelesi

Türk-Yunan ‹liﬂkileri

Bu iliﬂkilerin en önemli konusu Kurtuluﬂ Savaﬂ› s›ras›nda her

iki devlet s›n›r› içinde kalan karﬂ›l›kl› az›nl›klar›n mübadelesidir.

Dönemin ﬂartlar› ve Yunanistan'›n iﬂi zora sokmas› neticesinde du-

rum bir ara bo*ulur olsa da, Türkiy*'nin hakl› istekleri ve ortaya

koydu¤u kararl› tutum neticesinde Bat› Trakya'daki Türklerle, ‹s-

tanbul'daki Rumlar mübadelenin d›ﬂ›nda tutularak 30 Ekim 1930

y›l›nda yap›lan antlaﬂmayla birlikte görüﬂ birli¤ine var›l›r.

~ 71 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Bo¤azlar Sorunu

Karadeniz'e k›y›s› bulunan ülkelerin dünya denizleri ile ba¤-

lant›s›n› sa¤layan ‹stanbul ve Çanakkale Bo¤azlar› önemli bir yer

teﬂkil etmektedir. Osmanl› ‹mparatorlu¤u'nun I. Dünya Savaﬂ›'nda

yenilmesi sonucu Bo¤azlar düﬂman devletleri taraf›ndan iﬂgal edi-

lir. Sevr Antlaﬂmas› hükümlerince Bo¤azlar silahs›zland›r›lacak, sa-

vaﬂ s›ras›nda di¤er devletlerin savaﬂ gemilerine aç›k olacak ve Bo-

**zl*r*›n*******mi***e***man** De*l*ti*nin**ç***e**l**d********d**-

letler aras› komisyona b›rak›lacakt›.

Lozan gör*ﬂmelerinde de*dayatt›r›lan ve Türkiye'nin aleyhi-

ne olacak ﬂartlar sonucunda Bo¤azlar sorunu tam bir çözüme ka-

vuﬂturulamaz.

Yaklaﬂan Dünya Savaﬂ› y›llar›n*a dünya siyasetinin *çine gir-

miﬂ oldu¤u tehlikeli hal Bo¤azlar sorununu tekrar gündeme getirir.

20 Temmuz 1936 y›l›nda ‹sviçre'nin Montreux ﬂehrinde yap›lan ant-

laﬂmayla Lozan da Bo¤azlar için konulan bütün maddeler iptal edi-

lerek, Bo¤azlar'›n savunma hakk› tamamen Türkiye Cumhuriyeti

Devleti'ne geçer. Bu ﬂartlar k›saca; Türkiye'nin tarafs*z kald›¤› bir

savaﬂt** savaﬂan taraflar›n savaﬂ gemileri Bo¤azlar'› kullanamaya-

cak, e¤er savaﬂ tehlikesi varsa ya da savaﬂ*ç›karsa Bo¤azlar'› istedi-

¤i gibi kullanacakt›r, ﬂeklinde belirtilmiﬂtir. 11

Hatay Sorunu

20 Ekim 1920 tarihinde imzalanan Ankara Antlaﬂmas› hüküm-

leri gere¤ince Frans›zlarla yap›lan savaﬂ sona ermiﬂ, ‹skenderun ve

Hatay'a özel statü verilerek s›n›r çizilmiﬂti. Fakat Fransa'n›n artan

siyasi bunal›m neticesinde Suriye ile bir antlaﬂma yapmas›, ‹sken-

derun ve Hatay'›n ba¤›ms›zl›¤› tehlikeye düﬂmüﬂ oluyordu.

Türkiye'nin hakl› ve ›srarl› tav›rlar› neticesinde ‹ngiltere'nin

~ 72 ~

Har*n Yahya

arabuluculu¤u ile 24 Ekim 1937 y›l›nda Fransa'yla imzalanan ant-

laﬂma ile Hatay'a Suriye'den ayr› yar›-ba¤›ms›z bir devlet statüsü

tan›narak önü aç›lm›ﬂ oldu. Fakat uygulama aﬂamas›nda Fransa iﬂ-

leri a¤›rdan alarak geciktirmeye çal›ﬂt›. Atatürk Frans›zlar›n bu

gayri-siyasi hareketine karﬂ›l›k güney s›n›rlar›m›za bir seyahat dü-

zenleyip, konuya *lan hassasiyetin* ve ilgisini gösterer*k ordumu-

zu denetlemesi Frans›zlar›n bu hareketlerine son verdirdi.

Baﬂla*an si*asi bunal›m ve savaﬂ sebebiyle Fransa'n›n Türkiye

ile iliﬂkilerini düzeltmek ve artt›rmak istemesi neticesinde 23 Hazi-

ran 1939 y›l›nda yap›lan antlaﬂmayla Milli Misak s›n›rlar› içirisinde

bulunan Hatay, Türkiye Cumhuriyeti Devleti'ne kat›larak, Ata-

türk'ün iste¤i gerçekleﬂtirilmiﬂ oldu.

Milletler Meclisi'ne Kabul:

Türkiye kurdu¤u yeni devlet ve yapt›¤› antlaﬂmalarla kendini

dü*ya siya*e*ind* göstermeye*ba*lad›.

1930'lu y›llarda Avrupa devletlerinin kendi aralar›ndaki grup-

laﬂmalar› yine kendi bar›ﬂlar›n›n tehlikeye girmesine neden oldu.

Avrupal› devletler, kilit ülke durumuna yükselen Türkiye'yi kendi

aralar›nda görmek istediler. Sonuçta Tü*kiye 6 Temmuz 1932 y›l›n-

da y*p›lan bir antlaﬂmayla Milletler Meclisi'ne kabul edildi.

Balkan Antant›

Gerek Türkiye'nin gerek Türkiye'ye komﬂu ülkelerin güvenli-

¤inin sa¤lanmas› amac›yla, söz konusu ülkeler olan Yunanistan,

Romanya ve Yugoslavya'n›n kat›l›m›yla 9 ﬁubat 1934 tarihinde Bal-

kan Antant› imzaland›.

~ 73 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Yugoslavya Kral› ile birlikte

Sadabat Pakt›

Yaklaﬂan savaﬂ tehlikesine, özellikle de ‹talya tehdidine karﬂ›,

Türkiye, ‹ran, Irak ve Afganistan taraf›ndan, kendi s›n›rlar›n› koru-

ma, ortak ç›karlarda ortak hareket etme ve sald›rmazl›k prensipleri

göz önünde bulundurularak, 8 Tem*uz 1937 tarihinde Tahran'da*i

Sadabat Saray›'n*a Sadabat Pakt› imzaland›.

Türkiye*Cumhuriyet* An*l*ﬂmalar› (1923-1938)

Büyük Önder Atatürk, ülkesinin gelece¤*, *üvenli¤i ve mede-

ni devletler aras›nda yerini alabilmesi *çin, zor zamanlarda yap›lan

bu antlaﬂmalarla d›ﬂ siyasetteki yolu tespit ederek, ülkemizi bizlere

emanet etmiﬂtir.

~ 74 ~

Harun Yahya

‹ran ﬁah› R›za Pehlevi ile beraber

Ürdün Kral› Abdullah ile birlikte

~ 75 ~

*t**ürk Ans*klopedisi

24 Temmuz 1923

Lozan Bar›ﬂ› imzaland›.

10 Aral›k 19*3

Türkiye Cumhuriyeti ile Avusturya

Hükümeti aras›nda Ankara'da Dostluk

Antlaﬂmas› imzaland›.

15 Aral›k 1923

Türkiye ile Arnavutluk aras›nda ‹ka-

met M*kavelesi imzaland›.

15 Aral›k 1923

Türkiye-Macaristan Dostluk Antlaﬂma-

s› ‹stanbul'da imzaland›.

28 Ocak 1924

Türkiye-Avusturya Dostluk, Ticaret ve

‹kamet Antlaﬂmalar› ‹stanbul'da imza-

land›.

31 May›s 1924

T**k*** *um*u**yeti**le***v*ç*K****ye-

ti aras›nda Dostluk Antlaﬂmas› imza-

land›.

4 A¤ustos 1924

Lozan Antlaﬂmas› yürürlü¤e girdi.

21 Eylül 1924

Samsun-Çarﬂamba Demiryolu'nun te-

meli Cumhurbaﬂkan› Mustafa Kemal

Atatürk taraf›ndan at›ld›. Gazi Musta-

fa Kemal, törende yapt›¤› konuﬂmada

'Bu memlekete iki ﬂey gerek: Yol ve

okul.' dedi.

27 Eylül 1924

Türkiye-‹spanya Dostluk Antlaﬂmas›

Ankara'da imzaland›.

11 Ekim 1924

Türkiye-Çekoslavakya Dostluk Antlaﬂ-

mas› Ankara'da imzaland›.

1 Aral›k 1924

Türkiye ile Estonya aras›nda Dostluk

Antlaﬂmas› imzaland›.

9 Aral›k 1924

Türkiye-Finlandiya Dostluk Antlaﬂma-

s› imzaland›.

15 A¤ustos 1925

Kayseri'de tayyare ve motor fabrikas›

kurulmas› için Junkers Firmas›'yla ant-

laﬂma imzaland›.

19 Eylül 1925

Türkiye-‹sviçre Dostluk Antlaﬂmas›

Cenevre'de imzaland›.

18 Ekim 1925

T*rkiye-B*lga*istan Dostluk Antlaﬂ-

mas› Ankara'da imzaland›.

28 Ekim 1925

Türkiye-S›rp-H›rvat-Sloven Dostluk

Antlaﬂmas› imzaland›.

28 Ekim 1925

Türkiye ile S›rp-H›rvat ve Sloven Dev-

leti aras›nda Dostluk Antlaﬂmas› imza-

land›.

17 Aral›k 1925

Türk-Sovyet Tarafs›zl›k ve Sald›rmaz-

l›k Antlaﬂma*› ve ba¤l› üç p*oto*ol Pa-

ris'te imzaland›. (SSCB bu antlaﬂmay› 7

Kas›m 1945'te bozdu.)

30 Ocak 1926

Türkiye-ﬁili Dostluk Antlaﬂmas› imza-

land›.

18 ﬁubat 1926

Türkiye ile Amerika aras›*da geçici Ti-

*aret An****mas› im**l*n*›.

11 Mart 1926

Türkiye ile So*yetler Birli¤i aras›nda

~ 76 ~

Harun Yahya

Ticaret Antlaﬂmas› imzaland›.

25 Mart 1926

Türkiye ile *lmanya aras›nda*geçici

Ticaret Antlaﬂmas› imzaland›.

2 Haziran 1926

Tü*kiye ile Finlandiya aras›nda Tica-

ret Antlaﬂmas› imzaland›.

5 Haziran 1926

Musul sorunu, Türkiye, ‹ngiltere ve

Irak aras*ndaki Ankara'da

imzalanan antlaﬂma ile çözümlendi.

20 Aral›k 1926

Türkiye-Macaristan Ticaret Antlaﬂma-

s› imzaland›.

20 Aral›k 1926

Türkiye-Macaristan Krall›¤› ‹kamet

Mukavelenamesi imzaland›.

4 May›s 1927

Türkiye ile ‹sviçre aras›nda Ticaret

Antlaﬂmas› imzaland›.

31 May›s 1927

Türkiye ile Çekoslovakya aras›nda Ti-

caret ve ‹kamet Antlaﬂmas› imzaland›.

28 A¤ustos 1927

Türkiye, Belçika ve Lüksemburg ara-

s›nda Ticaret Antlaﬂmas› imzaland›.

4 ﬁubat 1928

Türki*e-‹sveç Ti*ar*t Antlaﬂma*› im-

zaland›.

12 ﬁubat 1928

Türkiye ile Macaristan aras›nda Tica-

ret Antlaﬂmas› imzaland›.

12 Mart 1928

Türkiye-Estonya Ticaret Antlaﬂmas›

imzaland›.

* Aral›k *928

Türkiye-‹sviçre Uzlaﬂma ve Adli Tes-

viye ve Tahkim Muahedenamesi im-

zaland›.

4 O**k 19*9

Türkiye-Uruguay Dostluk Antlaﬂmas›

imzaland›.

27 Mart 1929

Yunan-Yugoslav Dostluk Antlaﬂmas›

imz*l*nd*.

11 Haziran 1929

Türkiye-Romanya Ticaret ve Seyrüse-

fer Antlaﬂmas› imzaland›.

12 A¤ustos 1929

Türkiye ile Finlandiya aras›nda Tica-

ret Antlaﬂmas› imzaland›.

29 A¤ustos 1929

Türkiye ile Fransa aras›nda Ticaret

Antlaﬂmas› imzaland›.

4 Aral›k 1929

Türkiye-Uruguay Dostluk Antlaﬂmas›

imzaland›.

9 Aral›k 1929

Türkiye-‹talya Tahkimnamesi imza-

land›.

21 Aral›k 1929

Türkiye ile ‹rlanda aras›nda geçici Ti-

caret Antlaﬂmas› imzaland›.

21 May›s 1930

Tür*iye ile Macaristan aras›n*a Tica-

r** ***laﬂmas* i**a*and›.

22 Haziran 1930

Türkiye ile Avusturya aras›nda Ticaret

ve Hukuk Antlaﬂmas› imzaland›.

17 Eylül 1930

T*rkiye*Li*va*ya **a*›nd**Dostluk

~ 77 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Antlaﬂmas› imzaland›.

1****a* ***1

Türkiye-Çekoslovakya Ticaret Antlaﬂ-

mas› imzaland›.

16 Mart 1931

Türkiye-Norveç ‹kamet, Ticaret ve

Seyrüsefer Antlaﬂmas› imzaland›.

5 Aral›k 1931

Baﬂbakan ‹smet ‹nönü ile D›ﬂ ‹ﬂleri Ba-

kan› Tevfik Rüﬂtü Aras'›n Yunanistan'›

ziyaretleri s›ras›nda, 1930 Türk-Yunan

Dostluk Antlaﬂmas› yürürlü¤e konul-

du.

3 Temmuz 1932

Türkiye ile Fransa aras›nda Antak-

ya'da Askeri *ntlaﬂma imzaland›.

Antlaﬂma uyar›nca Türk askeri birlik-

leri 5 Temmuz'da Hatay'a girdi.

22 Nisan 1933

Osmanl› Duyun-u Umumiye (genel

d›ﬂ borçla*) ‹daresi aras›nda imzala-

nan antlaﬂma ile Osmanl› dönemi

borçlar›n›n tasf*yesine baﬂland›.

8 May›s 1933

T*rki*e ile Yunanistan aras›nda*Tica-

ret Antlaﬂmas› imzaland›.

21 Ocak 1934

Türkiye ile Sovyetler Birli¤i aras›nda

Kredi Antlaﬂmas› imzaland›.

9 ﬁubat 1934

Türkiye, Romanya, Yunanistan, Yu-

goslavya aras›nda Balkan Pakt› imza-

land›.

20*Temmuz 1936

Türkiye'nin ‹stanbul ve Çanakkale Bo-

¤azlar› üzerindeki tüm haklar›n› tan›-

yan ve kabul eden Monteux Antlaﬂ-

mas› imzaland›.

9 Kas›m 1936

Montreux Bo¤azlar Sözleﬂmesi resmen

yür*rlü¤e girdi.

24 Ocak 1937

Bulgaristan ile Yugoslavya aras›nda

"Ebedi" Dostluk Antlaﬂmas› imzalan-

d›.

* *i*a*****7

Türkiye ile M›s›r aras›nda Dostluk,

‹kamet ve Tabiiyet antlaﬂmas› imza-

land›.

8 Temmuz 1937

Sadabat Pakt›, Türkiye, ‹ran, Irak ve

Afganistan aras›nda imzaland›.

12 Ocak 1938

Türkiye-Letonya Ticaret Antlaﬂmas›

imzaland›.

14 Ocak 1938

Türkiye*Irak-*ran-Afganistan **as›nda

aktedilen Sadabat Pakt›, TBMM'de

onayland›.

8 May›s 1938

Türkiye ile Almanya aras›nda Kredi

Antlaﬂmas›*imzaland›.

27 May›s 1938

Türkiye ile ‹ngiltere aras›nda Kredi

Antlaﬂmas› imzaland›.

4 Temmuz 1938

Türkiye ve Fransa, Hatay'da eﬂit say›-

da asker bulundurmalar› konusunda

antlaﬂma yapt›. Türk birlikleri 4 Tem-

muz'da Hatay'a girdi. 12

~ 78 ~

Harun Yahya

Aram›zdan Ayr›l›ﬂ›

Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk Cumhuriyet'in ilan›n› yepye-

ni bir döne*in baﬂlang›c› ola*ak gördü* bitmek tükenme* bilmeyen b*r

çabayla, ink›laplar›n› tüm vatan sath›na yayma iﬂine giriﬂti. Di¤er bir de-

yiﬂle, kendini tamam›yla bu

anlaml› çal›ﬂmaya adad›. An-

cak bu de¤erli çal›ﬂmalar› sek-

teye u¤ratacak bir geliﬂme ka-

p›da bekliyordu. 1937 y›l›n›n

baﬂ›ndan itibaren sa¤l›¤› bo-

zulmaya baﬂlad›. "Karaci¤er

yetmezli¤i" nedeniyle çeﬂitli

r*hats›zl›klar duyuyordu. Bu

nedenle doktorlar›n tavsiyele-

rine uyarak tedavi gördü. Ne var ki, söz konusu rahats›zl›¤› gitgide a¤›r-

laﬂt›. 10 Kas›m 1938'de saat*dokuzu beﬂ geçe Dolmabahçe Saray›'nda ha-

yata gözlerini yumdu.

1 www.kho.edu.tr

2 www.kho.edu.tr

3 www.kho.edu.tr

4 F. R›fk›*Atay, Atatürk'ün Hat›ralar›, Ankara, 1965, s.111

5 F. R›fk› Atay, Atatü*k'ün Hat›ralar›, Ankara, 1965, s.111

6 Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, Cilt I, ‹stanbul, 1945, s. 29

7 Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, Cilt 1* s. 247

8 www.kho.edu.*r

9 Mim Kemal Öke; Kerkük-Musul Dosyas›, ‹stanbul, 1991, s. 31

10 Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri; Cilt I, s. 74

11 T.B.M.M. Gizli Celse Zab›tlar›; Cilt IV, s. 173 -176

12 Prof.Dr. Ahmet Mumcu, Atatürk ‹nk›laplar› ve ‹nk›lap Tarihi, Anadolu

Üniversite Yay›nlar›,*s. 93

~ 79 ~

2. bölüm

Atatürk ‹çin

Ne Dediler?

C umhuriyet tarihi boyunca Bü-

yük Önder Atatürk hakk›nda

pek çok eser kaleme al›nm›ﬂ,

çeﬂitli konferanslar, seminerler ve söyleﬂiler

düzenlenmiﬂ, birçok yorum ve de¤erlendirme-

ler yap›lm›ﬂt›r. Atatürk çok büyük *ir komutan,

güçlü bir devlet adam› olman›n yan› s›ra, ayd›n, dü-

ﬂünceye sayg›l›, nezih bir aile ortam›nda yetiﬂmiﬂ bir

beyefendidir.

Tevazusu, hoﬂgörüsü, uzlaﬂmac› kiﬂili¤i, ak›lc›

yap›s›, dine olan hassasiyeti ile giyim ve kuﬂam›-

na, temizlik ve bak›m›na, sanat ve esteti¤e ver-

di¤i önem bunun en belirgin delillerindendir.

~ 81 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Büyük Önder, gerek kendi milleti gerekse

tüm dünya milletleri için çok büyük bir kahraman

ve siyasi bir dehad›r. Atatürk ile ayn› dönemde ya-

ﬂayanlar gibi, Ondan sonra gelen nesiller de Onun

üstün karakterine hayrand›rlar. Bu bölümde Ata-

türk'ün yukar›da bahsetti¤imiz üstün özelliklerine,

yabanc› devletlerin liderlerinin ve önde gelen siyaset-

çilerinin a¤z›ndan bir kez daha ﬂahit olaca¤›z.

Atatürk bir asker olarak, amans›z ve hatta baz›

anlar›na ümitsiz gözüken bir mücadeleden muzaffer ç›k-

m›ﬂ ve sonra da devlet sorumlulu¤unu üzerine alm›ﬂt›r.

29 Ekim 1923'te Türkiye Cumhuriyeti'nin ilan›, Onun dip-

lomatik dehas›n›n bir eseridir. Türk Devleti'nin demokra-

tik geliﬂmesini engell*yen, maziden kalma baz› gelenek, örf

ve adetlerin de¤iﬂtirilmesi veya kald›r›lmas› ge*ekiyordu. O

cesurane ve azimkarane ideallere sahipti, y›lmak bilmeyen

bir çabayla eserlerini gerçekleﬂtirme¤e baﬂlad› Atatürk, Al-

manlarla geleneksel, yürekten ve karﬂ›l›kl› güvene dayanan iliﬂ-

kiler kurmuﬂ ve sürdürmüﬂtür. 1

Ludwig Erhard

Bat› Alman Cumhurbaﬂkan›

Türk Milli Ordusu güçlü ve etkindir. ‹ngiltere Hükümeti

bunu kavrayabilmiﬂ de¤ildir. Yepyeni bir Türkiye do¤muﬂtur.

Bu da ‹ngiltere'de hen*z a*laﬂ›lm›ﬂ *e¤*ldir. Türk'ü Avr*pa

d›ﬂ›na, Anadolu'ya itmeye çal›ﬂmak, ç›lg›nl›kt›*! 2

‹ngiliz General Townshend

27 Temmuz 1922

~ 82 ~

Harun Yahya

Mustafa Kemal Bey, sorumluluk yüklen-

mekten*korkmayan, do¤uﬂtan bir ﬂe* idi. 25 Ni-

san sabah› 19. Tümeni'yle kendili¤inden düﬂma-

na sald›rmaya karar verdi. Onu k›y›ya sürdü ve

üç ay boyunca kendisine yap›lan çetin sald›r›lara

inatç› ve sars›lmaz bir karﬂ› koymada bulundu.

Onun azmine tam olarak güvenebilirim.

Liman Von Sanders

Alman Generali

Millî Kahraman Atatürk, memleketini kurtar-

may› ve millî bir gelece¤in temellerini atmay› baﬂar-

d›. Memleketini görüﬂmelerle ve Cenevre metotlar›y-

la kurtaramayaca¤›n* *nanarak mücadele*y*lu*u se*-

ti. Bunda yaln›z çelik gibi bir irade ve kuvvet baﬂar›s›

olabilirdi. Memleket içindeki eseri, daha az hayranl›¤a

lay›k de¤ildir. Almanya, Atatürk'ün eserine ve mücade-

lesine hayrand›r. Onda, tarihi eseri, özgürlü¤ü seven bü-

tün milletler için bir sembol olarak kalacak kudretli bir ki-

ﬂilik görmektedir.

Berlin, Alman Ajans›

Atatürk, yeni Türkiye'nin kurucusu oldu¤u kadar, mil-

letinin e¤iticisi ve yetiﬂtiricisi olmuﬂtur. Atatürk, kiﬂili¤inin

kuvvetiyle milletle*i içten ve d›ﬂtan de¤iﬂtiren *avaﬂ ﬂefleri

aras›nda özel bir yer tutacakt›r. O, yeni Türkiye'nin kuru-

cusu olmuﬂtur. Yak›n do¤unun ﬂimdiki çehresini Atatürk

tespit etti.

Alman Germania Gazetesi

~ 83 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Kendisinin tarihi büyüklü¤ü, eseri olan ye-

ni Türkiye'ye bak›larak b*günden ölçülebilir. Çe-

lik gibi azim ve ga*reti, uza¤› gören ak›l*ve *ik-

metle birleﬂmiﬂ olan bu gerçek halk önderi ve dev-

let adam›; Anadolu da¤lar›n›n en uzak ve ›ss›z kö-

ﬂesindeki köylere bile baﬂka bir ruh aﬂ›lam›ﬂt›r.

Alm*n Illustrierte Dergisi

Atatürk'ün hayat› ve Türk Milleti'nin yeniden

uyan›ﬂ ve kalk›n›ﬂ›, Türk Milleti'nin ruhunun ilk evini

henüz yirminci as›rda kurmuﬂ olmad›¤› kanaatini gös-

teriyor. Kemâl Atatürk ile yüzlerce asr›n derinli¤inden

kahraman bir ruh ayd›nl›¤a yükseliyor ve bu ruh, dün-

yan›n esarete düﬂmüﬂ k›s›mlar›ndaki milletlere hürriyet

ve kurtuluﬂ yolunu gösteriyor.

Onun hüviyeti, Nil sahillerinden eski Çin denizlerine

k*dar *za*an**ir efsane o*muﬂ**** Bu*u*la be*aber, O *e*e

milletinin ortas›ndad›r. Olgun ve kemale ermiﬂ zekas›yla,

münevver ve ebedi gençli¤in yorulmak bilmez kudret ve cid-

diyetine mazhar olan, O, kendi milleti ve beﬂeriyet âlemi için

besledi¤i muhabbetle, bir dahinin neler oluﬂturdu¤una dair, ci-

hana fevkâlâde heyecanl› bir sahne seyrettirmektedir.

Mustafa Kemal, h›rpalanm›ﬂ, silah› elinden al›nm›ﬂ olan

milletle elele vererek tarihe yeni bir devir açmak için müca-

deleye at›ld› ve mücadelesinde, ruh kudretinin dünya yü-

zündeki bütün silahlardan üstün oldu¤unu ispat etti.

Mustafa Kemal'i yüksek kumandanlar›n ço¤u*a üst*n

k›lan nitelik, ölümü küçümsemek ve yi¤itlik göstermek ba-

~ 84 ~

Harun Yahya

k›m›ndan askerlerine en büyük örnek ol-

mas›d›r. 3

Profesör Herbert Melzig

Alman Tarihçisi

Atatürk bu yüzy›l›n büyük insanlar›ndan biri-

nin tarihi baﬂar›lar*n›, Türk halk›na ilham veren li-

derli¤ini, modern dünyan›n ileri görüﬂlü anlay›ﬂ›n›

ve bir askeri lider olarak kudret ve yüksek cesareti-

ni hat›rlatmaktad›r.

Çöküntü halinde bulunan bir imparatorluktan

öz*ür T*rk*ye***n d*¤m**›,**eni***r*iye'nin özgür-

lük ve ba¤›ms›zl›¤›n› ﬂerefli bir ﬂekilde ilan ve o za-

mandan beri korumas›, Atatürk*ün Türk halk›n›n iﬂi-

dir. ﬁüphesiz ki, Türkiye'de giriﬂti¤i derin ve geniﬂ ink›-

laplar kadar bir kitlenin kendisine olan güvenini daha

baﬂar› ile gösteren bir örnek yoktur. 4

John F. Kennedy

ABD Baﬂkan›, 10 Kas›m 1963

Asker-devlet adam›, ça¤›m›z›n en büyük liderlerinden

biri idi. Kendisi* Türkiye'nin, dünyan›n en ileri memleketleri

aras›nda hak etti¤i yeri almas›n› sa¤lam›ﬂt›r. Keza O, Türkle-

re, bir milletin büyüklü¤ünün temel taﬂ›n› teﬂkil eden, kendi-

ne güv*nme ve d*yanma duygusunu vermiﬂtir. *en, Ata-

türk'ün sad›k arkadaﬂlar›ndan biri olmakla büyük bir ifti-

har duyuyorum.

General MacArthur

~ 85 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Kemal hakk›nda alm›ﬂ oldu¤um malumat

çok tazedir. Bu husustaki bilgilerimi kendisini

çok iyi tan›yan birisinden temin ettim. Sosya-

list Sovyet Cumhuriyetleri Birli¤i Hüküme-

ti'nin tan›nmas› hakk›nda Sovyet Rusya

Hariciye Naz›r› Litvinof ile görüﬂürken ken-

disine onun fikrince bütün Avrupa'n›n en

k›ymetli ve en ziyade dikkate de¤er devlet

adam*n›* kim oldu¤unu *ordum. Ba*a

verdi¤i cevapta:

Avrupa'n›n en k›ymetli d*vlet

adam*n›n bugün Avrupa'da yaﬂama-

d›¤›n›, bunun Türkiye Cumhurreisi

Mustafa Kemal oldu¤unu söyledi.

Franklin D. Roosevelt'in bu sözle-

rine karﬂ›, Disraeli'nin ‹ng*ltere'yi

idare etti¤i zamandan beri, Avru-

pa'da o ›rktan gelmiﬂ bütün devlet

adamlar› içinde en maharetlisi olan

Litvinof taraf**dan söylenmiﬂ ol*n bu

mütalaan›n çok k›ymetli oldu¤unu be-

yan ettim. 5

Roosevelt, Franklin D.

ABD Baﬂkan›, 1928

********atü**'***ça¤›*›*›* *et*ﬂ-

tirdi¤**e* *ü**k *evle* ***m*ar›ndan

biri oldu¤u hakk›nda en ufak bir kuﬂkum

yoktur. Benim ülkemin en büyük adam-

~ 86 ~

Harun Yahya

lar›ndan biri olan Winston Churchill, "Ata-

türk"ü I. Dünya Savaﬂ› ve sonras›n›n en büyük

dört-beﬂ simas›ndan biri" olarak anlat›r. Churc-

h*l* *nd****T**k Mi***t***** ön**r******** bir

asker olan Savaﬂç› Prens" diye söz etmiﬂti. Gerçek

de budur. Atatürk herﬂeyden önce büyük bir as-

kerdi, fakat*zamanla büyük bir devlet adam› oldu.

Tarihin *ize**n*att*¤› pek çok büyük askerler ve bü-

yük devlet adamlar›n›* ya*›nda, bu iki özellli¤i

kendi*de topl*yan pek az kiﬂi vard›r ve Atatürk, bu

seyrek görülür kiﬂilerdendir.

O büyük*bir asker-devlet adam*d›r. Atatürk, bir

taraftan savaﬂ adam›, öte yan*an da bar›ﬂ adam›d›r.

‹çindeki büyük askeri deha, milletini çökmekten kur-

tarm›ﬂ ve yine içindeki devlet ad*m› özelli¤i, hayat›na

›ﬂ›k saçt›¤› milletinin yeniden do¤uﬂunu sa¤lam›ﬂt›r. Bu

büyük baﬂar›, in*anlarda az ras*l*nan *etenek birleﬂimle-

**nin *se**d*r* 6

Mustafa Kemal, sonraki ad›yla Kemal Atatürk, yirminci

yüzy›l›n ilk yar›s›n› ola¤anüstü kiﬂili¤iyle etkilemiﬂ büyük

bir asker ve devlet adam›yd›. Onu ça¤›n›n diktatörlerinden

ay›ran iki önemli nokta vard›: D›ﬂ politikas›, s›n›rlar› geniﬂlet-

mek yerine daraltmak esas›na; iç politikas› ise kendi ölümün-

den sonra da ayakta kalabilecek bir siyasal sistem kurmak

düﬂüncesine dayan›yord*. Bu gerçekçi ruhlad›r ki, memleke-

tini yeniden canland›rmay› ve y›k›k, da¤›n›k Osmanl› ‹mpa-

ratorlu¤u'ndan yeni, kat›ks›z bir Türkiye Cumhuriyeti kur-

may› baﬂarabildi. 7

Lord Kinross

‹ngiliz Yazar ve Gazeteci

~ 87 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Mustafa Kemal'e asi demek kolay.

Ama, Türkiye'nin yerinde ‹ngiltere'yi varsa-

y›n, böyle bir adam asi de¤il, gerçek bi* yurt-

sever olurdu: Vatan› için dövüﬂen, onun bö-

lünme*ini ve b** imparatorlu¤u*ne kurmaya,

ne de yönetmeye gücü yeten bu miskin Yu-

nanl›lara verilmesini kabul etmeyen bir yurt-

sever. 8

Lord Derby

‹ngiliz Devlet Adam›

Mustafa Kemal Hazretleri herﬂeyden ön-

ce tam anlam›yla savaﬂç› bir komutan, metin,

geniﬂ simal›, derin ve mütekaﬂif düﬂünceli,

sert ve canl› sözlü bir zatt›r

General Charles Sherrill

ABD Ankara eski Büyükelçisi

Unutulmamal›d›r ki Kemal, Du*lup›-

nar'da par*ak bir strateji kabiliyeti gö*ter-

miﬂ ve düﬂmandan çok daha az say›daki

Türk kuvvetlerinden gere¤ince yararlanma-

y› bilmiﬂtir.

Dünya üzerinde istila ordular›, Yunanl›la-

r›n u¤rad›klar› büyük bozgun gibi bir yenil-

giyle pek az karﬂ›laﬂm›ﬂlard›r. 9

General Charles Sherrill

ABD Ankara eski

Büyükelçisi

~ 88 ~

Harun Yahya

Ankara'da bulund*¤um zaman

Güneﬂ'e bakar, fakat bu Güneﬂ'i ufukta de¤il,

Çankaya'da görürdüm. Samimiyetle diyebilir-

dim ki, hakiki Güneﬂ, Çankaya'daki Güneﬂ'ti.

Atatürk'ün vefat› dünya için büyük bir kay›pt›r.

Onun yükse* deha ve azimkar *arakterine karﬂ›

büyük bir hayranl›k besleyen Belçika Kral›, bu

duygular›n› eylemde de göstermek için beni, Bü-

yük Ölü'nün cenaze töreninde bulunmaya memur

etti. Bütün Belçikal›lar, yas›n›za iç*enlikte kat›l›yor-

lar. Mebusan Meclisi'nde Atatürk'ün an›s›n› anmak

için yap›lan gös*eri bunun bi* delilidir. 10

De Raymond

Belçika'n›n eski Ankara Elçisi

Büyük Asker, **saretli ›sl*hatç› ve müstesna devlet

adam› "Atatürk" ad›n› hakl› olarak taﬂ›m›ﬂ olan adam, ar-

t›k yaﬂayanlar aras›nda de¤ildir. Yeni Türkiye'ni* tarihi

son on beﬂ y›l içinde, onun ad›na ayr›lmaz bir surette ba¤l›-

*›r. O, Osmanl› ‹mparatorlu¤u'nun en tehlikeli anlar›n**n

birinde politik sahnede gözükerek memleketin enerjisini

canland›rmay› ve milli ge*ecek için iman ilham etmeyi baﬂar-

m›ﬂt›r. O*anda devletin var olmas› söz kon*suydu ve Türk

Milleti yenilmiﬂti, ümitsizlik içinde bulunuyordu.

Görevi kolay de¤ildi. Uzun ve çetin bir savaﬂtan

sonra, Türk topraklar›n›n üçte ikisi yaban-

c› askerler taraf›ndan iﬂgal edilmiﬂti ve

kendisi iki cephede savunmaya mec-

bur bulunuyordu: D›ﬂta düﬂmanla, iç-

te Sultan'la

** Pavl*f

Bulgaristan, Ankara Orta elçisi

~ 89 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Hiçbir memleket, Yeni Türkiye'nin

Ata's› taraf›ndan baﬂar›lan yenilik kadar çabuk

ve o kadar derin*bir*yenileﬂm* görmemiﬂtir. O,

her tarafta dahi bir asker, müstesna bir ›slahatç›

ve yurdun kurtar›c›s› olarak bilinmektedir. Bu

derecede insanlar, yüzy›llar içinde yaln›z bir defa

görülür. ﬁimdiki Türkiye'nin tarihi bu müstesna

devlet adam›n›n tarihidir. 11

Dness Gazetesi, Bulgaristan

Eserini O, bir savaﬂç› ve bir de devlet adam› ola-

rak meydan* getirmiﬂtir. Atatürk'ün a*kerlik eserini

iyice anlayabilmek laz›md›r: Y›k›lm›ﬂ bir devle*, boz-

guna u¤ram›ﬂ bir ordu, bitkin ve umutsuz bir millet!

Buna ra¤men Atatürk, karﬂ›s›na ç›kar›lan bütün or-

dular› ezdikten sonra, Lozan'da 1923 Haziran›'nda yenil-

miﬂlere milli Türkiye Devleti'ni dikta etmiﬂtir. Atatürk,

hudutlar›n› çizmiﬂ oldu¤u Türkiye'nin Ona öncekinden

daha büyük görevler yükleyece¤ini kavram›ﬂt›. O, arkas›n-

da modern bir devlet b›rakm›ﬂt›r. 12

Berlinske Tidence Gazetesi, Danimarka

~ 90 ~

Harun Yahya

Atatürk, ﬂahsiyet ve yetene¤in dev

gibi bir simgesi idi. O, yirminci yüzy›l›n en

muazzam olay›n› gerçekleﬂtiren adamd›. Ger-

çekten meydana getirmiﬂ oldu¤u eser, yar› Do-

¤ulu olan ve halifenin ﬂahs›yla din* tek kuvvet

olarak tan›yan bir milleti modern, lâik ve millî bir

devlet haline getirmesidir. Hakikatte, Do¤u'nun

ruhuna kök salm›ﬂ sembollerin at›lmas›n› yeni bir

hayat için radikal bir de¤iﬂmeyi ifade ediyordu.

Atatürk'ün d›ﬂ politikas›, tarihte bir örnek ola-

rak kalacakt›r. Dostça antlaﬂmalarla d›ﬂ borçlar so-

rununu düzeltmiﬂ, Bo¤azlar'› tekrar sa¤lamlaﬂt›r-

m›ﬂ, kan dökmeden Hatay sorununu çözmüﬂtür.

Birçok ›sl*hat aras*nda iﬂçiye yen**bir h*y*t *tan-

dard› sa¤lam›ﬂ olan Atatürk, arkas›nda manen ve

maddeten kendi izi üzerinde yürüyebil*cek *udrette

donat›lm›ﬂ bir Türkiye b›rakm›ﬂt›r.

National Tiden*e Gazetesi

Danimarka

~ 91*~

Atatürk Ansiklopedisi

Tarihte büyük bir

diplomat›n veya ünlü bir ku-

mandan›n hayat›n› okudu¤u-

muzda onun yüzünü, sözünü,

bak›ﬂlar›n› hayal etmekten zevk

d*ya* ve kendi*kendim*ze: "Onu

görsek ve tan›sak ne iyi olurdu"

deriz.

Bugün Türkiye'nin yap›s›n› belir-

leyen büyük diplomat, büyük asker

ve büyük ink›lâpç› Kemal Atatürk'ün

heyecanl› hayat›n› y›llar geçtikten sonra

hayranl›kla ö¤rendikleri zaman, hiç kuﬂ-

*u*uz**oc*k*ar›m›z da b*yle*düﬂünece*l*r-

dir. Kumandanl›k yapt›¤› zaman galip gele-

r*k ülkesine ba¤›ms›zl›¤›n› kazand›ran, Devlet

Baﬂkan› s›fat›yla Cumhuriyet'i ilan edip kurum-

land›ran Atatürk'ün hay*t***lbette ki heyecanl›d›r.

Fakat Kemal Atatürk'ün karakterinin bir cephe-

sini göstermek itibariyle bir noktay› hat›rlatmak iste-

rim. Bize savaﬂlar›ndan birini anlat›yordu. Birdenbire

durdu:

'Görüyorsunuz ya' dedi: 'Birçok zafer kazand›m. Fa-

kat bunlar›n en büyü¤ünden sonra bile her akﬂam, sa-

vaﬂ alanlar›nda ölen bütün askerleri*düﬂünerek içim-

de der*n*bir *eder duyuy*r*m*"

~ 92 ~

Harun Yahya

Cesaret ve zekas›n-

dan baﬂka yüre¤i bu kadar

yüce olan böyle bir ﬁef'in,

yurdu için mucizeler gerçek-

leﬂtirmesine ﬂaﬂ›labilir mi? 13

George Bennes

Fransa, Vu Gazetesi - 1938

Kemal ortaya ç›k›ncaya ve

önümüze, yaﬂayan bugünü ölü geç-

miﬂin zaferlerini hat›rlatan yeni bir

Asya ç›kar›ncaya kadar Türkiye, Avru-

pa'n›* "Hasta Adam"› diye adland›r›l›-

yordu. Bu örnek bize Do¤u'da yeni bir ya-

ﬂam umudu verdi ve bu aç›dan Kemal'in ru-

hu bizim sayg›l› hayranl›¤›m›za lay›k olmuﬂ-

tur. Ölümü Türkiye için oldu¤u kadar bütün

dünya için de büyük bir kay›pt›r. Kemal Paﬂa'n›n

ka*ramanl›¤› sadece*savaﬂ alanlar›nda de¤ildir. Bel-

*i de bir h**k›n savaﬂmas› ge*eken*en öld*rücü düﬂ-

man olan bilinçsiz boﬂ insanlar›n zulmüne karﬂ›, b›kmaz

bir savaﬂ sürdürdü. Kendi halk› için büyük bir kurtar›c›y-

d›. Bizim için büyük bir örnek olmal›d›r.

Rabindranath

Hintl* Düﬂünür

~ 93 ~

Atatürk*Ansiklopedi*i

Atatürk, yaln›z Türk Milleti'nin de¤il, özgür-

lü¤ü u¤runa savaﬂan bütün milletlerin önderiydi.

Onun direktifleri alt›nda siz ba¤›ms›zl›¤›n›za ka-

vuﬂtunuz. Biz de o yoldan yü*üyerek özgürlü¤ü-

müze kavuﬂtuk. 14

Sucheta Kripalani

Hint Parlamento Heyeti Baﬂkan›

Ça¤›m›zda**zak g*rüﬂ*ü, *e***, s*yasî, sosyal *e

ekonomik reformlarla, Türkiye'yi bugünkü modern

cumhuriyet haline getiren Kemâl Atatürk'tür. Ayn› za-

mand**bugü***ürkiye*n*n A*ru*a Ortak Paz*r**na g*r*-

bilecek düzeye gelmesini sa¤layan modern ekonominin

temelini haz›rlayan da yine Odur. Atatürk, kiﬂili¤iyle, so-

rumluluk duygusu ve medeni cesaretiyle örnek olmuﬂtur.

Bu meziyetlerin, vatandaﬂlar›n›z›n birço¤unda da var oldu-

¤unu gözlemiﬂ bulunuyorum. Atatürk ve arka*aﬂlar›, Türki-

ye Cumhuriyeti'nin kuruluﬂundan bugüne kadar elde etti¤i

itibar›n temelini atm›ﬂlard›r.

Kemal Atatürk'ün dedi¤i gibi, Türk Milleti, durma*an ve

k**kmadan uy*ar*›k yol*nda ilerlem*y* haz›r *e*kararl›d›*.

Ben de ilerlemenin ekonomik kuvvet ve zenginlik alan›nda da

aynen gözlendi¤ini eklemek isterim. 15

Luns

Hollanda D›ﬂ ‹ﬂleri Bakan›

~ 94 ~

Atatürk Ansiklopedisi

1. Cihan Savaﬂ›'nda, Gelibolu Yar›madas›'nda*i kahramanl›k des-

tan› olan mücadelede ve Kurtuluﬂ Savaﬂ›'ndaki davada yüksek de-

has› kendisine t*m ve parlak *aferler kazand›rm›ﬂt›r.

Yüksek ruhu ve sebat› sayesinde, herhangi bir komutan›n ümidi-

ni k›racak zorluklar› ve talihsizlikleri sars›lmaks›z›n atlatm›ﬂt›r.

The Times Gazetesi

‹ngiltere

Atatürk'ün ölümüne, bugün hayat›n art›k hat›radan*baﬂka bir

ﬂey olmad›¤› bir alemde büyük bir devlet adam›, büyük bir asker,

büyük derecede ﬂerefli**ir ﬂah*iyet olarak a¤lanmaktad›r. ‹*giltere

önce, cesur ve asil bir düﬂman, sonra da sad›k bir dost olarak tan›d›-

¤› **yük*a*am›*selam*am*kt***r. 16

Sunday Times Gazetesi

‹ngiltere

Tarihte bir tümen komutan›n›n üç ayr› cepheye, duruma nüfuz

ederek, yaln›z bir harbin gidiﬂine de¤il, bir cephenin ak›betine tesir

edecek bir vaziyet oluﬂturmas›n›n bir eﬂine*çok nadir rastlan›r. 17

General Aspinal

~ 96 ~

Harun Yahya

Atatürk'ün ad› bizde hemen hemen 50 y›l önce parlak bir Türk

askeri kumandan› olarak biliniyordu. Bar›ﬂ› takiben Ona büyük mil-

li liderler aras›nda tarihtek* sürekli yerini kazand›ran devletçi*ik ni-

telikleriyle Atatürk'ü tan›d›k. Bugün, Türkiye-Bat› ba¤laﬂmas› için-

de ‹ngiltere ortakl›k yapmak*ad›r. ‹n*iltere ve Türkiye ayn› genel

politikay› uygulamakta ve çeﬂitli alanlarda fayda sa¤layan iﬂbirli-

¤inde bulunmaktad›rlar. Mutlu iﬂbirli¤i, büyük anlamda Atatürk'ün

çal›ﬂmalar›n›n neticesidir.

Atatürk'ün ölümünün 25. y›l dönümünde, Onu kahraman asker

olarak sayg› ile anar, modern Türkiye'nin Ata's›n›, devlet adam›

Atatürk'ü takdir ve ﬂükranla anar›z. 18

Sir A. Douglas Hume

‹ngiltere Baﬂbakan›

General Mustafa Kemal'in Atatürk ad› ile adland›r›lmas›, ken-

disinin Osmanl› ‹mparatorlu¤u'nun I. Dünya Savaﬂ›'n› kaybetme-

****en **nra, Türk D*vlet*'nin *nuru*u kur**rm*k a*ac›yla a*›lm›ﬂ

oldu¤u cüretkar*savaﬂtan sonra, yeni T*rkiye'ni* kalk›nmas›n›n

Ata's› oldu¤unu gösterir.

Yirminci yüzy›l tarihinin Atatürk'ün ﬂahs›na önem verilmesi

~ 97 ~

Atatürk Ansiklopedisi

kadar do¤al bir ﬂey olamaz, zira Atatürk milletinin yenilgisini zafe-

re, çöküﬂünü yükselmeye, gerilemesini ilerlemeye çevirmek yolun-

da yurt görevinin kendilerine yükletmiﬂ oldu¤u ödevleri yerine ge-

ti*mek için, durumu meml*k*tleri lehine çevirmeye haz›r bulunan

cesur subaylar›n canl› bir örne¤idir. 19

Abdülsselâm Arif

Irak

Atatürk gibi insanlar bir nesil için do¤mad›klar› gibi belli bir

devre için de do¤m*zlar. Onlar önderlikleriyle yüzy›llarca milletle-

rin tarihinde hüküm sürecek insanlard›r.

Tahran Gazetesi

‹ran

Mustafa Kemal Atatürk, kuﬂkusuz 20. yüzy›lda dünya s*vaﬂ›n-

dan önce yetiﬂen en büyük devlet ad*mlar›ndan biri, hiçbir millete

nasip olmayan cesur ve büyük bir ink›lapç› olmuﬂtur. 20

Ben Gurion

‹srail Baﬂbakan› (1963)

~ 98 ~

Harun Yahya

Büyük adamlar, kuﬂaklar›n›n baﬂ›ndad›rlar. Türk Milleti'nin ba-

ﬂ›ndaki büyük ve dahi Atatürk, politika ve savaﬂ alanlar›nda y›lma-

yan büyük ve yurtsever bir insand›.

Onun çevresinde toplanan kahraman Mehmetçiklerle, parçalan-

m›ﬂ olan memleketi birleﬂtirdi ve ümitle yaﬂayan*millete mucizeleriy-

le zaferler kazand›rd›.

Kahraman *tatürk, milletlerin kurtuluﬂlar›na kendilerini adam›ﬂ

olan kurtar›c›lar›n ve onlar› ›slah eden kiﬂiler ve milliyetçi adamlar›n

b*r se**ol* ol**ak **i*a*y***yacak*›*.**1

Kerama

Lübnan Baﬂbakan›, 10 Kas›m 1963

Üstün iradesi, tükenmez cesareti ve eﬂsiz seziﬂ ile has›mlar›n› di-

ze getirdi. Fazilet ve ciddiyeti, üç y›lda memleketine askeri, ayn› za-

manda tam ve doyurucu bir siyasi zafer kazand›rd›. 22

F. Perrone Di San Martino

‹talyan Yazar

Aç›klanamayacak ve yalanlanamayacak olan ﬂey; direnme fikri-

nin, Türkiye'nin daha iyi bir gelece¤e lay›k oldu¤u anlay›ﬂ›n›n, güçlü

ve dostlar›n›n sayg› gösterdi¤i, düﬂmanlar›n›n da korktu¤u Türki-

ye'nin, geçmiﬂten kalma herﬂeyle ba¤›n› koparm›* Türkiye'nin*kurul-

mas› fikrinin, Mustafa Kemal'in ruhunda do¤du¤u, Onun zekas› ile

*ﬂ**ndi¤i ** *nun*el**ri*le ger*ek*eﬂt*rildi¤idi** 23

Thomas Vaidis

Yunanl› Fikir Adam›

~ 99 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Kemal Atatürk, yaln›z bu yüzy›l›n en büyük adamlar›ndan biri

de¤ildir. Biz Pakistan'da, Onu geçmiﬂ bütün ça¤lar›n en büyük

adamla*›ndan biri olar*k görü*or*z. Askeri *ir deha, do¤*ﬂtan bir

lider ve büyük bir yurtsever olan Kemal Atatürk, memleketinizi ye-

niden büyüklük yoluna koydu. O yaln›z sizin milletinizin sevgili li-

deri de¤ildi. Dünyadaki bütün Müslümanlar gözlerini sevgi ve hay-

ranl›k hisleriyle Ona çevirmiﬂlerdi. O, M*slüman dünyas›nda yeni-

den siyasi uyan›ﬂ yönünden ileriye do¤ru cesur bir ad›m atan bir

avuç insandan biriydi. 24

Eyüp Han

Pakistan Cumhurbaﬂkan›, 10 Kas›m 1938

S*ltanlar› kovan, ordular› taruma* eden, Çanakkale ve Sak*rya

kahraman› Musta*a Kemal*öldü. Türkiye'yi en kuvvetli devletler dü-

zeyine ç›kartan; vatan› kölelikten özgürlü¤e, horlanmaktan ﬂerefe

götüren Atatürk öldü. Zulmün en büyük düﬂman› öldü. Kalplerimiz

bu büyük ac› karﬂ›s›nda titriyor. 25

*babil Gazetesi

Beyrut, 1938

Modern devlet adamlar› aras*nda, yeni Türkiye'nin ﬁefi yüksek

bir yer tutmaktad›r. Görevi Türk tarihinde en nazik olanlardan biri

idi ve bunu ﬂayan› hayret bir ﬂekilde baﬂarmaya muvaffak oldu. Bu

hayret ver*ci ba*ar*, *üc**e*erl* ç*likleﬂm*ﬂ olan ka*akter*ve sars›l-

maz iradesi sayesinde mümkün olmuﬂtur. Ölümü, Türkiye'nin sar-

s›lma*› demek olmayacak, zira bütün genç *esil, ﬂefleri taraf›ndan

çizilen yolu iman ve ﬂevkle takip etmektedir. 26

Ujmagyar Gazetesi

Budapeﬂte, 1938

* 100 ~

Harun Yahya

Milletimiz Gazi'nin ölmez eseri için en büyük hayranl›¤› onun sa-

has›nda, savaﬂ meydanlar›nda, büyük asker oldu¤unu*tespit ettikten

sonra, herﬂeyin tamamen kayboldu¤u zannedildi¤i bir anda, milletin-

den ümidini kesmeyi ve yenilgiyi kabul etmeyi ﬂiddetle reddeden,

Tanr›'n›n seçti¤i büyük insan› an›yoruz. O, güçleri birleﬂtirmeyi, k›r›l-

m›ﬂ cesaretleri yükseltmeyi bilmiﬂ, milli ülkenin bütünlü¤ünü tekrar

kurmuﬂ ve meml*ketinin *a*›*s›zl*k ve egemenli¤*n* kazanmas›n›

baﬂarm›ﬂt›r. Atatürk b*yle*e, ölümü esirli¤e tercih eden bir milletin

neler yapabilece¤ini hayretler içinde bulunan dünyaya göstermiﬂtir.

Bu örnek unutulmayacakt›r.

Biz memleketin egemenli¤inin mimar› olarak Atatürk'ün ﬂahs›na,

parçalanmak yolunda olan bir imparatorlu¤un y›k›nt›s› üstünde hay-

ranl›k duymaktay›z. 27

Habib Burgiba

Tunus Cumhurbaﬂkan›

~ 101 ~

*tatürk Ansiklop*d*si

Atatürk yeni Türkiye'yi k›l›c› ile meydana getirmiﬂ ve dehâs› ile

düz*nlemiﬂtir. Onun ateﬂli yurtseverli¤inin*harekete geçmemi* ol-

du¤u hiçbir alan yoktur. Eski Türkiye'nin bütün felaketlerinin kay-

na¤› Osmanl› Devleti'nin iç iﬂlerine yabanc› devletlerin kar›ﬂmalar›

oldu¤unu anlayan ilk adam olmuﬂtur. Atatürk, Türkiye'yi ufalma ve

bölünmeye u¤ramaktan kurtarm›ﬂt›r. ﬁimdiki Türkiye, hem kendi

yak›n›nda hem de bütün Avrupa'da birçok dostlara maliktir. Bütün

dünyan›n hayranl›¤›n› kazanan ve Türkiye'nin hayat›n›n en ﬂerefli

devresini teﬂkil eden iﬂte ›slahat siyasi, iktisadi, içtimai, fik*i, ilâhi

bütün alanlar› kapsar.

Bu düzenlemenin tarihi 1923'tür. Yani Lozan Antlaﬂmas›'n›n im-

zalanmas› *arihidir. Bu antlaﬂmay› di¤er devletlerden evvel, Türki-

*e'** **0 y›*dan be*i*gelen***el*do*t*ukl*rla*ba¤*› olan Po*onya ka-

bul etmiﬂtir. Milli onur duygusuna sahip olan Türk Milleti'nin baba-

s› olan Atatürk'ü, sars›lm*z bir aﬂk** sar*as›nd* hayret edile*ek **ç-

bir ﬂe* y*ktur. Yeni Türkiye mille*leraras› siyasette hesaba kat›lm*s›

gereken bir eleman olmuﬂtur. Türkiye'nin modernleﬂme ve yenileﬂ-

me hareketi devam ediyor. Osmanl›lar›n "Hasta Adam"› iyileﬂmiﬂtir.

‹lerlemesi ve enerjisi yerindedir. Atatürk, bunu yapmakla gerçekten

bir mucize göstermiﬂtir. 28

Gazeta Polska

Varﬂova, 1938

Atatürk'ün dehas›, tarihte Türk Milleti'nin taﬂ›d›¤› ruhun ve fa-

ziletin en yüksek örneklerinden birini teﬂkil edecektir.

Branko Aczemoviç

Yugoslavya Elçisi

~ 102 ~

Harun Yahya

Türk Milleti'nin özgürlük ve Türkiye'nin millî kalk›nmas› için çe-

*****ü*a***e**re**d*n› y*za* K*******atür*'****ml*ke**m*z **k**yi

tan›r.

Atatürk, Türk *illeti'ni, k›ﬂk›rt›c› kuvvetlere, emperyalistlere ve

silah zoru ile Türk Milleti'ni ezerek*memleketi büyük devletlerin bir

sömürgesi haline getirmek isteyen kuvvetlere karﬂ› sava*a girmesi

için uyand›rm›ﬂt›r. Yak›n ve Orta Do¤u'daki ilk cumhuriyet, do¤uﬂu-

nu Ona borçludur. Bu cumhuriyet birçok milletin milli özgürlük ha-

reketlerine ›ﬂ›k tutmuﬂtur. Atatürk'ün kutsal sayd›¤› emperyalizmle

savaﬂ›n›, yaln›z Türk Milleti de¤il, di¤er do¤u ülkeleri de takdirle

karﬂ›l›yordu.

Türkiye'nin yüzy›ll›k gerili¤inden kurtulmas› için Atatürk pek

çok ﬂey yapm›ﬂt›r. Gerçek*eﬂtirdi¤i*reformlar*me*leketin ekonomik

hayat›n›n, tar›msal kalk›nman›n *›zla ilerlemesini hedef tutmuﬂtur.

Atatürk yönetimi zaman›nda, Türkiye'nin *i*letleraras**otoritesi

yükselmiﬂ ve memleket, dünya siyasetinde önemli rol oynamaya

baﬂlam›ﬂt›r. 29

N. S. Kruﬂçeff

Sovyetler Birli¤i Baﬂkan›, 10 Kas›m 1938

Atatürk; milletin atas›, k›l›ç, fikir, kalb ve irade adam› *di. Mille-

tin bu büyük evlad›, ayn› zamanda yirminci yüzy›l›n en büyük*yurt-

taﬂ›d›r.

Slovo Gazetesi

Bulgaristan

Onun idaresi alt›nda Türkiye, Avrupa'n›n k›ymetli bir üyesi

oldu. 30

London Times Gazetesi

‹ngiltere

~ 103 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Bir an için tahayyül ediniz ki: Bat› dünyas›n-

daki rönesans, reformasyo*, bilim ve düﬂünce ih-

tilali, Frans›z ‹nk›lab› ve Sanayi Devrimi'ni, Ata-

türk, bir insan ömrüne s›¤d›rm›ﬂt›r.

Arnold Toynbee

Atatürk olmasayd›, Türk belki Özbekistan'da

olurdu, ama Trakya ve Anadolu'da kalmazd›. 100

y›lda büyük co¤rafyadan sürülmüﬂ ve katledilmiﬂ

Türklerin Konya Ovas›'ndan sürülmeleri ve at›l-

malar› ne kadar sürerdi san›yorsunuz? Ne Türk ne

*e T*rki** *a*›rd*. Must**a Kema**sade*e ü*k**i

kurtarmad›; Türk neslini de kurtard›. Türk Ba¤›m-

s›zl›k Savaﬂ›'nda bir ﬂey oldu ve plan art›k yürü-

medi. Yunanl›lar bozguna u¤ray›nca, kaçarken her

yan› yakt›lar, y›kt›lar, herkesi öldürdüler. Ameri-

kan Elçisi ve Amerikan kaynaklar› bu olay› do¤ru-

luyorlar. Sadece Bat›'da Rumlar taraf›ndan bir mil-

yonun üzerinde Türk öldürüldü, 1.2 milyonu da

sürgüne zorland›. Çok kötü bir yüzy›l olmuﬂtur.

Müslüman ülkesi yok edilmiﬂtir. 1800-1922

aras›nda Yunanl›lar 950 bin göçmen, 320 bin

ölü verd*ler. Ermeniler 910 bin göçmen ve 580

bin ölü verdi. Sonuç? Bu ibret tablosunun kar-

ﬂ›s›nda, kim suçlu diye sormak gerekiyor.

Mustafa Kemal'in itildi¤i Konya Ovas›'n›

gözler önüne getirin. Bir yüzy›lda nere-

den nereye gelinmiﬂ* Ben size diyo-

rum ki, Atatürk olmasayd›, Türk

kalmazd›. 31

Prof. Justin McCarty

Amerikal› Tarihçi

~ 104 ~

Harun Yahya

Ülkeler baﬂar›ya birleﬂtirici efsaneler yard›m›yla ulaﬂ›rlar.

ABD'nin Amerikan Devrimi ve George Washington'u, Frans›z

Devrimi ve Frans›z kültür kavram›, ‹ngilizlerin Magna Carta ile

Kraliyet Ailesi, Yunanistan'›n demokrasinin do¤du¤u yer efsa-

neleri örneklerdir. Türkiye'yi birleﬂtiren efsane ise, Türkiye

Cumhuriyeti'nin kuruluﬂu ve Kem*l Atatürk'*ür. Bunlars›z Tür-

kiye da¤›labilir Sonuç olarak; dünyada çok az ülkenin Atatürk

gibi bir mi*li kahraman› var. 32

Nick Ludington

*obert Ko*ej*M*te*elli Heyet***y**i

~ 105 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Yak›nlar›n›n ve Çal›ﬂma

Arkadaﬂlar›n›n A¤z›ndan Atatürk

Mustafa Kemal Atatürk, hemen her zaman nerede

durulaca¤›n› bilmiﬂtir. Bu, Onun pek hayran oldu¤um

meziyetlerinden biriydi. Daima ilerisini düﬂünmek, da-

ima dikkat, onun memleket yolundaki iﬂlerinde hakim ol-

muﬂtur. 33

Mareﬂal Fevzi Çakmak

Öyle ﬂartlar içinde Mustafa Kemal'in yapt›¤›n› yapabile-

cek cesarette demiyorum, belki Ondan gözü pekler vard›;

azminde demiyorum, belki Onun kadar azimli olanlar› var-

d›; bilgi de demiyorum, ﬂüphesiz Ondan daha bilgili olanlar›

vard›; fakat k›rk y›ll›k ömrümde Onun "liderlik dehas›nda"

hiç kimseyi tan›mad›m. 34

Falih R›fk› Atay

Bütün dünyaya kendisini dahi olarak kabul ettiren bu

insan›n, her konuda ﬂüphesiz dahi*ane fikirleri olacakt›. Bu

fikirleri peﬂinen bilmeye imkan göremiyorum. Atatürk du-

rumlara göre gerekli tedbirleri almas›n› çok iyi bilen bir in-

sand›.

Ancak ﬂu vesile ile halk efkar›na ﬂunu aç›klamak isterim;

Atatürk'ün en çok k›zd›¤› cümle "Az geliﬂmiﬂ ülke" cümlesiydi.

Prof. Afet*‹nan

~ 106 ~

Harun Yahya

~ 107 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Savaﬂ *eydanlar›n›n muzaffer kumand*n›, bar›ﬂ masalar›-

n›n ateﬂli savunucusu, hürriyet ve ba¤›ms›zl›k aﬂ›¤›; demokrasi,

milli egemenlik ve milli hakimiyetin ateﬂli taraftar› Kemal Ata-

türk, bilim ve t*kni¤in ayd›nl›¤›nda ça¤daﬂ Türkiye'yi kurmay›,

Cumhuriyet'i emanet etti¤i gençli¤e esas hedef olarak göster-

miﬂtir.

Türk istiklâl ve hürriyet destan›n›n hem en büyük kahrama-

n› ve hem de baﬂ yazar› Atatürk'tür.

Feth* Bolay›r

Atatürk, özellikle bulundu¤u toplumda kötümserlik duy-

gular›n› derhal y›kayan ve memlekette çal›ﬂmak için, güçlü, ile-

ri ve mutlu olmak için gereken neﬂe *e kudreti derhal çevresine

aﬂ›layan bir insand›r.

‹smet ‹nönü

Mustafa Kemal Paﬂa mücadeleye at›lmas›yd›, bu memleket

kurtulamazd›. Anadolu'nun tehlikeye düﬂen yerlerinde, bat›da,

do¤uda ve *üneyde *aﬂla*an ve bir yurtsever düﬂüncenin ma*-

sulü olan zay›f, fakat milli karﬂ› koyma hareketleri Mustafa Ke-

mal Paﬂa taraf›ndan birleﬂtirilmesiydi, her biri ayr› ayr› kolayca

bast›r›labilirdi. Nur içinde yats›n büyük kurtar›c›.

Rauf Orbay

Atatürk, dinamik bir ruha sahiptir. Ona tutulan insan oldu-

¤u yerde kalmaz. Atatürk, geliﬂtirici ve geniﬂletici bir düﬂünce-

ye sahipti. Onu* arkas›ndan gidenler geride kalmaz. Atatürk

bugün için de önderimizdir, ›ﬂ›¤›m›zd›r, yar›n için de. 35

Cemal Gürsel

~ 108 ~

Harun Yahya

1 http://www.*ultur.gov.tr/portal/tarih_tr.asp?belgeno=13587

2 Vural Sözer, Atatürklü Günler, Barajans Yay›nlar›, 1998, s. 214

3 http://www.kultur.gov.tr/portal/tar*h_tr*asp?belgeno=13*87

4 Cemal Kutay, Ne Buldu, Ne B›rakt›, Yaﬂar E¤itim ve Kültür Vakf›, ‹zmir,

s. 212

5 http://www.kultur.gov.tr/portal/tarih_tr.asp?belgeno=13592

6 211 Prof. Dr. Selayman Arslan, Atatürk'ün Devlet Adaml›¤› Vasf›, Atatürk

Araﬂt›rma Merkezi Dergisi, Kas›m 1996, Say› 36, s. 952

7 Lord Kinross, Atatürk, Bir Milletin Yeniden Do¤uﬂu, Alt›n Kitaplar Yay›nevi,

‹stanbul, 1994, s. 14

8 Lord Kinross, Atatürk, Bir Milletin Yeniden*Do¤uﬂu, Alt›n Kitaplar Yay›nevi,

‹stanbul, 1994, s. 395

9 http://www.kultur.gov.*r/*ortal/tarih_tr.as*?belg*no=13592

10 http://www.samsun-aal.k12.tr/ata/nedediler5.htm

11 http://www.ataturk.net/?sayfa=diyorlar&ulke=Bulgaristan

12 http://www.ataturk.net/?sayfa=diyorlar&ulke=Danimarka

13 http://www.adkf.org/ataturk/hakkinda.htm

14 http://www.ataturk.net/?sayfa=diyorlar&ulke=Hindistan

15 http://www.ataturk.net/?sayfa=diyorlar&ulke=Hollanda

16 http://www.ataturk.net/?sayfa=diyorlar&ulke=ingiltere

17 Ord. Prof. Dr. Sadi Irmak, Atatürk Bir Ça¤'›n Aç›l›ﬂ›, ‹nk›lap Yay›nevi,

‹stanbul, 1984, s. 382

18 http://ulusdergisi.kolayweb.com/756212731881.html

19 http://www.samsun-aal.k12.tr/ata/nedediler14.htm

20 http://ulusdergisi.kolayweb.com/756212731881.html

21 http://www.kultur.gov.tr/portal/tarih_tr.asp?belgeno=13781

22 http://www.ataturk.net/?sayfa=diyorlar&page=0&t=30&ulke=italya

23 Prof. Dr. Selayman Arslan, Atatürk'ün Devlet Adaml›¤› Vasf›,

Atatürk Araﬂt›r*a Merkez* Dergisi, Kas›m 1996, Say› 36, s. 935

24 Cemal Kuta*, Ne Buldu* Ne B›rakt›, Yaﬂar E¤itim ve Kültür Vakf*, ‹zmir, s. 208

25 http://www.kultur.gov.tr/portal/tarih_tr.asp?belgeno=13781

26 http://www.ataturk.net/?sayf*=diyorlar&ulke=Macaristan

27 http://www.ataturk.net/?sayfa=diyorlar&ulke=Tunus

28 http://www.ataturk.net/?sayfa=diyorlar&ulke=po*onya

29 http://www.ataturk.net/?sayfa=diyorlar&ulke=Rusya

30 http://abone.turk.net/selamisozer/soylenenler/dunyabas1.htm

31 Ahmet Taner K›ﬂlal›, Cumhuriyet G*zetesi, 21.10.2000

32 Mehmet Ali K›ﬂlal›, "ABD ve Kemalizm" 22*Eylül 2000, Radikal Gazetesi

33 http://www.ataturk.net/?sayfa=diyorlar&ulke=Türkiye

34 Falih R›fk› Atay , Çankaya, Bateﬂ A.ﬁ, ‹stanbul, 1984

35 http://www.ataturk.net/?sayfa=diyorlar&ulke=Turkiye

~ 109 ~

3. bölüm

Atatürk Diyor Ki

A tatürk ülkemize yepyeni bir

çehre kazand›ran üstün bir si-

yaset adam› ve askeri bir deha-

d›r. Her zaman en do¤ruyu gösteren, ileriyi

çok iyi görebilme ferasetine sahip olmas› sebe-

biyle en kritik zamanlarda dahi en yerinde kararlar

alabilen ça¤daﬂ bir liderdir.

Atatürk, e¤itimden devlet politikas›na, sanattan

savaﬂa, spordan modern yeniliklere kadar her konuda

e¤itilmemizi ve düﬂüncelerimizin geliﬂmesini sa¤la-

yan sözleriyle hepimizin fikirlerinin öncüsü olmuﬂ-

tur. 'Atatürk'ün Sözleri' bölümümüzde de Ata'm›-

z›n bizlere yön gösteren, gelece¤imiz için ›ﬂ›k

olan sözlerinden baz›lar›na yer verece¤iz.

~ 111 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Milli Hakimiyet

Biz Türkler, bütün tarihimiz boyunca hürriyet ve istiklale

timsal olmuﬂ bir milletiz.

Ne kadar zengin ve müreffeh olursa olsun, istiklalden mah-

rum bir millet, medeni insanl›k karﬂ›s›nda uﬂak olmak *ev*i*n-

den yüksek bir muameleye lay›k say›lamaz.

Milletin saltanat ve hakimiyet makam› yaln›z ve ancak

Türkiye Büyük Millet Meclisi'dir.

Hükümetleri* icraat› menfi olup da millet itiraz etmez ve

iktidar› düﬂürmezse bütün kusur ve kabahatlere kat›lm›ﬂ de-

mektir.

~ 112 ~

Harun Yahya

Özgürlük ve ba¤›ms›zl›k benim*karakterimdir. Ben milleti-

min en büyük ve ecdad›m›n en de¤erli miras› olan ba¤›ms›zl›k aﬂ-

k› ile dolu bir adam›m. Çocuklu¤umdan bugüne kadar ailevi, hu-

susi ve resmi hayat›m›n her safhas›n› yak›ndan bilenler için bu

aﬂk›m malumdur. Bence bir millete ﬂerefin haysiyetin, namusun

ve insanl›¤›n vücut ve beka bulabilmesi, mu*laka o milletin öz-

gürlük ve ba¤›ms›zl›¤›na sahip olmas›yla kaimdir. Ben ﬂahsen bu

sayd›¤›m vas›flara çok ehemmiyet veririm. Ve bu vas›flar›n ken-

dimde mevcut oldu¤unu iddia edebilmek için milletimin de ayn›

vas›flar› taﬂ›mas›n› esas ﬂart bilirim. Ben yaﬂayabi*mek için mutla-

ka ba¤›ms›z bir milletin evlad› kalmal›y›m. Bu sebeple milli ba-

¤›ms›zl›k bence bir hayat meselesidir. Millet ve memleketin men-

faatleri icap ettirirse, insanl›¤› teﬂkil*eden milletlerden her biriyle

medeniyet icab› olan dostluk ve siyaset münasebetlerini büyük

bir h*ssa*iyetle takdir e*erim. Ancak, benim mi*let*** esir etmek

isteyen herhangi bir mil*etin, bu arzusundan vazgeçinceye kadar,

amans›z düﬂman›y›m.

Milli *gemenlik öyle bir nurdur ki, onun karﬂ›s›nda zincir-

ler erir, taç ve tahtlar batar, mahvolur. Milletlerin esirli¤i üzerine

kurulmuﬂ müe*sesel*r her *arafta y›k*lmaya mahkumdurlar.

Cumhuriyet fikir serbestli¤i taraftar›d›r. Samimi ve meﬂru

olmak ﬂart›yla her fikre sayg› d*yar›z.

*a****yet ka**ts*z v**ﬂ*r***z *i*********.

Milli mücadelelere ﬂahsi h›rs de¤il, milli ideal, milli onur

sebep olmuﬂtur.

Türk çocu¤u ecdad›n› tan›d›kça daha büyük iﬂler yapmak

için kendinde kuvvet bulacakt›r.

~ 113 ~

Atatürk Ansi*lopedisi

Milli hi* ile dil aras›nd*ki ba¤ çok kuvvetl*dir. Dilin milli

ve zengin olmas›, milli hissin geliﬂmesinde baﬂl›ca etkendir. Türk

dili, dillerin en zenginlerindendir. Yeter ki, bu d*l ﬂuurla iﬂlensin.

Ülkesini, yüksek ba¤›ms›zl›¤›n› korumas›n› bilen Türk Milleti, di-

lini de yabanc› diller boyunduru¤undan kurtarmal›d›r.

Her fert istedi¤ini düﬂünmek, istedi¤ine inanmak, kendine

mahsus siyasi bir fikre sahip olmak, seçti¤i bir dinin icaplar›n›

yapmak veya yapmamak hak ve hürriyetine sahiptir. Kimsenin

fikrine ve vicdan›na hakim olunamaz.

Türk Milleti'nin istidad› ve kesin karar› medeniyet yolunda,

durmadan, y›lmadan ilerlemektir.

Medeni olmayan insanlar, medeni olanlar›n ayaklar› alt›n-

da kalmaya mahkumdurlar.

~ 114 ~

Harun Yahya

Din

Milletimiz daha da dindar olmal›d›r diyorum. Ama bütün

sadelik ve güzelli¤i ile. Dinime, bizzat gerçe¤e nas›l inan›yorsam,

buna*d* öyle inan*yorum. ﬁuura ayk›r› ilerlemeye engel hiçbir

ﬂey ihtiva etmiyor. ﬁu anda bat›l itikatlardan oluﬂan ikinci bir din

mevcuttur. Fakat bu cahiller s›ras› gelince ayd›nlat›lacakt›r.

Bizim dinimiz, milletimize hakir, miskin ve zelil olmay›

tavsiye etmez. Tam tersine Allah da, Peygamberimiz**sav) *e in-

sanlar›n ve milletlerin izzet ve ﬂerefini korumalar›n› emrediyor.

‹nti*ap et*ekle bah*iyar ol*u¤umuz *slam *i*ini, as›rlar-

*an beri a*›ﬂ›lm*ﬂ oldu¤u üzere bir siyaset vas›tas› mevkiinden

kurtarmak ve yükseltmek elzem oldu¤u hakikatini müﬂahade

ediyoruz. Mukaddes ve lahuti olan inançlar›m›z› ve v*cdanlar›-

m›z› çapraﬂ›k ve de¤iﬂken olan ve her türlü menfaat ve ihtirasla-

r›n tecellisine sahne olan siyasetten ve siyasetle ilgili bütün hu-

suslardan bir an evvel ve kesin olarak kurtarmak, milletin, dünya

ve ahiret saadetinin emretti¤i bir zarurettir.

E¤er bizim dinimiz akla mant›¤a uygun bir din olmasayd›,

mükemmel olamazd›, dinlerin sonuncusu olmazd›.

Büyük dinimiz çal›ﬂmayan›n insanl›kla ilgisi olmad›¤›n›

söyler. Baz› kimseler modern olmay› kafir olmak say›yorlar. As›l

kafirlik onlar›n bu inan›ﬂ›d›r.

Bir dinin tabii olmas› için akla, fenne, ilme ve mant›¤a uy-

gun olmas› laz›md›r.

‹lk olarak Kuran'›n dilimize çevrilmesini emrettim. Kuran ilk

olarak Türkçeye çevriliyor.

Efendiler, camiler itaat ve ibadet ile beraber din ve dünya için

neler yapmak laz›m geldi¤ini düﬂünmek, yani meﬂveret için yap›l-

m›ﬂt›r. M*llet iﬂler*n*e her ferdin *ihni baﬂl› baﬂ›n* faa*iyette b*lun-

mak elz*md*r.

~ 115 ~

Atatürk Ansiklopedisi

*ad›n

‹nsan toplulu¤u kad›n ve erkek denilen iki cins insandan mü-

rekkeptir. Kabil midir ki, bu kütlenin bir *arças›n› ilerletelim, ötekini

ihmal edelim de kütlenin bütünlü¤ü ilerleyebilsin. Mümkün müdür

ki, bir cismin yar›s› topra¤a zincirlerle ba¤l› kald›kça*öteki k›sm› gök-

lere yükselebilsin.

Ey kahraman T*rk kad›n›, sen yerde sürünmeye de¤il, omuz-

lar üzerinde göklere yükselmeye lay›ks›n.

Dünyada ne görüyorsak kad›n›n eseridir.

Analar›n bugünkü evlatlar›na verece¤i terb*ye eski devirlerde-

ki gibi basit de¤ildir. Bugünün analar› iç*n, gerekli va*›flar› taﬂ›yan

evlat yetiﬂtirmek, evlatlar›n› bugünkü hayat için faal bir uzuv haline

koymak pek çok yüksek vas›flar taﬂ›malar›na ba¤l›d›r. Onun için ka-

d›nlar›m›z, hatta erkeklerimizden çok ayd›n, daha çok feyizli, daha

fazla bilgili olmaya mecburdurlar; e¤er hakikaten milletin anas› ol-

mak istiyorlarsa.

Milletin kayna¤› toplum hayat›n›n esas› olan

kad›n anc*k f**iletl* olursa gör*vini y*rine*g*tir*-

bili*.

Kad›nlar›m›z erkekl*rden daha çok ayd›n,

daha çok verimli, daha çok bilgili olmak mecburi-

yetindedir. Gerçekten milletin anas› olmak isti-

yorlarsa böyle olmal›d›rlar.

Kimse inkar edemez ki, bu harpt* ve

ondan evvelki harplerde milletin hayat

kabiliyetini tutan hep kad›nlar›m›zd›r.

Onun için, hepimiz *üyük ruh-

lu ve büyük duygulu kad›nlar›m›z›

ﬂükran ve minnetle ebediyen

taziz ve takdis ed*lim.

~ 116 ~

Harun Yahya

Türk Gençli¤ine

Gençler, cesaretimizi takviye ve idame eden sizlersiniz. Siz, al-

makta oldu¤unuz terbiye ve irfan ile insanl›k ve medeniyetin, vatan

sevgisinin, fikir hürriyetinin en k›ymetli timsali olacaks›n›z. Yükse-

len yeni *esil, istikbal sizsiniz. Cumhuriyeti biz kurduk, onu yüksel-

tece* ve yaﬂatacak sizsiniz.

Yüksek Türk! Senin için yüksekli¤in hududu yoktur. ‹ﬂte paro-

la budur.

Benim naçiz vücudum nas›l olsa bir gün to*rak olacakt›r. Fa-

kat *ürkiye Cumhuriyeti eb*diyen yaﬂayacakt›r.

Sizl*r, **ni y*ni Türkiye'nin ge*ç*evlatlar›! Yo**lsan›z*dahi *e-

ni takip edeceksiniz Dinlenmemek üzere yürümeye karar verenler,

asla ve asla yorulmazlar. Türk Gençli¤i gayeye, bizim yüksek ideali-

mize durmadan, yorulmadan yürüyecektir.

Bar›ﬂ

Do¤udan ﬂimdi do¤acak olan güneﬂe bak›n›z. B*gün günün

*¤ard›¤›n› nas›l gö*üyorsan, uzaktan bütün do¤u milletlerinin de uya-

n›ﬂlar›n› öyle görüyorum. Ba¤›ms›zl›k ve egemenliklerine kavuﬂacak

olan çok kardeﬂ millet vard›r. Sömürgecilik ve emperyalizm yeryü-

zünden yok olacak ve yerlerini milletler aras›nda hiçbir renk, din ve

›rk fark› gözetmieyen yeni bir ahenk ve iﬂbirli¤i ça¤› hakim olacakt›r.

D›ﬂ Politika

Gerçi bize milliyetçi derler. Ama, biz öyle milliyetçileriz ki, iﬂ-

birli¤i eden bütü* milletlere *ürmet ve riayet ederiz. Onlar›n milli-

yetlerinin bütün icaplar›n› tan›r›z.

Bilelim ki, milli benli¤ini bilmeyen milletler baﬂka milletlere

yem olurlar.

~ 117 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Güzel Sanatlar

Müsbet bilimlerin temellerine dayanan, güzel sanatlar› seven,

fikir terbiyesinde oldu¤u kadar beden terbiyesinde de kabiliyeti art-

m›ﬂ ve yükselmiﬂ olan erdemli, kudretli bir nesil yetiﬂtirmek ana si-

yasetimizin aç›k dile¤idir. "Sanats›z kalan bir milletin hayat damarla-

r›ndan biri kopmuﬂ demektir."

Efendiler, siz hayat›n›zda mebus olabilirsiniz, bakan olabilirsi-

niz, hatta cumhurbaﬂkan› olabilirsiniz. Fakat hiçbir zaman sanatkar

olamazs›n›z.

~ 118 ~

Harun Yahya

Ö¤retmenler

Mualimler! Yeni nesli, Cumhuriyet'i* fedak*r ö¤retm*nleri ve

e¤iticileri, *izler yetiﬂtireceksiniz. Ve ye*i nesil sizin eseriniz *lacak-

t›r* Es*rin*k›yme*i* siz*n*mahar**i*iz v* f*dakarl›¤›n*z **reces*yle

mütenasip bulunacakt›r.

Milleti kurtaranlar yaln›z ve ancak ö¤retmenlerdir. Ö¤retmen-

den, e¤iticide* yoksun bir m*llet, henüz mil*et nam›n› almak istida-

d›n› keﬂfetmemiﬂtir.

Say›n ö¤retmenler, hiçbir zaman düﬂüncelerinizden ç›kmas›n

ki, Cumhuriyet sizden*fikri hür, vicdan›

hür, irfan› hür nesiller ister.

~ 119 ~

*tatürk Ansiklopedisi

‹lim

Biz cahil dedi¤imiz zaman, mektepte okumam›ﬂ olanlar› kas-

tetmiyoruz. Kastetti¤imi* ilim, hakikati bilmektir. Yoksa okumuﬂ

olanlardan en büyük *ahiller ç›kt›¤› gibi, hiç okumak bilmeyenlerden

de hakikati gören gerçek alimler ç›kabilir.

Okul sayesinde, okulun*verece¤i ilim ve fen sayesin*edir ki,

Türk Milleti, Türk sanat›, Türk iktisadiyat›, Türk ﬂiir ve edebiyat› bü-

tün güzellikleriyle geliﬂir.

Dünyada herﬂey için, medeniyet için, hayat için, muvaffaki-

yet için en hakiki murﬂit ilimdir, fendir. ‹lim ve fennin haricinde mür-

ﬂit aramak gafl**tir, cehalettir, dalalettir.

Türk Milleti'nin yürümekte oldu¤u terakki ve medeniyet yo-

lunda elinde ve kafas›nda tuttu¤u meﬂale, müspet ilimdir. Bunun

i*in*** ki* mi*l*t*mi**n **kse* ka*akte****,*yoru*m*z***l›ﬂkanl›¤*n*,

do¤uﬂtan zekas›n›, bilime ba¤l›l›¤›n›, güzel sanatlara sevgisini, milli

birlik duygusunu, her zaman ve her türlü vas›ta ve tedbirlerle besle-

yerek geliﬂtirmek milli ülkümüzdür.

Ekonomi

Ekonomik kalk›nma, Türkiye'nin hür, müstakil, daima daha

kuvvetli, daima daha müreffeh Türkiye idealinin belkemi¤idir.

Ancak kendilerinden*sonrakileri düﬂünebilenler milletlerini

yaﬂamak ve ilerlemek imkanlar›na kavuﬂtururlar.

Yabanc› Sermaye

M*lletimizin*temel yarar› *le ilgili konularda yabanc›lar›n biz-

ce hiçbir ön*mi yoktur.

~ 120 ~

Harun Yahya

Köylüler

Türkiye'nin as›l sahibi ve efendisi, gerçek üretici olan köylü-

dür. O halde, herkesten daha çok refah, saadet ve servete müstahak

ve lay›k olan köylüdür. Onun için, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin

iktisadi siyaseti bu asli gayeye eriﬂmek maksad›n› güder.

Bir kere memlekette topraks›z köylü b›rakmamal›d›r. Bir çift-

çi ailesini geçindirebilen topra¤›n hiç*ir sebep ve suretle bölünemez

bir mahiyet almas›, büyük çiftçi ve çiftlik sahiplerinin iﬂletebilecek-

leri arazi geniﬂli*inin, arazinin bulundu¤u memleket*bölgelerinin

nüfus yo¤unlu¤una v* to*r*k verim derecesine göre s›n›rla*mas›

gerekir.

~ 121 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Ba¤›ms›zl›k

Biz Türkler, bütün tarihimiz boyunca hürriyet ve istiklale tim-

sal olmuﬂ bir milletiz.

Her ilerle*enin ve kurtuluﬂun anas› özgürlüktür.

Bu millet ba¤›ms›zl›ktan ayr› yaﬂamam›ﬂt›r, yaﬂayamaz ve ya-

ﬂamayacakt›r.

Tam ba¤›ms›zl›k, bizim bugün üzerimize ald›¤›m›z vazifenin

temelidir.

Tam ba¤›ms›zl›k denildi¤i zaman, tabii, siyasi, mali, iktisadi,

adli, aske*i* harsi *s. her hu*usta ta* ba¤›**›zl›k ve tam serbestl*k

kastolu*makta*›r.

Türkiye'de Bolﬂeviklik olmayacakt›r. Çünkü Türk Hükümeti'-

nin ilk gayesi, halka hürriyet ve saadet vermek, askerlerimize oldu¤u

kadar sivil halk›m›za da iyi bakmakt›r.

Milli egemenlik öyle bir nurdur ki, onun karﬂ›s›nda zincirler

erir, taç ve tahtlar batar, mahvolur.

~ 122 ~

Harun Yahya

Türk'ün Asaleti

Bu milleti ben*de*il, içimizdek* ruh, d*mar›m›zdaki kan ku*-

tarm›ﬂt›r.

Biz do¤rudan do¤ruya milletseveriz ve Türk milliyetçisiyiz.

Cumhuriyetimizin dayana¤› Türk toplulu¤udur.

Ey Türk gençli¤i ! Birinci vazifen Türk istiklal ve Cumhuriye-

tini ilelebet korumak ve müdafaa etmektir. Muhtaç oldu¤un kudret

damarlar›ndaki asil kanda mevcuttur.

Beni ola¤anüstü bir kiﬂi olarak yorumlamay›n›z. Do¤uﬂum-

daki tek ola¤anüstülük Türk olarak dünyaya gelmemdir.

Büyük devletler Kuran ecdad›m›z, büyük *e ﬂumullü mede-

niyetlere de sahip olmuﬂtur. Bunu aramak, tetki* etmek, Türklü¤e ve

cihana bildirmek bizler için bir borçtur.

Dil Hakk›nda

Dilin milli ve zengin olmas›, milli hissin geliﬂmesinde baﬂl›ca

etkendir. Ülkesini, yüksek ba¤›ms›zl›¤›n› korumas›n›*bilen Türk Mil-

leti, dilini de yabanc› dil*er boyunduru¤undan kurtarmal›d›r.

Bir memleketin, bir memleket halk›n›n düﬂma*dan zar*r gör-

mesi ac›d›r. Fakat kendi ›rk›ndan büyük tan›d›¤› insanlardan vef*s›z-

l›k, felaket görmesi daha ac›d›r.

E fendiler, biz hayat ve istiklal isteyen bir milletiz. Ve yaln›z ve

ancak bunun için hayat›m›z› yok etmeyi göze al›r›z.

Bizim ahenktar, zengin lisan›m›z yeni Türk harfleriyle kendi-

ni gösterecektir.

~ 123 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Medeniyet

Medeniyetin emir ve talep etti¤ini yapmak, insan olmak iç*n

yeterlidir.

Biz dünya medeniyeti ailesi içinde bulunuyoruz. Med*niyetin

bütün icaplar›n› tatbik edece¤iz.

B*yük*davam›z en medeni ve*en müreffeh millet olarak varl›-

¤›m›z› yükseltmektir.

Asla ﬂüphem yoktur ki, Türklü¤ün unutulmuﬂ büyük medeni

özelli¤i ve büyük medeni kabiliyeti bundan sonraki geliﬂmesi ile ge-

lece¤in yüksek medeniyet ufkunda yeni bir güneﬂ gibi d*¤acakt›r.

Türkler bütün medeni milletlerin dostudurlar.

Türk Milleti'nin istidadi ve kesin karar› mede*iyet yolunda,

durmadan, y›lmadan ilerlemektir.

Medeni olmayan insanlar, medeni olanlar›n ayaklar› alt›nda

kalmaya mahkumdurlar.

Milletimiz her güçlük ve zorluk karﬂ›s›nda, durmadan ilerle-

mekte ve yükselmektedir. Büyük Türk Milleti'nin bu yoldaki h›z›n›,

her vas›tayla artt›rmaya çal›ﬂmak, bizim hepimizin en kutlu vazife-

*i****.

~ 124 ~

Harun Yahya

Aileye ve Çocuklara Verdi¤i Önem

E*ini mutlu edecek he*kes evl*nmelidir. Çoluk çocuk sahibi

olmal›d›r. Bana bakmay›n›z. Benim hayat›m baﬂka tü**ü düzen-

lenmiﬂtir.

Çocuk sevgisi insan içi* bir i*tiyaçt›r.

~ 125 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Zafer Hakk›nda

Hiçbir zafer gaye de¤ildi*. Zafer ancak kendisinden daha bü-

yük bir gayeyi elde etmek için belli baﬂl› vas›tad›r. Gaye*fikirdir. Bir

fikre dayanmayan zafer yaﬂayamaz. Her büyük zaferin kazan›lma-

s›*da* s*nra yeni bir*alem*do¤mal›d›r. Yoksa *aﬂl› *aﬂ›na*zaf*r boﬂa

gitmiﬂ bir gayrettir.

*a**r**"z***r***nim*ir****y*b**e*****m*****a*i***, **uv*ff*k

olaca¤›m" diye baﬂlayan›n ve "muvaffak oldum" diyebilenindir.

Be*i***çi* ordum***n k›ymet**i*ifad*d* *l*ü ****r:*T**k

Ordusu'nun bir k›tas› muadilinin behemehal ma¤lup eder, iki mislini

durdurur ve tesbit eder.

Her Türk ferdinin son nefesi, Türk Milleti'nin nefesinin sön-

meyece¤ini, onun ebedi oldu¤unu göstermelidir.

Herhalde alemde bir hak vard›r ve hak kuvvetin üstündedir.

Bir millet, bir toplum yaln›z bir kiﬂinin çabas› ile ad›mc›k bile

atamaz.

~ 126 ~

Harun Yahya

Yorulmadan beni takip edece¤inizi söylüyorsunuz. Benim siz-

den istedi¤im ﬂey, yorulmamak de¤il, yoruldu¤unuz zaman da, dur-

madan yürümek, yoruldu¤unuz dakikada da dinlenmeden beni ta-

kip etmektir.

Sizler, yani yeni Türkiye'nin genç evlatlar›! Yorulsan›z dahi be-

ni takip edeceksiniz. Dinlenmemek üzere yürümeye karar verenler,

asla ve asla yorulmazlar. Türk Gençli¤i gayeye, bizim yüksek ideali-

mize durmadan, y*rulmadan yürüyecektir.

Hakikati konuﬂmaktan korkmay›n›z.

Meseleleri hadiselere göre de¤il, asl›nda oldu¤u gibi ele al-

mak laz›md›r.

Tatbik eden, icra eden, karar verenden daima daha kuvvetlidir.

Lüzumuna kani oldu¤umuz bi* iﬂi derhal yapmal›y›z.

Fikirler, cebir ve ﬂiddetle, top ve tüfekle asla öldürülemez.

~ 127 ~

Atatürk Ansiklopedisi

~ 128 ~

Harun Yahya

TBMM Aç›l›ﬂ Konuﬂmas›nd*n

K›salt›lm›ﬂ Baz› Bölümler (24 Nisan 1920)

S ay›n milletvekilleri! Bugün içinde bulundu¤umuz du-

rumu büyük Meclisinizin huzurunda tam olarak orta-

ya koyabilmek için baz› aç›klamalarda bulunmak istiyorum. Arz e-

dece¤im konular birkaç bölüme ayr›labilir:

Birinci bölüm; Ateﬂkes'ten Erzurum Kongresi'ne kadar geçen

süre içindeki durumla ilgilidir.

‹kinci bölüm; Erzurum Kongresi'nden 16 Mart tarihinde ‹s-

tanbul'un düﬂmanlar taraf›ndan iﬂgal edildi¤i güne kadar olan sü-

reyi içine almaktad›r.

Üçüncü bölüm; 16 Mart'tan ﬂu*dakikaya kadar olan duru*la

ilgili olacakt›r.

Aç›klamalar›m birtak›m belgelere dayanacakt›r. ‹zninizle o

belgeleri gerektikçe burada okuyaca¤›m. Yaln›z birinci dönem ile il-

g**i *ç›klamalar›m bel*i biraz ﬂahsi*olacakt›r. ‹çi*de*bulundu¤u*uz

durumu bütünüyle ayd›nlatabilmek için o dönem*en söz etmeyi

gerekli buluyorum.

Yüce makamlar›n›zca da bilindi¤i gibi, Ahmet ‹zzet Paﬂa Hü-

kümeti, milli temele dayanan adil bir bar›ﬂ› sa¤layabilmek umudu

ile ateﬂkes istedi. Ba¤›m*›zl›¤› u¤runda dürüst ve cesur bir biçimde

savaﬂan ulusumuz, 30 Ekim 1918 tari*inde imza edilen Ateﬂkes

Antlaﬂmas› ile silah›n› elinden b›rakt›.

‹tilaf donanmalar› ‹stanbul'a girdikten sonra Ateﬂkes Antlaﬂ-

mas›'n›n hükümleri bir tarafa b›rak›ld›; gün geçtikçe artan bir ﬂid-

detle, saltanat haklar›, hükümetin gururu, milli onurumuz hiçe sa-

y›ld›. ‹ttilaf heyetinden gördükleri özendirme ve koruma saye*inde

*smanl› uyru¤undaki Müsl*man olmayan *n**rlar he* ye*d* küs-

tahça sald›r›lara baﬂlad›lar.

~ 129 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Atatürk, Çankaya Köﬂkü'ndeki kütüphanesinde çal›ﬂma masas›nda kitap okurken

Meclis-i Mebusan'›n feshi, kuvvetini milletten almayan hükü-

metlerin s›k s›k de¤iﬂmesi ve halk›n vicdan›ndan do¤an milli birlik

u¤rundaki çal›ﬂmalar›n üzücü bir ﬂekilde siyasi ihtiraslara kurban

edilmesi yüzünden dünyaya karﬂ› milli varl›¤›m›z duyurulamad›.

Yabanc› kuvvetlerin iﬂga*i alt›nda inleyen baﬂkentimizde kan

a¤layan bütün onurlu kiﬂiler, millet ayd›nlar›, din ve devlet hizmet-

lerinin önde gelen kiﬂileri, büyük hilafet ve saltanat makam› milli

ba¤›ms›zl›¤›m›z›n bu tehlikeli durumdan kurtar›lmas›n›n ancak

milli vicdandan do¤an birli¤in azim ve iradesine ba¤l› bulundu¤u-

na iman getirdiler. Fakat ‹stanbul'un bask› ve iﬂgal alt›nda bulunma-

s› sebebiyle milli onuru korumaya maddeten imkan kalmam›ﬂt›r.

‹ﬂte bu s›rada, Anadolu'ya mül*i ve*askeri iﬂlerle*görevli ola-

rak *rdu Müfett*ﬂli¤ine atand›m. 16 May›s 1919 günü ‹stanbul'u

terk ettim, Samsun'da bu iﬂ için görevlendirilmemi, din ve millete

hizmet etmek için en büyük ve kutsal bir ﬂeref olarak kabul ettim.

~ 130 ~

Harun Yahya

Atatürk'ün Çankaya Köﬂkü'ndeki kütüphanesi ve çal›ﬂma masas›

Milli vicdan›n büyük iradesine ba¤l› olarak, milleti ba¤›ms›z

ve vatan›m›z› düﬂmanlardan ar›nm›ﬂ görünceye kadar çal›ﬂmak an-

d›yla 16 May›s 1919 günü ‹stanbul'dan ayr›ld›m.*Samsun'da iﬂe baﬂ-

lad›m. ‹lk düﬂüncem, ülkemizde güvenli¤i kendi imkanlar›m›zla

gerçekleﬂtirebilece¤imiz inanc› oldu. Asl›nda Canik Livas›'n›n

(Merkezi Samsun'da olan o zamanki sanca¤›n ad›) özel durumu da

bu konuda en h›zl› biçimde davran›lmas›n› gerekli k›lmakta idi.

Gerçekten Rumlar›n egemen*i¤ini ve ‹slam halk›n›n tutsakl›¤›n›

amaçlayan, Atina ve ‹stanbul komitalar› taraf›ndan yönetilen Pon-

tus Hüküme*i, Karadeni* sahili ile k*smen Amasya ve Tokat'›n ku-

zey i*çelerinde oturan Osmanl› Ruml*r›n›n hayallerini körüklüyo*-

du. Al›nan önlemler sayesinde baﬂar›l› sonuç elde edildi. Fakat bu

önlemler ve baﬂar› yaln›z Pontus dolaylar› ile s›n›rl› idi. Halbuki

her gün haks›zl›klar›n› art›ran ‹tilaf Devletleri'ne milli varl›¤›m›z›

siyasi olarak kan›tlamak ve fiili sald›r›lar karﬂ›s›nda milletin namus

ve ba¤›ms›zl›¤›n› bilfiil korumak çok önemli idi. Asl›nda do¤uda ve

~ 131 ~

Atatürk Ansiklopedisi

bat›da, hemen ülkemizin her yan›nda millet ve vatan haklar›n› ko-

r**a********l**ak**ç***de***kl****u*ul*uﬂ*u* *u ****e***** d*ﬂ-

manlar›n›n esaret boyunduru¤una girmemek amac› ile milli vicda-

n›n azim ve iradesinden do¤muﬂ kuruluﬂlard›.

Bu s›ralarda, bütün belediye baﬂkanlar›m›za ‹stanbul'da ‹ngi-

liz Muhipleri Cemiyeti'nin (‹ngiliz Dostlar› Derne¤i) kuruldu¤u ve

her yerde derne¤e ka*›larak*‹*gilizler* *ard›m edilm*sinin gere¤i

konusunda Said Molla imzas› ile bir telgraf geldi. Bu olayda Hükü-

met'in ilgi derecesini ölçmek için Sadrazam (Baﬂbakan) olan Ferit

Paﬂa'dan*bilgi*istedim. Hiçbir cevap alamad›m.

Bilinmeyen kiﬂiler taraf›ndan baﬂlat›lan böyle düzensiz ve çe-

ﬂitli siyasi maceralara yönelik giriﬂimlerin, büyük felaketlere sebep

olaca¤›n› anlayan millet, Said Molla'n›n ça¤r›s›n› önemsemedi.

Binlerce *ald›r› ve *aks›zl›klar alt›n*a inleyen ve ‹zmir facias›

olay› karﬂ›s›nda kan a¤layan millet, hükümetten ve ‹tilaf Devletl*ri

Temsilcileri'nden a¤layarak yard›m ve hak isterken, pek çok beledi-

ye baﬂkan› ve birçok milli haklar› koruma dernekleri gönderdikleri

telgraflarda hakk›mda güvenlerini bildirerek benden bu konuda ça-

l›ﬂma ve fedakarl›k istiyorlard›.

Yaﬂam›m› ve kiﬂili¤imi adad›¤›m *oylu ve ezilmiﬂ milletimin

bu hakl› iste¤i üzerine art›k benim için kutsal görev, milli iradeye

uymay› herﬂeyin üzerinde görmekti.

Bunun üzerine*yay›nlad›¤›m bir genelge ile millete kesin sö-

zümü verdim. ‹ﬂte bu g*nelgenin son cümlesi ﬂöyle idi: Geçirdi¤i-

miz ﬂu ölüm ve kal›m günlerinde,*bütün milletçe her tarafta arzu ve

coﬂku ile elde edilmeye azmedilen milli ba¤›ms›zl›¤›m›z u¤run-

da tüm va*l›¤›mla çal›ﬂaca¤›ma güvenmenizi iste-

rim. Bu kutsal amaç u¤runda milletimle birlikte

sonuna kadar çal›ﬂaca¤›ma da mukaddesat›m

ad›na söz*veririm.

~ 132 ~

Harun Yahya

Bütün milletin, durumunu anlayarak gelece¤ine kendi baﬂ›-

na hükmetmeye kararl› oldu¤unu an*am›**›m. Millet*n ve ülkenin

ﬂimdiki durumu göz önünde tutularak, haklar›n› korumak ve kolla-

mak üzere her türlü etki ve denetimden ar›nd›r›lm›ﬂ milli bir kuru-

lun oluﬂturulmas›n› gerekli gördüm. Bunun için ilgili kiﬂilerle görü-

ﬂerek ve konuﬂarak Sivas'ta genel bir milli kongrenin toplanmas›n›

kararlaﬂt›rd›k. Büyük ve kanl› tehlikeli o*aylarla daha çok karﬂ› kar-

ﬂ›ya bulunan do¤u illerimiz, Erzurum'da ad› geçen il ad›na ayn›

amaçla bir kongre toplanmas› giriﬂiminde bulunmuﬂtu. Sivas

Kongresi için gizli bir bildiri ve mektup yay›mlad›m

Sivas'ta*milli kurul*ﬂun *az›rlanmas› ve tamamlanmas›, Erzu-

rum'dan sonra Sivas'ta Osmanl› ülkesi ad›na genel bir kongrenin

toplanmas› ve delegelerin ça¤r›lmas› için gereken baz› önlemler al›-

n›p düzenlemeler yap›ld›ktan sonra Erzurum'* gitmek üzere yola

ç›kt›m

Harbiye Naz›r› Ferit Paﬂa'n›n Erzurum'da ald›¤›m bir telgra-

f›nda:

“‹stanbul'a hareketlerinin çabuklaﬂt›r›lmas›n› rica ederim” de-

nilmekte idi.

Telgraf baﬂ›nda da Fe*it Paﬂa ﬂunlar› söyle*i:

"Paﬂam! ‹tilaf Temsilcileri'nin pek kat› baﬂvurular› beni bu

günkü telgraf›m› yazma¤a zorlad›. Yüksek ﬂahs›n›z› benim kadar

k*mse**an›yama*.*Va*an›m›z›n*onuru**le ilgili yüksek am*çlar›n›z›

bilmekteyim.

B*ndeniz ‹stanbul'a *nur verece¤iniz konusunda he* Padiﬂah

Efendimize hem de Temsilciler'e söz verdim. Mahçup olmayaca¤›-

ma eminim.

‹ti*af Temsilcileri'nin de buray› onurlan-

d›rd›¤›n›zda size karﬂ› sayg› göstereceklerini

bildirmek isterim* Bu*konuda k*sinlik

~ 133 ~

Atatürk Ansiklopedisi

sa¤lanm›ﬂt›r. (Gülmeler) Ancak ve ancak yüksek ﬂah-

s›n›z›n hemen oradan ayr›larak buraya gelmeniz ge-

reklidir." (Beklesinler, sesleri ve gülmeler)

Ferit Paﬂa'ya verdi¤im cevapta ﬂunlar› söyledim:

"Bendenizin vatan ve milletin kurtuluﬂuna hizmet

etmekten baﬂka bir amaç taﬂ›mad›¤›m› ve ﬂimdi bi-

le devletin s›n›*lar› içindeki çal›ﬂma ve hare-

ketimin bu konuya yönelmiﬂ oldu¤unu, ‹ti-

laf Devletleri Temsilcileri'nin ﬂahs›mdan

bu derece kuruntulu bulunmalar›n›n bir-

tak›m dedikodulardan kaynakland›¤›n›

ve bunlar›n, bendenizi bütün duygu ve

düﬂünlerimle tan›yan Padiﬂah'›n yüce

buyruklar› ile Hükümet emrinde çal›ﬂa-

ca¤›ma inanm›ﬂ bulunan yüksek ﬂahs›-

n›z taraf›ndan verilecek aç›klama ve gü-

vence ile düzeltilebilece¤ine ve gideri-

lebilece¤ine eminim.

Dört gün önce Padiﬂah makam›na

göndermiﬂ oldu¤um ve ‹tilaf Temsilcile-

rince de itiraz edilindi¤i anlaﬂ›lan yaz›-

m›n cevab› al›n›p *ncelenmeden ‹stan-

bul'a gelece¤im konusunda söz verilme-

meli idi.

Hiçbir uygun sebep bulunmadan

‹zmir'in ve Antalya'n›n, hükümetimizin

bilgileri d›ﬂ›nda düﬂman taraf›ndan iﬂgali

ve silahs›z, çaresiz halk›n Rum eﬂkiyas›na

do¤rat›lmas› ve sonuç olarak iffet ve na-

musun*ayaklar alt›na al*nmas› ve ﬂu anda

da Ayd›n ilinin her taraf›ndan bu uygun-

~ 134 ~

Harun Yahya

suz durumun sürdürülmesi ve tekrar› bir süre önce bu bölgeden

Nurettin Paﬂa'n›n al›nmas› ile ortaya ç›kan bir komuta boﬂlu¤unun

do¤urdu¤u vahim sonuç de¤il midir? Bu yöre için de böyle kanl›

bir sonu* haz›rl*nm*ﬂ ve buna e*gel görülen komuta heyetle**nin

de¤iﬂtirilmesi gereklili¤i hissedilmiﬂ ise, Temsilciler'in vatan› yok

etmeye yönelik istekleri karﬂ›s›nda Hükümet ileri gelenleri için

ikinci bir hainli¤e neden olmak yerine, millet aras›na kiﬂi olarak ka-

r›ﬂmalar› vatanperverli¤in örnek bir davran›ﬂ› olur. (Alk›ﬂlar)

Do¤u*dan ﬁevki ve ‹hs*n Paﬂa'la*›n al›nmas›, vatan›m›z›n bat›-

s›ndaki bir bölümün ac›mas›*ca iﬂgali program›n›n yürürlü¤e kon-

mas›n› önleyebildi mi?"

Ferit Paﬂa'n›n verdi¤i cevap ﬂudur:

"Yüksek aç›klamalar›n›z do¤rudur. Ancak bir milli hareketin

olaca¤›na inanan ‹ngilizleri, y*ksek kudretiniz ve vatan› koruma

çal›ﬂmalar›n›z endiﬂelendirmiﬂ ve düﬂmanlar›m›z taraf›ndan her

gün çeﬂitli nedenlerle yarat›lan dedikodu, bu endiﬂeyi art›rm›ﬂ ola-

cak ki, bugün yüce ﬂahs›n›z›n ordunun baﬂ›ndan al›n›p ‹stanbul'a

getirilmenizi Bab-› ali'den istemiﬂlerdir. Bu istekleri tehdit eder bir

biçimde söylemiﬂlerdir. Dört gün önceki duruma göre Padiﬂah Haz-

retleri'nin yüksek onaylar›na sunulan öneri bendenizden gelmiﬂ

idi. Fakat bugünkü durum böyle ani ve acele bir daveti gerektiriyor.

Bab-› ali'de makine baﬂ›nda geç zamana kadar sizi rahats›z et-

me nedenim, sizin de bildi¤*niz gibi, bi* mecbu*iye*ten ve vatan

menfaatinin gereklili¤inden do¤maktad›r. Ayn›*zamanda ‹ngilizler

taraf›ndan size hakk›n›z olan sayg›n›n gösterilece¤i konusunda D›ﬂ

‹ﬂleri Bakan› vekili taraf›ndan söz al›nm›ﬂt›r. Bendeniz, ilk telgrafta

da ima etti¤im gibi, Pa*is Konferans› kar*r*ar*na boy*n*e¤mekten

baﬂka yap›lacak bir ﬂey görememekteyim. ﬁimdilik iyi geçinme du-

rumunu seçmek uygun gibi görülüyor. ‹ﬂte bu nedene dayanarak

en k›sa zamanda ‹stanbul'a hareket etmeniz beklenmektedir.

Sizinle yapaca¤›m›z görüﬂmeler tabii ki bizi de ayd›nlata-

~ 135 ~

Atatürk Ansiklopedisi

cakt›r. Temsilciler'e, emirleri gere¤ini duyurmak üzere, hareket

karar›n›z›n *aman*n›n*en*k›sa zamanda*b*lirle*mesini rica *de-

rek beklemekteyim."

Verdi¤im cevapta ﬂu maddeler vard›:

"Dün sizlerden ald›¤›m telgrafta Paris Konferans› kararlar›na

boyun e¤mekten baﬂka yap›lacak bir ﬂey görülemedi¤i söylenmek-

tedir. Bu kararlar nelerdir? Ajanslar›n en*so* du**rusu milli ba¤›m-

s›zl›¤›m›z› ve gelece¤imizi pe* ümitsiz bir durumda gösteriyor.

Mesela, Paris Konferans› Trakya, Pontus, ‹zmir, Kilikya konular›n›

devletin aleyhine olarak belirlemiﬂ ve Do¤u illerinde Ermenistan

egemenli¤ini kabul ederek onaylam›ﬂ ise, bu kararlara boyun e¤-

mek için yetki ve sorumluluk alan ve de¤erlendirenler kimlerdir?

Sa**a*am Paﬂ**Hazr*tleri va*an ve mille*in *elecek haklar›n* yok

eden bu feci durumlar› ortadan kald›rmak ve de¤iﬂirmek için ne gi-

bi olumlu maddi*güvence ve ümitle dönüyorlar?

Padiﬂahl›k makam›n›n, bütün devlet ve millet gerekçeleri ve

hilafet haklar› üzerindeki oyunlar konusunda samimi bir ﬂekilde ve

uygun bir di*le ayd›nlat›lmalar› ve görevlerinden dolay› sorumlu

olmayan yüce Padiﬂah Hazretleri'nin güç ve buyruklar›n› daima

gerçek dini dileklere ve devlete yöneltmek gerekli bulunmaktad›r.

‹stanbul'daki baz› kiﬂil*r ve özellikle bir iki ay bile iktidarda kala-

mayan de¤iﬂken kabineler, kendiler*nde oluﬂan görüﬂ bozuklu¤u,

vicdans›zl›k, milletin genel tutumuna ters düﬂen ve meﬂru olmayan

düﬂüncelerle bakanl›k yönetmek ve yetki kullanmak gibi tarihin en

feci sorumluluklar›ndan kesin olarak uzak kalmal›d›rlar.

Bendenize gelince; çok yanl›ﬂ ve hatal› bir anlay›ﬂ içinde bulu-

n*ldu¤unu görüyorum. Bugün vatan›m›zda bir*millet kudreti var-

sa, bu ak›m, felaketler sonucu uyanan milletin kalp ve düﬂünce gü-

cünden do¤muﬂtur. Bendeniz *e ancak buna uyuyorum. Benim bu-

radan çekilmem ile ilgili düzenlemeler çok hatal› ve özellikle çok

tehlikelidir. Bendenizin*korunmas› hakk›nda D›ﬂ ‹ﬂleri Bakan Vekili

~ 136 ~

Harun Yahya

~ 137 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Beyefendi taraf›nd** ‹ngilizlerden güvence al›nd›¤› söylenmekte-

dir. Buna çok hayret ettim. *ünkü devletler ve milletler ad›na ve ﬂe-

refine resmi bir ﬂekilde imzalad›klar› ateﬂkes hükümlerini koruma-

ya bile asla uymayarak alabildi¤ine sald›r›larda bulunan ve pek çok

onur k›r›c› durumlara neden olan ‹ngilizlerin bu güvencesine inan-

mak pek safl›k olur. Yaln›z tam anlam› i*e inan›lmas›n› isterim ki,

e¤er memleketin kurtuluﬂ ve esenli¤i benim çekilmeme ba¤l› olsay-

d›, kay›ts›z ﬂarts›z ve gelece¤im hakk›nda hiçbir ümit ve amaç bes-

lemeyi akl›ma getirmeden, *enli¤imi kurban etmek kadar vicdani

ve basit bir ﬂey olamazd›. (Alk›ﬂlar) ﬂunu eklemek isterim ki, arada-

ki büyük fark, gerçek durumun henüz karﬂ› tarafça anlaﬂ›lamam›ﬂ

olmas›ndand›r.

Seçildi¤i aç›klanan iyi geçinme yolunu çok üzücü buluyorum.

Çünkü iyi geçinme, bir insan›n zay›f noktas›n› hoﬂ görmek ve onun

devam etmesini sa¤lamak de¤ildir. Üzücü olmakla birlikte, Ateﬂkes

Antlaﬂmas›'n›n imzalanmas›ndan bu*üne kadar, hükümetlerin bir-

birine benzeye* yetersiz ve zay›f durumlar g***ermesi ve milli kuv-

vetleri desteklenebilir bir kuvvet olarak kabul etmemesi, ‹tilaf Dev-

letleri'nin ülkemizi istila etmesine engel olamam›ﬂ, tam tersine

amaçlar›n› kolaylaﬂt›rm›ﬂt›r.

General Allenbi ile halen Padiﬂah Hazretleri'nin baﬂ mabeyin-

cisi olan esk* Harbiye Naz›r› Yaver Paﬂa'n›n bizzat yapt›¤› konuﬂ-

maya ve ad› geçen kiﬂinin karﬂ› karﬂ›ya b›rak›ld›¤› içler ac›s› duru-

ma ve ayr›ca bir yabanc› general ile eski Harbiye Naz›r› Abdullah

Paﬂa'n›n görüﬂmelerinde generalin kulland›¤› ba¤›ms›zl›¤› hiçe sa-

yan sözlerine bu arada dikkatinizi çekmek is*eri*.

ﬁimdiye kadar bundan önceki kabineler taraf›ndan izlenen bu

iyi niyet yolu nedeniyle Anadolu'nun bat› kesimi ve saltanat baﬂ-

kentinden, Hilafet makam›ndaki ﬂerefli Hükümdar›m›z›n saraylar›-

na kadar her yer korkunç bir ﬂekilde iﬂgal edilmiﬂtir.

Ayr›ca milli kuvvetler saptanarak yok edilmeye ve Do¤u Ana-

~ 138 ~

Ha**n Yah*a

~ 139 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Cumhurbaﬂkan› Gazi Mustafa Kemal'in Samsun'da karﬂ›lan›ﬂ› (20 Eylül 1924)

dolu için de ayn› ilginç iﬂlemler ortaya ç›kmaya baﬂlam›ﬂt›r. Bu ne-

denle yüce ﬂahs›n›z›n ve içinde bulunduklar› bakanlar kurulunun

böyle giriﬂimlere yard›mc› olmama vatanseverli¤i göstermeniz arzu

edilir. Buna ﬂunu da eklemek isteri*. Görüﬂ ve dü*ünce*erimin ger-

çekleﬂece¤i konusundaki inanc›m tamd›r. Çünkü bu görüﬂ ve dü-

ﬂünce, her yöredeki bilgi ve milli onur sahibi kiﬂilerin ortak ve genel

görüﬂüdür ve özellikle milli vicdan›n izlenimlerine dayanmaktad›r.

~ 140 ~

Harun Yahya

Anadolu'daki büyük komutan makam*ar›n›n bir süreden beri

sars›lmas› ve o boﬂluklar›n yerine ancak yetersiz ve bilgisizlerin

doldurulmas› gibi, Bat› Anadolu'yu bo¤azlanm›ﬂcas›na elinden

kapt›ran, onurlu kiﬂilerin yerine geçenlerin izledikleri politikaya bir

kez dah* dikkatinizi çeke*im

Ferit Paﬂa'ya en son verdi¤im cevap ﬂudur:

"Harbiye Naz›r› Ferit Paﬂa Hazretlerine,

Erzurum, 6 Temmuz 1919

***en*s*a*** ****a*m*l***n**sö*****il**ﬂ ****¤*********-

mekle heyecana gelen ve coﬂan Do¤u illeri halk›n›n aras›ndan ayr›-

l›p ‹stanbul'a gelmem konusundaki önerinizi yerine getirmek ko-

nusunda kiﬂisel irademi kullanmaya man** ve maddeten imkan

bulam›yorum. Durumun de¤erlendirilmesini, bilinen mertli¤iniz

ve samimiyetinize güvenerek arz ederim, efendim.

Üçüncü Ordu Müfettiﬂi ve Padiﬂah'›n Fahri Yaveri

M. KEMAL

" P*diﬂah Hazretleri'nin devletli mabeyni yüce baﬂkatipli¤i

eliy*e P**iﬂah Hazretleri'nin yüce kat›na. ﬁimdiye k*dar gerek Pa-

diﬂahl›k yüce makam›na ve gerek Harbiye Nazareti'ne yazd›¤›m

yaz›larda vatan ve milletin ve yüce hilafet makam›n›n karﬂ›laﬂt›¤›

üzücü olaylar› ve buna karﬂ› ortaya ç›kan tepkileri ve milli durumu

bütün safhalar› ve aç›¤› ile arz ettim.

Yüce saltanat ve hilafet makam›n›z›n ve asil milletimizin so-

nuna kadar daima koruyucusu olarak kalaca¤›m› içten gelen duy-

gular›mla arz ve temin ederim. Yüksek askerlik mesle¤inden istifa

etti¤*** Ha*biye Nezareti'ne bildirdim. On*rlu Padiﬂah'a s›hhat ve

ese*likler diler ve h*r türlü kötülükten korumas›n› Cenab› Hak'tan

dilerim. Yüce bilgilerinize sunar›m.

Mustafa KEMAL

~ 141 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Birinci dönem ile ilgili olan aç›klamalar›m burada bitmiﬂtir.

Arkadaﬂlar, sizleri fazla yormamak için ufak bir aradan sonra de-

vam etmek istiyorum.

MUSTAFA KEMAL PAﬁA

Efendiler!

Bu s›n›r sadece askeri gerekçelerle çizilmiﬂ bir s›n›r de¤ildir,

milli s›n›rd›r. Milli s›n›r, olmak üzere tespit edilmiﬂtir. Fakat bu s›n›r

**ind* ‹slam ö**sin**sa*ip**aln›z b*r mi*letin oldu¤u d*ﬂün*lme-

sin. Bu s›n›r *çinde Türk vard›r,*Çerkez vard›r ve di¤er ‹slam ö¤ele-

ri vard›r. ‹ﬂte bu s›n›r kar›ﬂ›k bir halde yaﬂayan, bütün amac›n› tam

anlam› ile birleﬂtirmiﬂ olan kardeﬂ unsurlar›n milli s›n›r›d›r. (Hepsi

‹slam'd*r, ka*de*tir sesleri) Bu s›n›r olay›n› k**arla*t*ran*maddenin

içerisinde büyük bir ana ö¤e vard›r. Fazla olarak da bu vatan hudu-

du içinde yaﬂayan ‹slam unsurlar›n›n her birinin kendine özgü olan

yörelerine, geleneklerine, ›rk›na özel olan ayr›cal›klar› bütün sami-

~ 142 ~

****n *a**a

miyeti ile ve karﬂ›l›kl› olarak kabul etmiﬂ ve onaylanm›ﬂt›. Do¤al

*lar** bununla *lg*l* ayr*nt›l› bilgiler yo*t*r. Çünkü bu a*r›nt›l› *il-

gilere g*rmenin zaman› de¤ildir. ‹nﬂ*Allah, varl›¤›m›z kurtar›ld›k-

tan sonra (inﬂaAllah sesleri) kesin ﬂeklini alaca¤›ndan ﬂimdilik ay-

r›nt›ya girilmemiﬂtir. Fakat asl›nda bu, maddenin kapsam›ndad›r.

Yine Erzurum Kongresi'nin milli esaslar›ndan birisi, efendiler, iﬂte

bu milli s›n›r içindeki yönetimin milli egemenlik esaslar›na dayan-

mas›d›r

Efendiler,

Müslüman olmayan unsurlar, az›nl›klar ad› alt›nda bütü* dün-

yan›n üzerinde durdu¤u ve özellikl* bizim ülkemizle ilgili olunca

pek büyük önemle göz önüne al›nan bir sorundur. Do¤al olarak bu

olaya bir kural koymak gerekir ve bu o zaman da gerekli idi. Kong-

re'nin koydu¤u kural gere¤ince Müslüman olmayanlara, Müslüman

olanlara verilmiﬂ olan haklar ayn*n verilecektir* Bundan da*a nor-

mal bir kural bulunamaz. Bununla ayn› s›n›r içinde yaﬂaya* insan*a-

ra ayn› kanuni haklar verilmiﬂ oluyordu. Yine en önemli kurallardan

birisi, devletin, milletin iç ve d›ﬂ ba¤›ms›zl›¤› idi. Millet ba¤›ms›zl›-

¤›ndan vazgeçmiyor ve vazgeçmeyecek esas kabul edilmiﬂtir. An-

cak, bu ana ﬂart daima sakl› ve say*›de¤er tutulmak üzere, ülkemi-

zin bay›nd›rl›k durumunu, milletimi*in*varl›¤›n› ve genel olarak

düﬂünce düzeyimizi göz önünde tutacak olursak, bütün d*nyadaki

geliﬂme ile bunu karﬂ›laﬂt›rd›¤›m›zda itiraf etmek zorunday›z ki, bi-

raz de¤il, çok geri durumday›z. Bu nedenle durumu de¤iﬂtirmek

için çok büyük kaynaklara, çok çeﬂitli araca, k›sacas› herﬂeye ihtiya-

*›m›z vard›r. Milletim*zin ilerleme ve *ükselmesi için ve ülkenin ba-

y›nd›rl›¤› için, ihtiyaç duydu¤umuz herﬂeyi d›ﬂar›dan almak konu-

sunda do¤al olarak tam bir olgunlukla hareket edece¤iz, d›ﬂ ilgi ve

yard›m› tamamen uygun görece¤iz. Ancak arz ett*¤im gibi, ba¤›m-

s›z kalmak görünüﬂ ve yetkisini daima korumak ﬂart› ile Erzurum

Kongresi'nin esas ﬂartlar› bunlardan oluﬂuyordu.

~ 143 ~

Ata*ürk Ansiklopedisi

Efendiler!

‹stanbul'da Ferit Paﬂa Kabinesi ile milletin, bütün mülki erkan

ve*ordu*un b*¤lant›s›*bu sur*tle kesint*ye u¤rat›ld* ve bu durum

tam 23 gün sürdü. 23 günlük sürede, hepinizce bilindi¤i gibi, mille-

timiz kuts*l amac›n› gerçekleﬂti*mek için birlik ve dayan›ﬂmas›n›

ne dereceye kadar gösterebilece¤ini cesur davran›ﬂlar›yla ispat etti.

Bu, millet için, hepimiz için gurur duyulacak ve övünülecek bir du-

*um*ur. Nih*yet 23 gün, s*nra Ferit Pa*a*iﬂledi¤i büyük suçu,*mil-

let ve memleketin anlad›¤›n›, milletin kararl› oldu¤unu ve kahra-

manl›ktan geri kal›nayaca¤›n› sezerek istifa etmeye mecbur oldu

Bir de ‹ngil*ere ve Fransa'n›n kendisine ‹stanbul'u vermeyi

tasarlad›klar› Rusya *ururken, Balkan Savaﬂ› u¤ursuzlu¤undan

sonra milli varl›¤›m›z ve askeri de¤erimize dayanmadan, milletimi-

zi kendilerine kat›lm›ﬂ saysak bile, halk›m*z›n*bunu arzulad›¤›n›

düﬂünmek do¤ru olamaz. Savaﬂa girmemizi bir hainlik olarak nite-

lemek ve koca bir milleti dört beﬂ kiﬂinin oyunca¤› durumuna dü-

ﬂürmek, düﬂüncemize göre yarar sa¤lamak ﬂöyle dursun, tam*tersi-

ne düﬂük Ferit Paﬂa'n›n Paris'te sakat bir düﬂünce ile vermiﬂ oldu¤u

Avrupa'dan merhamet dilenen demecine karﬂ›l›k Clemenseau'nun

cevab› olan *akaret dolu söz*er*n, Allah*korus*n, bir k*re daha du-

*ulmas›na neden olabilir. Bundan dolay›, mert bir biçimde *erçe¤i

söylemek ve kahramanca savaﬂan bu koca milletin yenik düﬂmesi-

nin mecburi sonuçlar›na katlanmakla birlikte, bu olay›n cinayet ola-

rak kabul edilmemesi ve bu yüzden ceza verilmesinin düﬂünülme-

mesi kusursuz*ve y*rarl› bir prensip olarak kabul edilebilir. (Bravo

sesleri ve alk›ﬂlar)

Savaﬂa sebep olanlar hakk›ndaki konuya gelince; savaﬂ ilan›

sorumlulu¤u olmayan yüce Padiﬂah'›n yetkisi oldu¤una ve o za-

manki bakanlar kurulunun savaﬂ ilan›ndan dört ay sonra toplanan

Millet Meclisi'ne yapt›¤› aç›klamalar üzerine alk›ﬂlarla Meclis'in gü-

venini sa¤lad›¤›na göre, olay Yüce Divan'›n incelemesinden geçme-

~ 144 ~

Harun Yahya

den, olur olmaz ﬂu veya bunun aleyhine suçlamalarda bulunmak

do¤ru olmayabilir

Milli iradeyi tek meﬂru gerçekleﬂtirme yeri olan

Meclis-i Mabusan›m›z›n yasama yetkisinin sa¤-

la*la*t›r›*ma*› *çin mille* içinden kaynak*a-

nan coﬂku ve k›namalar gerçekleﬂmiﬂ ve bu

konu yeni kabinenin milli amaçlara karﬂ› olan

kiﬂilerden kurulmas›n› önlemek için Meclis

Baﬂkanl›k Divan›'n›n Padiﬂah huzurunda

yap›lmas› ile ilgili giriﬂimleri kolaylaﬂt›r-

m›ﬂt›r

16 Mart 1920 saat 10'dan

önce ‹stanbul telgrafç›lar›ndan

(ad›n› ﬂimdi söylemeyece¤im)

vatansever bir kiﬂinin Anka*a'da

Ziraat*Okulu'ndaki merkezimize

gönderdi¤i telgraf, ‹stanbul iﬂgalinin kanl›

bir biçimde baﬂlad›¤›n› bildiriyordu. ‹s-

tanbul Merkezi'nden, Harbiye Telgraf-

hanesi'nden ve telgraf aleti baﬂ›ndaki

birçok vatansever memurlardan, birbi-

rini izleyen çeﬂitli telgraflar al›yorduk.

Saat 11'e kadar toplanan bilgileri der-

hal bir genelge ile duyurduk.

Bu saatten sonra art›k ‹stan-

bul'la görüﬂme kesilmiﬂ, baﬂkentin

beklenen durumu ve Anadolu'nun

hali göz önünde tutularak gerekli

ö*l**lerin*al›nma*›n›n s›ras› gel-

miﬂti. Al*nan baﬂl›ca önemli önlem-

ler aﬂa¤›da belirtilmiﬂtir:

~ 145 ~

Atatürk Ansiklopedisi

‹zmir Cephesi'nin arkas›n› zorlayan Biga yöresindeki Anza-

vur'un eylemleri için kuvvetli bir destek oluﬂturan ve büyük bir ih-

timalle ‹stanbul'da* Anadolu'ya yap›lacak ‹tilaf Kuvvetleri Asker

Taﬂ›mac›l›¤›'n› ge*çekleﬂtirmek ve korumak görevini üstlenen Eski-

ﬂehir ve Afyonkarahisar'daki ‹ngiliz kuvvetlerinin silahtan ar›nd›-

r›lmas›.

‹stanbul'daki yabanc› bask›s› karﬂ›s›nda parlayacak olan Ana-

dolu düﬂüncesine bask› yapmak ve korkutmak üzere ‹stanbul ve

Kilikya'dan gönderilebilecek düﬂman asker sevkiyat›na imkan tan›-

narak ve Anadolu'daki ö*emli yerlerin kuvvetli bir iﬂgal ve istila

tehlikesi ile karﬂ› karﬂ›ya kalmas›n› önlemek üzere Geyve ve Ulu-

k›ﬂla civarlar›nda demiryolunun kullan›lamaz duruma getirilmesi.

Telgraf merkezleri ‹ngilizlerin eline geçti¤i için ‹stanbul'dan

gelebilecek herhangi bir bildirinin meﬂru bir makamdan verilmesi-

ne imkan kalmad›¤›ndan, ‹ngiliz bildirileri ile halk›n anlay›ﬂ›n›n

karmakar›ﬂ›k duruma düﬂürülme*ini *nlemek amac› il*, telgraf gö-

rüﬂmelerinin kesilmesi konusunda mülki ve askeri makama gerekli

bildirimin yap›lmas›

Anadolu'da yerleﬂmiﬂ Ermenilerin ve Rumlar›n hükümet

emirlerine ve milli amaçlara karﬂ› gelmedikçe her türlü sald›r›dan

korunmalar› ve tam anlam› ile mutlu *e rahat bir hayat yaﬂamalar›

öteden beri kabul edilmiﬂ bir ana konu idi. Kilikya ve dolaylar›nda

ve D*¤u hududumuz*d›ﬂ›ndaki resmi ve resmi olmayan Ermeni

kuvvetlerinin dindaﬂ ve ›rkdaﬂlar›m›za karﬂ› yap›lan cin*yete*varan

sald›r›lar› karﬂ›s›nda bile, ülkemizde yaﬂayan Erm*nilerin her türlü

taarruzdan korunmas›n› sa¤lamay› pek önemli bir medeni görev

kabul ettik ve Anadolu'nun d›ﬂ dünya ile iliﬂkisinin kesik oldu¤u

bugünler de yüce vatan ç›karlar›n› amaçlayan önlemler içinde Er-

meni halk›n›n esenli¤inin korunmas› gereklili¤ini bütün makamla-

ra bildirdik.

‹ﬂte, ‹stanbul'un yabanc› kuvvetlerce iﬂgalinden bugüne ka-

~ 146 ~

Harun Yahya

dar geçen ac› günlerinde hiçbir d›ﬂ ülkenin fiili korumas›na eriﬂe-

meyen Anadolu Ermenilerinden hiçbir kiﬂinin, en küçük bir an-

lamda bile, sald›r›ya u¤ramam›ﬂ olmas›, bize her nedenle cinayet

y*kleye* v* duyarl›l›¤› kendi tekelinde sanan e*tr*kac› Avrupal›-

lar›n yüzlerini k›zartacak ve milletimizin yarad›l›ﬂ›ndan sahibi bu-

lundu¤u insanl›k törelerinin yücelik derecesini ispat edecek çok

önemli bir konudur.

‹stanbul iﬂgalinin bugün memlekette neden olaca¤› durum, al-

d›¤›m›z geçici önlemler ile geçiﬂtirilecek bir nitelikte olmay›p, bu

durumun devam› halinde ülkede*i yönetimin sa¤lam bir esasa

ba¤lanmas› gerekiyordu. Karﬂ›m›zda, hiçbir an*laﬂma ve hak tan›-

mayan ve kendi özel yararlar›ndan baﬂka, insanl›kla ilgili hak ve

davran›ﬂlara yer vermeyen bir itilaf heyeti; baﬂ›m›zda, vatan hakla-

*****k***m*k,**mz*l*d***m** **t*aﬂma*******r›n***y***a****k* y*-

banc› sal*›r›lar›n› s›n›rlamak için he* türlü araçtan tümüyle yok-

sun, esir bir hükümet vard›r. Bunlar›n birincisinin sonsuz bask›s›,

ikincisin*n de tutsakl›¤› karﬂ›s›nda, baﬂvuracak yeri olmayan ﬂaﬂ›r-

m›ﬂ ve ç›rp›n›p duran bir millet!

‹stanbul facias›yla Anadolu'dan yans›yan durum böyle idi ve

bu durumun sürmesi halinde vatan›m›zda çok büyük ve korkunç

bir anarﬂinin baﬂlamas› do¤ald›. ‹ﬂte bu dü*ünce sonu*unda kesin

bir karar vermek gerekti. Derhal gerekli mülki ve askeri makamlar-

la görüﬂerek ülkenin idaresini anarﬂiden kurtarmak üzere az önce

an›lan yerlerin baﬂlar›n›n bizimle birlikte hareket etmesi önerildi.

Bu öneri samimi bir olgunlukla her kesimde iyi karﬂ›land›.

‹ﬂga* sonucunda ortaya ç›kan ola¤anüs*ü durumun öncelikli

gere¤ini ayr›nt›lar›yla düﬂünüp bunlar› uygulamaya çal›ﬂmakla bir-

likte, ‹stanbul iﬂgalinden dolay› üzüntü ve elemimiz bütün dünya-

n›n ayd›n insanl›¤›na ve bütün ‹slam Dünyas›'na özel bir bildiri ile

duyuruldu. ‹tilaf Devletleri Temsilcileri ve tarafs›z hükümet önün-

de*k›n*nd›. Bütün millet de bu k›namaya kat›ld›

~ 147 ~

Atatürk Ansiklopedisi

‹stanbul'un iﬂgali, ﬂekil ve niteli¤i bak›m›ndan, Osmanl›

Devleti'nin egemenli¤ini kökünden kald›rmak ve milletin esir al›n-

mas›n› ve hor görülmesini bir oldu-bittiye getirme amac›na yönelik

bir harekettir. Çünkü istanbul'da do¤rudan do¤ruya devlet kuvvet-

lerine el konmuﬂ*ur. ﬁöyle ki: önce Meclis-i Mebusa* zorla susturu-

l›nuﬂtur. Bu durumda yasama kudreti bulunmamaktad›r

‹ﬂte, anayasal durum ve hukukumuzun neden oldu¤u bu

*ereklilik ve zorunluluk dolay›s›yla *e milli *gemenli¤in herﬂeyden

önce sa¤lanmas› amac›yla Büyük Meclisimiz ola¤anüstü yetki ile

toplanm›ﬂt›r. Seçimlerin tam bir öncelikle ve s›cak bir ilgi ile yap›l-

mas› hukuki durumumuzun bütün milletçe de ayn› görüﬂ içinde

anlaﬂ›ld›¤›n› ve kavrand›¤›n› göstermektedir. Ayr›ca, Büyük Mecli-

simizin kuruluﬂ ﬂekli ve esaslar›, milli iradeye içte*likle ve büyük

bir güçle dayand›¤›n› göster*ektedir .

Meclisimizde oluﬂan ve beliren milli kudretimiz, Hilafet ma-

kam› ve saltanat› yabanc› bask›s›ndan kurtaracak ve Osmanl› Dev-

leti'ni da¤›lma ve tutsakl›ktan kurtarma önlemleri alacakt›r. Tam

ba¤›ms›zl›¤a *ahip, Hilafet makam›na vicdani ba¤l›l›¤› ile övünen,

‹slam Dünyas› içinde yaﬂama anlay›ﬂ›n› kendinde gören bir milletin

tutsak olamayaca¤› inanc›yla, d*vran›ﬂlar›m›z› ad›m ad›m izleyen

bütün medeni dünya ve insanl›k s*zlere yard*mc› olacakt›r. (Alk›ﬂ-

lar) ‹stanbul facias›n› izleyen günlerden ﬂu ana kadar Temsil Heye-

timiz milletler aras›ndaki birlik ve dayan›ﬂmay› korudu. Osmanl›

kanunlar›n›n yürürlü¤ünü sa¤lad›. Çal›ﬂmalar›ndan al›konulan

devlet gücünün yoklu¤unu hissetirmemeye çal›ﬂt›. Bundan dolay›

genel güvenli¤i korum*ﬂ ve savunmuﬂ olmakla görevini gere¤i gibi

yapt›¤›ndan emindir. Bu dakikadan itibaren, yedi yüz y›l boyunca

onurlu ve yüce bir hayat sürdükten sonra yok olma uçurumunun

kenar›nda ancak ayakta durabilen Osmanl› Milleti'nin gelece¤inin

sorumlulu¤u, say›n Meclisinizin çal›ﬂma gücünü art›ran bir neden

olacakt›r.

~ 148 ~

Harun Yahya

Davam›z›n kanunlara uygunlu¤u ve bütün millet ve milletle-

rin, insanl›k hak ve hukukundan paylar›n› alm›ﬂ oldu¤una inand›-

¤›m›z yüreklerinin, bizimle birlik v**bize daima*yar*›mc› ve destek

oldu¤una güvenimiz tamd›r. Baﬂar› ümitlerimizin kalplerimizde

bir an bile karamsarl›¤a düﬂmemesini sa¤layacak olan, sonsuz gü-

*ü*****r**öz*l*ikl* *üyük Alla* *er *ama* b*zimledir* ***in,

amin sesleri)

Vermek istedi¤im bilgiler ve ayr›nt›lar bu kadard›r."

~ 149 ~

Atatürk Ansiklopedisi

~ 150 ~

Har*n Yahya

‹zmir ‹ktisat Kongresi

Aç›l›ﬂ Konuﬂmas›

E fendiler; Aziz Türkiyemizin iktisadi tealisi eshab›n› aramak

ve bulmak**ibi *atani, hayati ve milli bir gaye*i mukaddese

için bugün burada toplanm›ﬂ olan sizlerin, muhterem halk mümes-

sillerinin huzurunda bulunmakla çok mesut ve bahtiyar›m.

Efendiler;

Uzun gafletlerle ve derin lakaydi ile geçen as›rlar›n bünye-i ik-

tisad›m›zda açt›¤› yaralar› tedavi etmek ve çarelerini aramak, mem-

leketi mamuriyette, milleti refahiyet ve saadete iﬂgal yollar›n› bul-

mak için vuku bulacak mesainizin muvaffakiyetle neticelenmesini

temenni eylerim.

Arkadaﬂlar;

Sizler do¤rudan do¤ruya milletimizi temsil eden halk s›n›fla-

r›n›n içinde* ve o**ar taraf›ndan müntehip olarak geliyorsunuz. Bu

itibarla memleketimizin halin*, ihtiyac›n›, milletimizin elemlerini

ve emellerini yak›ndan ve herkesten daha iyi biliyorsunuz. Sizin

söyleyeceginiz sözler, al›nmas› lüzumunu beyan edece¤iniz t*dbir-

ler, halk›n lisan›ndan söylenmiﬂ telakki olunur. Ve bunun için bü-

yük isabetlere malik olur. Çünkü halk›n sesi, Hakk'›n sesidir.

Efendiler;

Tarih, milletimizin itila ve inhitati esbab›n› ararken birçok si-

yasi, askeri, içtimai sebepler bulmakta ve saymaktad›r. ﬁüphe yok,

bütün bu sebepler hadisat-i içtimaiyede müeesildirler.

B*r milletin do¤rudan do¤ruya hayat›yla alak*dar*olan, * mil-

letin iktisadiyat›d›*. Tarihin *e te*rübenin te*sif etti¤i bu hakikat bi-

zim milli hayat›m›zda ve milli tarihimizde tamamen mütecellidir.

Hakikaten Türk tarihi tetkik olunursa itila, inhitat esbab›n›n iktisa-

di mesailden baﬂka bir ﬂey olmad›¤› derhal anlaﬂ›l›r.

~ 151 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Efendiler;

T*rih*mizi dold*ran zaferler**yahut izmihlall*rin kaffesi ahval-

i iktisadiyemizle münasebettar ve alakadard›r.

Yeni Türkiyemizi lay›k oldu¤u mertebe-i resanete isal

edebilmek için behemahal iktisadiyat›m›za birinci derecede

v**** ç*k **e**i****v***e*******ri*e*in**y********n›-

m›z tamamen bir iktisat devrinden baﬂka bir ﬂey de¤ildir.

Bir milletin eshab-i hayatiyesini, refahiyet ve sa-

adetini teﬂkil eden iktisadiyatla iﬂtigal etmemesi,

edememesi nazar-i dikkati calip bir keyfiyettir. ‹tira-

fa mecburuz ki, iktisadiyat›m›za lüzumu kadar

ehemmiyet verememiﬂ bulunuyoruz. Bir milletin es-

bab-i hayatiyesiyle iﬂtigal etmemesi veya edememesi,

o milletin yaﬂad›¤› edvar ile ve edvari tespit eden tarih

ile çok alakadard›r. Bunun esbab›n› bilha*s* tarihi-

mizde a**yab*liriz. ﬁi*diye kadar hakik* manas›y*a

mil*i bir devir yaﬂamad›k. Binaenaleyh miIli bir ta-

rihe malik olamad›k.

Bu n*ktay* b**az*izah *d*bilmiﬂ*o*mak i*in

hep beraber Osmanl› tarihini hat›rlayal›m: Osman-

l› tarihinde, bütün gayretler, bütün mesai milletin

arzusu amili ve ihtiyacat-i hakikiyesi nokta-i na-

zar›ndan de¤il, ﬂunun bunun amalini, ihtiras›n› tat-

min nokta-i nazar›ndan vuku bulmuﬂtur.

Mesela Fatih ‹stanbul'u zaptettikten sonra, ya-

ni Selçuki Saltanat› ile ﬁarki Roma ‹mparatorlu-

¤u'na tevarüs eyledikten sonra, Garbi Roma ‹m-

paratorlu¤u'na da konmak istedi. Bunun için de

bütün milleti bu hedefe do¤ru sevketti.

Mesela Yavuz Selim, Fatih'in açt›¤› Garp Cep-

hesi'ni tespit ile beraber Asya ‹mparatorlu¤u'nu bir-

~ 152 ~

Harun Yahya

leﬂtirerek bütün bir ‹slam ‹ttihad› me*d*na getirmek istedi.

Kanun Süleyman, her iki cepheyi tevsi etmek, bütün Bahr-i

Sefid'i bir Osmanl› havzas› haline getirmek, Hindistan üze-

rinde nüfuz tesisi gibi ﬂahane bir siyaset takip etmek istedi

ve tabii bunun için de unsur-u asliyi, milleti kulland›.

*r**daﬂ**r;

Bütün bu ef'al ve hareket tetkik olunursa görü-

lür ki; bu kudretli ve ezametli padiﬂahlar, siyaset-i

hariciyelerini, emellerini arzular› ve ihtiraslar›na isti-

nat ettirmiﬂler ve teﬂkilat ve siyaset-i dahiliyelerini,

bu *evlud ihtirasat olan siyaset-i hariciyelerine gö-

re, tanzim mecburiyetinde kalm›ﬂlard›r. Aksi takdir-

de felaket ve hüsran muhakkakt›r.

Filhakika Osmanl› hakanlar› aslolan bu noktay›

unuttular. Bütün ef'al ve harekatlarini hayaller ve

emeller üzerine bina ettiler. Teﬂkilat-i dahiliyeyi si-

yaset-i hariciyeye uydurmak mecburiyeti has›l

olunca* zaptett*kleri mahallelerde*i*anas›r›, oldu-

¤u gibi muhafaza mecburiyetinde kald›ktan baﬂka,

onlara istisnalar, imtiyazlar bahﬂettiler.

Di¤er taraftan unsur-u asliyi uzun seferler

de, füt*hat meydanlar›nda dolaﬂt›rtt›lar ve bu su-

retle unsur-u asli kendi evinde, kendi yurdunda

*****-* ha**t*ye***i******s*l*********›***kta****h-

rum bir halde bulunuyordu. Bu tacidarlar, milleti

böyle diyar diyar dolaﬂt›rmakla iktifa etmiyorlar,

belki fütuhat dairesi dahiline giren halk› mem-

nun etmek, ecnebileri memnun etmek için, unsur-

u aslinin hukukundan, menaib-i iktisadiyesinden

birçok ﬂeyleri atiy*e olarak onlar* bahﬂediyorlard›.

~ 153 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Mesela Fatih zaman›nda Cenevizlilere verilen imtiyazlar bu

kabildendir. *itekim bu imtiyazlarla aç›lan yol bilahare kendisin-

den sonra tevessü etmiﬂ bulunuyordu. Ve bu imtiyazat, devletin

en kuvvetli zaman›nda vuku buluyordu ve bunlar, mahza

ihsan-i ﬂahane olmak üzere vuku buluyordu.

Kanuni zaman›nda Venediklilerle bir ticaret muahe-

desi yap›lmak istenmiﬂti. Padiﬂah bunu ﬂerefine muga-

yir buldu. Zira ona, göre muahede, müsa*i devletler

aras›nda yap›labilirdi. Halbuki o zaman Venedikliler

bir bende makam›nda idiler. Öyle olmakla beraber

ona müsadatta bulunurdu. ‹ﬂte bu müsaade kelimesi

bilahare (Kapitülasyon) kelimesi ile tercüme edilmiﬂ-

ti. Bu, arz-i teslimiyete mecbur olanlar ve bir kal'a için-

de mahsur olanlar aras›nda kutlan›lan bir kelimedi*.

Millet, evi ile ve esbab-i hayatiyesi*le iﬂtigalden

memnun olarak diyar diyar dolaﬂt›r›yorken, bu di-

yarlar halk› birçok imtiyazlara malik olacak çal›ﬂ›-

yor, yani Fatihler unsur-u asliyi peﬂine takarak k›-

l›nçla fütuhat yapanlar, zapt*lunan mematik ahali-

si kazand›klar› imtiyazlarla, muhtariyetlerle sa-

banlar›na yap›ﬂ›yorlar ve toprak üzerinde çal›ﬂ›-

yorlard›. Fakat efendiler, k›l›nçla fütuhat yapan-

lar, sabanla fütuhat yapanlara binnetice terk-i mev-

ki etmeye mahkumdur.

Bu bir hakikattir ki, tarihin her devrinde ay-

nen vakidir. Mesela Frans›zlar Kanada'da, k›l›nç

sallarken, oraya ‹ngiliz çiftçisi girmiﬂti. Bir müd-

det k›l›nçla saban yekdi¤eriyle mücadele etti ve

nihaye* saban galebe çalarak ‹ngilizler Kanada'ya

sahip oldular.

~ 154 ~

Harun Yahya

Efendiler;

K›l›nç kullanan kol*yoru*ur; fakat saban kullanan kol her

gün daha çok kuvvetlenir ve her gün daha çok sahip olur.

Efendiler;

Osmanl› fatihleri, hakanlar›, müstevlileri unsur-u as-

li ile beraber saban›n›n önünde malup olup ric'ate baﬂla-

d›ktan sonra as›l felaketlerin büyü¤ü baﬂlad›. Atiyye-i

ﬂahane olarak, ecnebilere bahﬂedilmiﬂ olan ve mem-

leket dahilindeki gayrimüslimlere verilen herﬂey hu-

kuk-u müktesebe telakki olundu. Fakat ecnebiler

bununla iktifa etmediler; her gün bunu tevsi için ça-

reler arad›lar ve buldular.

Anasir-* da*iliy** *uha*aza*a muktedir o**uk*a-

r› imtiyazata i*tinaden ve haricin terbiyat ve müza-

heretine s›¤›narak siyasi bir mevcudiyet iktisbi için

çal›ﬂmaktan geri durmal›d›r. Ecnebiler bir taraftan

anasiri dahiliyeyi teﬂvik, di¤er taraftan müdahale

ile devlet, millet aleyhine yeni imtiyazlar al›yorlar-

d›. Bu tezyikat-i mütemadiye alt›nda zaten fena

düﬂmüﬂ olan ana yurdu ve unsur-u asli, devlete

verebilecek paray› güç tedarik ediyorlard›. Fakat

tacidarlar, saraylar, Bab-› aliler debdebeyi idame

için paraya muhtaç idiler. Bunun için, bunu temin

çarelerine tevessül etmiﬂlerdi. O çareler de harici

istikrazlar akdi oluyordu.

Fakat istikraz serlatini o kadar fena yap›yor-

lard› ki, baz›lar›n› ödemek mümkün olmamaya

baﬂlad›. Ve nihayet bir gü* devletler Osmanl›

Devleti'nin iflas›na karar verdiler ve Düyün-u

Umumiye belas*n› baﬂ›m›za çöktürdüler.

~ 155 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Efendiler;

Milletin düçar oldu¤u b* hazin hal ve bu sefaletin esbab›n› ara-

ya*ak olu*sa* *o¤rudan **¤r*ya dev**t me*humundan bulu*u*.

*i*iy*rsu*u***i, Osmanl› **vlet* Saltanat-›*ﬂah*iye ve en *on beﬂ

on sene zarf›nda da saltanat-i meﬂruta esas›na müsteniden idare-i hü-

kümet ediyordu. Saltanat-i ﬂahsiyede her hususta yaln›z tacidarlar›n

arzu, emel ve iradeleri hakimdir.

Milletlerin arzu, emel, irade ve ihtiyaçlar› mevzu-u bahis olmak-

tan uzakt›r. Millet amel ve iradesinden tecerrüt etmiﬂtir. Tacidar-

lar kendilerini Allah'›n gönderdi¤i bir*ﬂahsiyet-i ilahiye farz e-

derler. Etraf›n› alan menfaatperestan, padiﬂah›n zihni*et ve ar-

zusunu bir lazime-i semaviye, bir lazime-i Kur'aniye gibi

herkese telkin ederler. Bu telakkiyat karﬂ›s›nda bir gün bü-

tün halk bu arzu ve iradelerin bila mukame iradat-i se-

maviye oldu¤una kani olur. Bundan tecerrüde r›za

gösteren bir milletin akibeti felaket, müsibettir.

Arkadaﬂlar;

Son tavsif etti¤im noktada art›k Osmanl› Dev-

leti hakikatte ve fiilen mahrum-u is*iklal **r*hale ge-

tirmiﬂti. Bir devlet ki tebaas›na koydu¤u vergiyi ecne-

bilere koyamaz, bir devlet ki gümrükleri için rüsum mu-

amelesi ve saire ta*zimi hakk›ndan menedilir, bir devlet

ki ecnebiler üzerinde hak-i kazas›n› tatbikten mahrum-

dur. O devlete m*s*akil den*lemez.

Devletin ve milletin hayat›na yap›lan müdahalat

bundan fazlad›r. Milletin ihtiyacat-› iktisadiyesinden

olan mesela ﬂimendüfer inﬂas›, mesela fabrika yapmak

için devlet serbest de¤ildi. Böyle b*r ﬂeye teﬂebbüs olu-

nursa behemehal müdahale olurdu.

Hayat›n› teminden aci* olan bir devlet müstakil

***bili**m*?

~ 156 ~

Harun Yahya

Osmanl› ül*esi,**c*ebiler*n *üsta*lekes*nden*baﬂka bi**ﬂe* *e-

¤ildi. Osmanl› halk›, Türk Milleti esir vaziyetine getirilmiﬂti. Bu netice,

*rz etti¤im gibi *ill*tin*k*ndi *rade ve hakimiye*ine **lik bulun*ma-

mas›ndan, ﬂunun*b*nun elinde istimal edilmesinden neﬂ'et etmiﬂti.

O halde diyebiliriz ki, milli bir devir yaﬂam›yorduk. Milli tarihe

malik bulunmuyorduk. Osmanl› tarihi padiﬂahlar›n, hakanlar›n,

zümrelerin dasitani mahiyetinde idi. Mazinin tarih diye uzatt›¤› kita-

b›n mahiyeti bundan ibarettir.

Arkadaﬂlar;

Milletin hakimiyetine sa*ip olamamas› yüzünden dahil

oldu¤umuz Harb-i Umumiye'den ve bu Harb-i Umumiye'de

k›ymetli evlatlar›m›zdan mürekkep kahraman ordular›m›-

z›n Galiçya, Roman, Makedonya, Kafkas sah›kalar› Türk-i

Sina çöllerinde düçar oldu¤u zahmetleri hat›rlatacak

ka*ar çok za*an geçmedi ve en ni*ayet bu Harb-i

Umumi'nin ﬂeametli neticesi de malumdur. Bil-

hassa Mondros Mütarekesi'yle aç›lan devr*n

manzaras›n› bir an düﬂünmek isteyecek olursan›z,

baﬂtan aﬂa¤› kadar bir manzara-i inhilalden baﬂka

bir ﬂey olmad›¤›n› anlars›n›z.

Devletler, her türlü hukuk-u insaniyeden tecerrüd

ederek memleketimizin en k›ymetli ve en feyzibar yer-

lerini çi¤nediler.

‹zmir, Bursa, Eskiﬂehir, Sakarya, Anadolu, Adana,

Trakya, *stanbul vesaire gibi en aziz*yerlerimizi çi¤n*-

diler. Fakat düﬂmanlar›n bu tarz-› hareketten daha elim

bir nokta varsa, o da bir memleketin as›rlarca ba¤›n-

da bulunan *n*anlar›n dahi düﬂman saflar›na geçmiﬂ

bulunmas›d›r.

~ 157 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Arkadaﬂlar;

Biliyorsunuz ki, bu dahili düﬂmanlar, harici düﬂmanlar›n yap-

maya muktedir olamayaca¤› yeni ve feci ef'al ve harekat› irtikapta

tereddüt göstermemiﬂlerdir.

Harici düﬂman kuvvetleri sayd›¤›m›z aziz vatan topraklar›nda

bulunu*ken, padiﬂah ir*deleri ve neﬂrettirdi¤i f*tvala*› *le Hilafet

ordular› ile bu masum millet ﬂurada, burada izlal ve i¤fal olunuyor-

du. Ve kendi mevcudiyetine karﬂ›, fark›na varamayarak; silah isti-

mal ediyordu ve nihayet hep bildi¤imiz veçhile Osmanl› Devleti

tamamen münkariz olmuﬂtur.

Fakat düﬂmanlar›m›z ayr› zamanda Osmanl› Devleti'yle

berabar Türk Milleti'nin de mahvoldu¤unu zannetti. ‹ﬂte

bunda çok aldan›yordu. Osmanl› Devleti gibi çok devlet-

ler kurmuﬂ olan Türk Milleti mahvolamazd›. Ve mah-

volmam›ﬂt›. Bilakis hayat›na vurulan darbelerden

harici ve dahili düﬂmanlar›n ac› darbelerinden

birdenbir* bütün teyakkuzlar›n›, bütün*intibah-

lar›n› tak›nd›; hayat›n›, ﬂerefini kurtarmak için

kemal-i ﬂerefle baﬂ›n› kald›rd›. Ve müttehiden ve

müsteniden ortaya at›ld›.

‹ﬂte milletimiz o dakikadan itibaren milli bir

devre girdi; bir halk devresinin mebde'ini kurdu. Mil-

let bu mebde'den iﬂe*baﬂlad›¤› gün, kendisine hedef

olan yollar›n ne kadar kesif zulmetler içinde bulundu-

¤unu hat›rlar›z. Bu*hal mille*i ye'se düﬂürmedi. Ke-

mal-i azim ile hedefine hatvelerini att›.

Efendiler;

Milletimiz halas-i kat'i ve hakikiye mazhar ola-

bilmek için ilk umdeye istinad›n ﬂart oldu¤unu an-

lad›. Onlardan birincisi: Misak-i Milli'nin ifade etti-

¤i ruh ve mana.

~ 158 ~

Harun Yahya

‹kincisi: Teﬂkilat-i Esasiye Kanunumuzun tespit etti¤i gayri

kabil-i tebeddül hakay›k.

Misak-i Milli; miltetin istiklal-i tammini temin eden ve bunun

için iktisadiy*t›nda inkiﬂaf›na mani olan bütün *ebepleri bir*daha

avdet etmemek üzere *a¤ved*n bir düsturdur. Teﬂkilat-i Esasiye Ka-

nunu, Osmanl› ‹mparatorlu¤u'nun, devletin tarihe münkalip oldu-

¤unun idrak eden, onun yerine yeni Türkiye Devleti'nin kaim oldu-

¤unu ilan eden bir kanundur.

Bu devletin hayat›nda bilakayd-ü ﬂart hakimiyetin mille-

tin uhdesinde kalaca¤›n› ifade eden kanundur. Bu kanun, haki-

miyetin milletin uhdesinde kalabilmesi için halk›n bizzat

kendini idaresini ﬂart k›lan bir kanundur.

Art›k Türkiye halk› için yegane müm*ssil Türkiye

Büyük Millet Meclisi ve hükümetidir, diyen bir ka-

nundur. Bab-› ali yerine*Türkiye*Büyük*Millet Mec-

lisi ve hükümetini koyan bir kanundur.

Efendiler;

Türkiye Büyük Mil*et Meclisi ve hükümeti-

nin milletten ald›¤› veçhile ‹stiklal-i tam, hakimiyet-i

mil*iye umdelerine istinaden milleti z*ngin, mem*e-

keti mamur etmekten ibarettir.

Efendiler;

Bu umde icabi bütün cihan bilmelidir ki, art›k

Türkiye halk›; hakimiyetini hiçbir ﬂah›s ve makama ve-

remez. Hakimiyet demek ﬂeref demek, namus demek,

haysiyet demektir. Bir milletin bu evsaf-› medeniye ve

insaniyesinin terkini talep etmek, onu insanl›ktan ç›-

karmak demektir.

Efendi*er;

Milletimizin bu iki esasa istinad eder. Çal›ﬂ-

~ 159 ~

Atatürk Ansiklopedisi

maya baﬂlad›¤› günden bugüne kadar geçen zaman çok d*¤il, üç

buçuk dört seneden ibarettir, fakat milletimizin kazand›¤› muvaffa-

kiyet ve muzafferiyat bu senelere s›¤amayacak kadar çoktur, taﬂ-

*›nd›r, y**s**tir*v* ku*vetlid*r.

Hakikaten irade-i seniyeler; Hilafet ordular› ve teﬂrifat ile olan

isyanlar›n kaffesi bast›r›lm›ﬂt›r. Ve tüfeksiz, topsuz, paras*z bulun-

du¤u bir zamanda yeniden *ünyan›n en kudretli, en azametli ordu-

sunu teﬂkile kudretyap olmuﬂtur. Orada daha hal-i teﬂekkülde iken

Birinci, ‹kinci ‹nönü, Sakarya zaferlerini ihraz etmiﬂ ve cihan› hay-

retlerde b›rakan en son muzafferiyeti de kemal-i ﬂiddet ve sür'atle

ihraz ederek düﬂman ordular›n› bire kadar mahvetmiﬂtir.

‹s*iklal-i tam içi* *u düs*ur var: Haki*iyet-i milli*e, h*kimi-

yet-i iktisadiye ile tarsin edilmelidir. Bu kadar büyük gayeler, bu

kadar mukaddes, azametli hedefler ka¤›t üzerindeki düsturlarla,

arzu ve h›rslarla husül bulamaz. Bunlar›n tahakkuk-u tammini te-

**n i*in****a****u*v*t******u***t** te*e* *k*****i*****r,******e**ve

askeri m*zaffer*ye*ler ne k*dar büyük olurs* ols*n, iktis**i zafe*le

tetviç edilemezse, seme*e-i netice payidar olamaz. En kuvvetli ve

parlak zaferimizi de tetviç eden semere-i nafiayi temin için hakimi-

yet-i iktisadiyemizin *emin ve tarsini laz›md›r.

Bu kadar feyzli, bu kadar kudretli olan yeni hükümetimizin

~ 160 ~

Harun Yahya

d*ﬂman›z kalaca¤›n› farz etmek do¤ru de¤ildir. Bunun iç*n çok

kundaklar koyarak münhedim etmeye çal›ﬂacak ve suikaste teﬂeb-

büs e*ecekler bulunacakt›r. Bütün bunlara karﬂ› silah›m›z, iktisadi-

yatimizdaki kuvvet, resanet ve muvaffakiyetimiz olacakt›r.

Efendiler;

Dahil oldu¤umuz halk devrinin, milli devrin milli tarihini de

yazabilmek için kalemler, sapanlar olacakt›r. Bence halk devri, ikti-

sat devri mefhumu ile ifade olunur. Öyle bir iktisat devri ki, memle-

ketimiz mamur, milletimiz müreffeh*ve zengin olsun. Bu noktada

bir felsefeyi h*t›rlay›n›z; * da ''el-kanaatü kenzün la-yüfna''*ir.

Bu felsefeyi yanl›ﬂ tefsir yüzünden bu millete büyük fenal›k

edilmiﬂtir. Allah yaratt›¤› nimet ve güzellikleri insanlar›n istifadesi

için yaratm›ﬂt›r. Allah zeka ve akl› insanlara bunun için verdi.

Di¤er vatan kupkuru da¤ ve taﬂlardan, viran köy, kasaba ve

ﬂehirlerden ibaret olsayd›, onun zindandan fark› olamazd›. Felsefe-

nin sahipleri memleketi zindan ve cehennemden baﬂka bir ﬂey yap-

mam›ﬂt›. Bu vatan evlat ve ahfad›m›z için cennet yap›lmaya lay›k-

t›r. Bu, faaliyet-i iktisadiye ile kabildir.

Öyle bir iktis*t devri ki, art›k milletimiz insanca yaﬂamas›n› bil-

sin v* o esbabi bilerek ona göre laz›m olan tedabire tevessül etsin.

Arzumuz ﬂudur: Bir memleketin efrad› ellerinde numunele-

~ 161 ~

Atatürk Ansiklopedisi

riyle, ziraat, ticaret, san'at, say ve saban›n mümessili olsun. Art›k bu

memleket fakir, millet hakir de¤il, belki de memleketimiz zenginler

memleketidir. Bu yeni Türkiye'nin ad›na "çal›ﬂkanlar *iyar›'' denir.

‹ﬂte millet böyle bir devir içi*de bulunuyor; bu millet böyle bir dev-

ri ifa edecek ve tarihini de yazacakt›r. Bu tarihte en büy*k makam

çal›ﬂkanlara ait olacakt›r.

Efendiler;

Türkiye ‹ktisat Kongresi tarihte ilk defa ihraz-i mevki-i bülend

edecek bir kongredir. Ve sizler bu memleketin ihtiyac›n› ve milletin

kaabiliyetini ve bunun karﬂ›s›nda dünyada mevcut olan çok kuv-

vetli iktisat teskilat›n› nazara alarak, al›nmas› laz›m gelen tedbirleri

kemal-i vuzuh ile teati ve tespit etmelisiniz. O tedbirler tatbik olun-

dukça memleketiniz nurlara, feyizlere müsta¤rak olsun.

Arkadaﬂlar;

Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Hükümetiniz tabii miletin

amali dairesinde terakki ve tecaddüde tamemen taraftard›r. Bunun

için mülk ve millete nafi ittihaz edece¤iniz tadabiri memnuniyetle

nazari dikkate alacakt›r.

Efendiler;

‹ktisadiyat sahas›nda düﬂünür ve konuﬂurken zannolunmas›n

ki ecnebi sermayesine has›m›z; hay›r bizim memleketimiz vasidir.

Çok say ve sermayeye ihtiyac›m›z var.

Kanunlar›m›za riayet ﬂart›yla ecnebi sermayelerine l*z›m ge-

len teminati vermeye her zaman haz›r›z. Ecnebi sermayesi bizleri

sayemize inzimam etsin ve bizim ile onlar için faydal› neticeler

versin.

Mazide, Tan*imat Devri'nden*s**ra ecnebi*serm*yesi müstes-

na bir mevkiye malikti. Devlet ve hükümet ecnebi sermayesinin

jandarmal›¤›ndan baﬂka bir ﬂey yapmam›ﬂt›r. Her yeni millet gibi

Türkiye buna muvaffakat edemez. Buras›n› esir ülkesi yapt›rmay›z.

~ 162 ~

Harun Yahya

Arkadaﬂlar;

Son söz olarak demiﬂtim ki: Mem*eketimizi art›k e*ir ülkesi

yapt›ram*y›z. N*zar-i dikka*imizi celbetmiﬂ *la* konferans›n son

müzakerat› bu nokta ile alakadard›r. Lozan Konferans›'n›n talike

u¤ramas› ayn› mesele ve noktadan münbasittir. Ordular›m›z en bü-

yük bir zaferi ihraz etmiﬂler ve mesyi mania muzafferanesini tevfik

edecek hiçbir mania mevcut de¤ildi. Böyle bir zamanda ‹tilaf Dev-

letleri hukuk-u tabiiye ve meﬂruam›z› müzakeret halt edeceklerini

söylediler ve bizi konferansa davet ettiler.

Millet M*cl*si ve H*k*me*im*z sam**i olar*k**u***tara**ar›

bulundu¤u için muzaffer ordular›m›z› durdurarak, heyet-i murah-

has›m›z› Lozan'a gönderdik. Aylardan beri müzakeret, münakaﬂat

devam etti. Muhataplar›m›z hukukumuzu tasdik etmiﬂ olmad›.

Konferanstaki muhataplar›m›z bizimle üç dört senelik de¤il,

üç yüz ve dört yüz senelik hesabat› rü'yet ediyorlar ve hala muha-

*aplar›m›z Osman*› Devleti'nin tarihe kar›ﬂt›¤›n› ve bugün yeni

Türkiye'n*n mevcu*iyet*ni,*bunu kuran milletin *ok*azimkar, i*an-

l› ve celadetli oldu¤unu, istiklal-i tam ve hakimiyet-i milliyesinden

zerre kadar fedakarl›k yapamayaca¤›n› hala anlayamam›ﬂlard›r. Bu

yüzden ‹tilaf Devletleri duçar-i tereddüt oldu. ‹stedikleri kadar te-

reddüt edebilirler. Bu millet art›k karar›n› vermiﬂtir. Bu millet için

art›k teceddüt devirleri çoktan geçmiﬂtir.

Devletlerin heyet-i murahhas›m›za *erdikleri son proje bittabi

ﬂay*n-› kabul görülmedi. Ve di¤er mürahhaslar gibi bizimkiler de

vaz'iyeti Hükümet ve i*ap ederse Meclis'e izah etmek üzere memle-

kete avdet ediyorlar. Tabii istizahat olacakt›r.

Nihayet bugün cihan bilsin ki, bu millet, istiklal-i tamminin te-

min edil*i¤ini görm*dikçe *ürü*eye baﬂ*ad›¤›*yol*an bir an te-

vakkuf etmeyecektir.

Biz,*kimseden fazla bir ﬂey istemiyoruz. Her medeni milletin

malik oldu¤u ﬂeylerden mahrum edilmemeliyiz. Haklar›m›z tabii

~ 163 ~

Atatürk Ansiklopedisi

meﬂrudur, bize laz›md›r. Ne kadar hakl› isek, bunu müdafaa

için de memleket ve milletimizin kabiliyet ve kudreti de o ka-

dard›r.

Efendiler;

Görülüyor ki, bu kadar kat'i ve yüksek bir zafer-i askeri-

den sonra dahi bizi sulha kavuﬂmaktan men eden asbap do¤-

rudan do¤ruya eshab-i iktisadiyedir, maslahazat-i iktisadiye-

dir. Çünkü bu devlet, hakimiyet-i iktisadiyesini temin ederse o

kadar *uvvetli temel üzerinde yerleﬂmiﬂ ve teali etmeye baﬂla-

m›ﬂ olacakt›r ve art›k bunu yerinden k›m›ldatmak mümkün ola-

mayacakt›r. ‹ﬂte düﬂmanlar›m›z›n, hakiki düﬂmanlar›m›z›n muvaf-

fakata, bir türlü r›za gösteremedikleri bud*r.

Efendiler,

Bu fiilen vaki olmuﬂtur. Sulh denilen ﬂeyin temini için ecnebi-

lerin bu hakikati itiraf etmemekteki tereddütlerine mant›ki mana

vermek mümkün de¤ildir. Çok ﬂayan-i arzudur ki, pek yak›n bir

zamanda onlar da bu hakikati itiraf ederler ve bütün cihan medeni-

yetin pek büyük hava*is ve tahassüfi*e intizar etti¤i sulhun in'ika-

dina mani olarak mesüliyetinden içtinap ederler. ﬁimdiden esbab-i

hayatiyemizi tem*ne baﬂlam›ﬂ bulunuyoruz. Ve bittabi hal-i sulhun

in'ikad›nda daha büyük inkiﬂaf oluyor. Fakat muvaffak olmak için

çok çal›ﬂ*ak laz›m oldu¤unu bilmeliyiz. ‹ktisadiyat iktisadiyat, di-

yoruz. Fakat arkadaﬂlar, iktisadiyat demek herﬂey demektir. Yesim

*çin, mes'ul olmak için; mevcudiyet*i insaniye için ne laz›msa, bun-

lar› kaffiesi demektir, ziraat demektir, ticaret demektir, say demek-

tir, herﬂey demektir. Bütün bu hususatta el'an memleket ve milleti-

mi**n ne halde o*du***u s*zler çok ***el*b****siniz.*T*v*i**e*m** is-

temeyece¤im. Ancak memleketimizin vüs'ati ve nüfusumuzun bu

vüs'ati ne kadar gayri mütenasip oldu¤unu da hat›rlay›n›z. Bu vasi

~ 164 ~

Harun Yahya

ve feyizli topraklar› iﬂleyebilmek, iﬂlete-

bilmek için noksan olan el eme¤ini be-

hamehal fenni alat ile telafi etmek mec-

buriyetindeyiz. Memleketimizi bundan

baﬂka ﬂimendiferler ile, üzerinde otomo-

biller çal›ﬂ›r, ﬂoseler ile ﬂebeke haline

getirmek mecburiyetindeyiz.

Çünkü gark›n ve cihan›n ve-

saiti bunlar oldukça, ﬂimendifer-

ler olduk*a; bu*lara karﬂ› mer-

kepler ve ka¤n› ile ve tabli yol-

*ar üzerinde m*sabakaya ç›-

k›ﬂman›n imkan› yoktur.

Memleketimiz ziraat mem-

leketidir. Bu itibarla halk›-

m›z›n ekseriyeti çiftçidir,

çoband›r. Binaenaleyh en

büyük kuvveti, kudreti

bu sahada gösterebiliriz.

Ve bu sahada mühim

müsabaka meydanlar›na

at›la*iliriz* Fa**t ayn›

zamanda san'at›m›z›

tezyid ve tevsi etmek

mecburiyetindeyiz.

E¤er san'at hususunda

yine müsamahakar

olursak, o halde asar-›

sanayide yine haricin

~ 165 ~

Atatürk Ansiklopedisi

*araçgüzari oluruz, mahs*lat ve m*mulatin mübadelati ve

servete ink›lab› için ticarete ihtiyac›m›z vard›r. Ticaretimizin

servetinden lüzumu kadar istifade edememeyi bais olur. Fa-

kat bütün bunlar söylendi¤i kadar basit ve kolay *lmayan

ﬂeylerdi*. Bunda muvaffak olabilmek için *akika*e* memle-

ketin ihtiyac›na mutab›k esasl› programl› üzerinde bütün

milletin müttehit ve hemah*nk olarak çal›ﬂmas› tazimdir. Ha-

yet-i Aliyeniz bu esasatin en k›ymetlilerini inﬂaAllah bulup or-

taya koyacaks›n›z.

Arkadaﬂlar;

Bence yeni devletimizin, yeni hükümetimizin bütün esaslar›,

bütün programlar›, iktisat pr*gram›ndan ç›kmal›d›r. Çünkü demin

dedi¤im gibi, herﬂey bunun içinde mündemictir. Binaenaleyh, evlat-

lar›m›z› o suretle talim ve t*rbiye etmeliyiz, onlara bu suretle ilim ve

irfan verme*iyiz ki, alem-i ticaret, ziraat ve san'atta *e bütün bunlar›n

sah*lar›nda müsmir olsunlar, müessifi olsunlar, ***l olsunlar* *meli

bir uzuv olsunlar. Binaenaleyh maarif program›m›z gerek ibtidai tah-

silde, gerek orta tahsilde verilecek bütün ﬂeyler bu nokta-i nazara gö-

re olmal›d›r. M*arif programlar›m›z gibi suabat-i devlet için tasavvur

olunacak programlar dahi iktisat prog*am›na istinat etmekten kendi-

ni kurtaramazlar. Esasl› bir program tespit etmek, program üzerine

bütün milleti hemahenk olarak çal›ﬂt›rmak laz›md›r.

Bizim h*lk›m›za menfeatleri yek di¤eri**en*ayr›l›r. S›n›f ha-

linde de¤il, bil'akis mevcudiyetleri ve muhassala-i mesaisi yek di-

¤erine laz›m olan s›n›flardan ibarettir. Bu dakikada samilerim çiftçi-

lerdir, san'atkarlard›r, tüccarlard›r. Ve ameledir. Bunlar›n hangisi

*ek di¤erinin muarizi olabilir. Çiftçinin san'atkara, san'atkar›n çift-

çiye, çiftçinin tüccara ve bunlar›n hepsine, yek di¤erine ve ameleye

muhtaç oldu¤unu kim inkar edebilir.

~ 166 ~

Harun Yahya

Bugün mevcut olan fabrikalar›m›zda ve daha çok olmas›-

n› temenni etti¤imiz fabr*kalar›m›zda kendi amelemiz çal›ﬂma-

l›d›r. Müreffeh ve memnun*olarak çal›ﬂmal›d›r ve bütün bu say-

d›¤›m›z s›n›flar ayn› zamanda zengin olmal›d›r ve hayat›n lez-

zet-i hakikisini *adabilmelidir ki, çal›ﬂmak için kudret ve kuvvet

bulabilsin. Binaenaley* programdan bahsolundu¤u z*man ade-

ta denilebilir ki, bütün halk için bir say Misak-i Millisi mahiye-

tinde olan program etraf›nda topl*nmaktan has›l olacak olan

ﬂekl-i siyasi ise alelade bir f›rka mahiyetinde tasavvur edilmemek

laz›m gelir ve bades sulh v*kua gelebilecek böyle bir ﬂekli siyasi-

nin ﬂimdiye kadar oldu¤u gibi milletin azim ve iman›yla ve vahdet

ve tesanüdün birbirine müzahir olmas›yl* muvaffak olaca¤› hak-

****a** ka*a*'t****a***ir ***t*m*›r.

Efendiler;

Heyet-i Aliyenizin bugün akdetmiﬂ oldu¤u, Türkiye ‹ktisat

Kongresi çok mühi*dir. Çok tarihidir. Nas›l ki Erzurum Kongre*i

felaket noktas›na gelmiﬂ olan bu milleti kurtarmak hususunda Mi-

sak-› M*lli'ni* ve Teﬂkilat-i*Esa*iye Kanunu'*un i*k temel taﬂlar›n›

tedarik hususunda amil olmuﬂ, müteﬂebbis olmuﬂ ve bundan dolay›

tarihi*izde, tarih-i millimizde en k›*metli ve y**sek hat›ray› ihraz

etmiﬂ ise, Kongremiz dahi milletin ve memleketin hayta ve halas-›

hakikisini temine medar olacak düsturun temel taﬂlar›n› ve esaslar›-

n› ihraz edip ortaya koymak suretiyle tarihte en büyük nam› ve çok

k›ymetli bir hat›ray› ihraz edecektir. Bu kad*r k›ymetli ve tarihi

Kongremi*i küﬂad e*mek*ﬂeref**i b*hset*i¤i**zden dolay› hassaten

arz-› teﬂekkürat ederim. Ve böyle bir kongreyi akteden sizlersiniz.

Bundan dolay› sizi ﬂayan-› tebrik görür ve tebrik ederim."

~ 167 ~

Atatürk Ansiklopedisi

~ 168 ~

Harun Yahya

10. YIL NUTKU

Kurtuluﬂ Savaﬂ›'na baﬂlad›¤›m›z›n on beﬂin*i y›l›nday›z.

Bugün Cumhuriyetimizin 10. y›l›n› doldurdu¤u en büyük bay-

ramd›r. Kutlu olsun!

ﬁu anda, büyük T*rk Mill*ti'nin bir ferdi olarak, bu kutlu

güne kavuﬂman›n en derin sevinci ve heyecan› içindeyim.

Yurttaﬂlar›m!

Az zamanda çok ve büyük iﬂler yapt›k. Bu iﬂlerin en büyü¤ü,

temeli, Türk kahramanl›¤› ve yüksek Türk kültürü olan Türkiye

Cumhuriyeti'dir. Bundaki muvaffakiyeti, Türk Milleti'nin ve onun

de¤e*li ordusunun bir ve beraber olarak, azimkarane *ürümesine

borçluyuz. Fakat yapt›klar›mz› asla kafi göremeyiz; çünkü daha

çok ve daha büyük iﬂler yapmak mecburiyetinde ve azmindeyiz.

Yurdumuzu, dünyan›n en mamur ve en medeni memleketleri

seviyesine ç›karaca¤›z. Milletimizi en geniﬂ, refah vas›*a ve kaynak-

lar›na sahip k›laca¤›z. Milli kültürümüzü, muas›r medeniyet sevi-

yesinin üstüne ç›karaca¤›z. Bunun için, bizce zaman ölçüsü, geçmiﬂ

as›rlar›n gevﬂetici zihniyetine göre de¤il, asr›m›z›n sürat ve hareket

mefhumuna göre düﬂünülmelidir. Geçen zamana nispetle daha çok

çal›ﬂaca¤›z, daha az zamanda daha büyük iﬂler baﬂaraca¤›z. Bunda

da muvaffak olaca¤›m›za ﬂüphem yoktur.

Çünkü Türk Milleti'nin karakteri yüksektir; Türk Milleti çal›ﬂ-

kand›r; Türk Milleti zekidir. Çünkü Türk Milleti milli birlik ve bera-

berlikle güçlükleri yenmesini bilmiﬂtir. Ve çünkü, Türk Milleti'nin,

yürümekte oldu¤u terakki ve medeniyet yolunda, elinde ve kafa-

~ 169 ~

Atatürk Ansiklopedisi

~ 170 ~

Harun *ahya

s›nda tuttu¤u meﬂale, müspet ilimdir. ﬁunu da ehemmiyetle

tebaruz ettirmeliyim ki, yüksek bir insan cemiyeti olan Türk

Mi*leti'nin tarih* bir vasf› da, güzel sanatlar› sevmek ve onda

yükselmektir. Bunun içindir ki, milletimizin yüksek karakteri-

ni, yorulmaz çal›ﬂkanl›¤›n›, f›tri zekas›n›, ilme ba¤l›l›¤›n›, güzel

sanatlara sevgisini ve milli birlik duygusunu mütemadiyen ve

her türlü vas›ta ve tedbirlerle b*sley*rek inkiﬂaf ettirmek milli

ülkümüzdür. Türk Milleti'ne çok yak›ﬂan bu ülkü, onu, bütün be-

ﬂeriyette, hakiki huzurun temini yolunda, kendine düﬂen medeni

vazifeyi yapmakta muvaffak k›lacakt›r.

Büyük Türk Milleti!

On beﬂ y›ldan beri, giriﬂti¤imiz iﬂlerde muvaffakiyet vaat eden

çok sözlerimi iﬂittin. Bahtiyar›m ki, bu sözlerimin hiçbirinde mille-

timin hakk›mdaki itimad›n› sarsacak bir isabetsizli¤e u¤ramad›m.

Bugün, ayn› iman ve katiyetle söylüyorum ki, milli ülküye, tam bir

bütünlükle yürümekte olan Türk Milleti'nin büyük millet oldu¤u-

nu, bütün medeni alem az zamanda bir kere daha tan›yacakt›r. Asla

ﬂüphem yoktur ki, Türklü¤ün unutulmuﬂ büyük medeni vasf› ve

büyük medeni kabiliyeti, bundan sonraki inkiﬂaf› ile atinin yüksek

medeniyet ufkundan yeni bir güneﬂ gibi do¤acakt›r.

Türk Milleti!

Ebediyete ak›p giden her on senede, bu büyük millet bayram›-

n› daha büyük ﬂereflerle, saadetlerle, huzur ve refah içinde kutla-

man› gönülden dilerim. Ne mutlu Türküm diyene!

Ankara, 29 Ekim 1933

~ 171 ~

Atatürk Ansiklopedisi

~ 172 ~

Harun Yahya

GENÇL‹⁄E H‹TABE

Ey Türk Gençli¤i! Birinci vazifen, Türk istiklalini, Türk

Cumhuriyeti'ni, ilelebet, muhafaza ve müdafaa etmektir.

Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegane temeli budur. Bu te-

mel, senin, en k›ymetli hazinendir. ‹stikbalde dahi, *eni bu hazi-

neden mahrum etmek isteyecek, dahili ve harici bedhahlar›n ola-

cakt›r. Bir gün, istiklal ve Cumhuriyet'i müdafaa mecburiyetine

düﬂersen, vazifeye at›lmak için, içinde bulunaca¤›n*vaziyetin im-

kan ve*ﬂeraitini düﬂünmeyeceksin! Bu imkan ve ﬂerait, çok namü*a-

** *** m******t********* ed*b*l*** *s*******v* Cu***riy***in* kast*-

decek düﬂmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiﬂ bir galibiye-

tin mümessili olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatan›n, bütün kale-

leri zapt edilmiﬂ, bütün tersanelerine girilmiﬂ, bütün ordular› da¤›-

t›lm›ﬂ ve memleketin her köﬂesi*bilfiil iﬂgal edilmiﬂ olabilir. Bütün

bu ﬂeraitten daha elim ve daha vahim olmak üzere, memleketin da-

hilinde, iktidara sahip olanlar gaflet ve dalalet ve hatta h›yanet için-

de bulunabilirler. Hatta bu iktidar sahipleri ﬂahsi menfaatlerini,

müstevlilerin siyasi emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr-ü za-

ruret içinde harap ve bitap düﬂmüﬂ olabilir.

Ey Türk ist*kbalinin evlad›! ‹ﬂte, bu ahval ve ﬂerait içinde da-

hi, vazifen; Türk *stiklal ve Cumhuriyeti'ni kurtarmakt›r! Muhtaç

oldu¤un kudret, damarlar›ndaki asil kanda mevcuttur!

K. Atatürk

20 Ekim 1927

~ 173 ~

Harun

4. bölüm

Atatürk'ün An›lar›

A tatürk her zaman e*raf›na

moral da¤›tan, karamsar-

l›*tan uzaklaﬂt*ran, en zor

ﬂartlarda dahi halk›n› s›k›nt›lardan kur-

taracak çözümleri bulan bir liderdir. Bu-

nun en temel sebebi Atatürk'ün halka yak›n

*lmas*, daha d*¤rusu halkla bir b*tü* olma-

s›d›r. Halk›n içinde geçirdi¤i zamanlarda her-

kesin ﬂahit oldu¤u o üstün ﬂahsiyet, Türk Mille-

ti için her yönüyle örnek al›nacak bir insand›r.

Atatürk ile ilgili, hem en yak›n›nda olanlar›n,

hem de halk›n ﬂahit oldu¤u olaylar›n her birinde Türk

Halk› için güz*l örnekler bulunmaktad›r. Bu bölümü-

müzde, hem Ata'm›z›n daha iyi tan›nmas›, hem örnek

bir liderin nas›l olmas› gerekti¤inin ö¤renilmesi hem

de Türk Milleti'nin gelece¤i olan genç nesillerin ör-

nek almalar› için Atatürk'ün an›lar›ndan baz›la-

r›na yer veriyoruz.

~ 175 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Bayra¤a Sayg›

30 A¤ustos sab**›, M*staf* *emal muharebe*sahas›nda dolaﬂ›-

yordu. Etraf binlerce düﬂman cesetleri ve birbiri üzerine y›¤›lm›ﬂ

yüzlerce topçu hayvan›, terk edilmiﬂ silah, top ve cephane dolu idi

Atatürk ﬂöyle söylend*:

"Bu manzara insanl›¤› utand›rabilir! Fakat meﬂru müdafaam›z

için buna mecbur olduk. Türkler, baﬂka milletlerin vatan›nda böyle

bir harekete teﬂebbüs etmezler."

Ganimetlerin aras›n*a y›rt›lm›ﬂ ve terk e*ilmiﬂ*bir de Yunan

bayra¤› gören baﬂkumandan*eli ile kald›r›lmas›n› iﬂaret ederek;

"Bir milletin istiklal alametidir, düﬂman da olsa hürmet etmek

l*z›md›r, ka*d›r›p t**un üzerine koyunuz." 1

Atatürk`ün Ya*g›ç Karar›na Sayg›s›

Ölümünden iki y›l ön*e Atatürk'ün can›na k›ymak için kuru-

lan *ir tu*ak*meydana ç›kar*lm›ﬂt** H*m*de bu düzeni kur*akla

suçlanan kimse "Milli Mücadele"den beri Ata'n›n yolunda çal›ﬂm›ﬂ,

sevgi ve güvenini kazanm›ﬂ, birçok iyiliklerini de görmüﬂ biri idi.

Haber yurtta ﬂaﬂk›nl›k ve tiksinme oluﬂturdu. Herkes bunu

konuﬂuyor, "nas›l olur" diyor, bir türlü herhangi bir nedene ba¤la-

nam›yordu.

San›k yakaland›, adalete teslim edild*. Fakat Atatürk, olaydan

haberi yokmuﬂ gibi, bu konuda ne düﬂündü¤ünü aç›klamak için

a¤z›n› açmad›, adalet son sözünü söyleyinceye dek sustu. Ata-

türk'ün bu suskunl*¤u**eﬂitli yorumlara u¤ram›ﬂt›; kimi "bu üzün-

tülü olay› anmak istemiyor" dedi, kimi de "bunun do¤ru oldu¤una

inanm›yor" diye düﬂündü.

San›¤a yükletilen suç yarg› yerinde ispat edilemedi¤i için

adam akland›.

~ 176 ~

Harun Yahya

‹ﬂte, yarg›ç karar›n› bu yolda verdikten sonrad›r ki, Atatürk bu

konuda a¤z›n› ilk ve son kez olarak açt› ve yaln›z ﬂunu dedi:

"Suça yeltenilmiﬂtir, ancak yarg›ç buna kanacak ölç*de kan›t

bulmuﬂ de¤ildir." 2

Asla Bolﬂevik Olmayaca¤›z

Ankara'n›n ﬁubat ay›na gelen oldukça so¤uk ve karl› bir ge*e-

si idi. Ankara kulübünde bir balo tertip edilmiﬂti. O zaman›n bütün

mümtaz simalar› orada idiler. Saat henüz 12'ye gelmemiﬂti. Herke-

sin kalbinde ani bir heyecan uyand›ran bir haber baloya yay›ld›:

"G*zi Pa*a baloya geliyorlar!"

Rus Sefarethanesi'nde imiﬂler, oradan baloya geliyorlar. O za-

manki Rus Sefiri de baloya gelmiﬂti.

Bir aral›k Sefir, salonunun ortas›na do¤ru ilerlemekte olan Ga-

zi'ye yaklaﬂa*ak*Frans›zca:

"Ekselans" dedi, "Sizi çok seviyorum, hürmetim sonsuzdur;

çünkü müﬂterek bir gaye u¤runda varl›¤›n› kurtarma¤a çal›ﬂan mil-

letleriz. Türkiye'nin en büyük halaskar› ve ban*si olan sizi müsaade

ederseniz bir kere öpmek ﬂerefini kazanabilir miyim

Atatürk evvela gü*erek elini uzatt›, sonra o da elçiyi öptü. Bü-

yük ve k›ymetli Ata'm›z bu çeﬂit e¤lence yerlerinde dahi memleke-

tin menfaat ve siyasetini göz önünden bir *n uzak tutmazd›. Onun

için bütün yabanc› gazete muhabirlerinin huzurunda ﬂu cümlelerle

Sefirin sözlerini cevapland›rd›:

"Ekselans, gösterdi¤iniz sevgi hareketinden ve sözlerinizden

çok mütehassis oldum. Teﬂekkür ederim. Bu iki millet ilelebet dost

kalmal›d›r. Yaln›z ﬂuna dikkat ediniz, her zaman dost olmak arzu-

muza ra¤men asla bolﬂevik olmayaca¤›z!" 3

~ 177 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Atatürk'ün Eﬂitlik Anlay›ﬂ›

Atatürk bir gün Dolmabahçe'den gizlice ç›kar, Topkap› Saray›

Müzesi'ne gelir. Müzeyi gezmek ister. Kendisini kap›c›ya tan›t›r, fa-

kat kap›c› "Henüz saat * olmad›, memurlar*da g*lmedi. Atatürk de-

¤il, kim olursan ol, bekleyeceksin" der.

Hiç ﬂüphe yok ki, kap›c› Atatürk'ü tan›mam›ﬂ ve birden fazla

bu sözlere muhatap bulundu¤u için gelen*n Atatürk olabilece¤i*e

inanmam›ﬂt›r. Fakat bu olayda mühim olan nokta Atatürk'ün kap›-

c›n›n sert cevab› karﬂ›s›nda ›srar etmeyerek, bir kenara çekilip, sa-

atin 9 olmas›n› ve memurlar›n gelmesini beklemesidir. 4

Sat› Kad›n

Ankara'da yak›c› bir yaz günü idi. Atatürk beraberinde arka-

daﬂlar› ve yaverleri oldu¤u halde K›z›lcahamam'a giderken Kazan

Köyü yak›nlar›nda durmuﬂ ve otomobilinden inmiﬂti. Köyün kad›-

n›, genci, yaﬂl›s›, ihtiyar› köylerin içinden geçen, köﬂede duran bu

yabanc› konuklar› görünce hep beraber koﬂuﬂtular. Kimi su getirdi,

kimi ayran, bunlardan biri, gü¤ümünden aktard›¤› so¤uk ayran›

Ata'ya uzatt›:

"Bir so¤uk ayran içer misiniz?" dedi.

Bu çorak iklimin kavurdu¤u yüzünde bronzlaﬂm›ﬂ Türk kad›-

n›n e* bariz ifadel*rini taﬂ›yan, bir T*r* anas› idi. Bö¤rüne s›k›ﬂt›r-

d›¤› kund*¤› biraz daha bast›rd›ktan sonra, sa¤ elindeki ayran bar-

da¤›n› uzatt›, bekledi. Ata's›, ayran› kana kana içmiﬂ ve bir an du-

raklad›ktan sonra ona;

"Senin kocan kim?* di*e*sormuﬂ*u.

Köylü kad›n›, yüzü tunçlaﬂm›ﬂ, elleri nas›rl› bir Türk anas› idi;

Ankara'n›n kendine has ﬂivesi ile kocas›n›n Sakarya harbinde bo¤a-

z›ndan yaralanm›ﬂ bir *engaver oldu¤unu*söyledi. Ata bir soru da-

ha sordu :

~ 178 ~

Harun Yahya

"Ne zaman do¤dun?"

"1919'da Atatürk Samsun'a ç›kt›¤› zaman do¤dum."

Ata* bir an düﬂündü. Y›l 1934 idi. Kad›n›n bu ifadesine göre 15

yaﬂ›nda olmas› laz›m gelirdi. Halbuki karﬂ›s›ndaki kad›n 25 yaﬂla-

r›nda görünüyordu; tekrar sordu:

"Nas›l olur?"

*vet, nas›* olurd*. Bu Sat› kad›* hiç tereddütsüz, o he* zaman-

ki nüktedan haliyle ve memleketin iﬂgal alt›nda geçirdi¤i ac› y›llar›

ima ederek:

"Evet Paﬂam, ondan evvel yaﬂam›yordum ki!"

Bu espiri Ata'y› bir hayli düﬂündürdü. Ayr›l›rken yaverine

kad›n›n ismini ve adresini not ettirdi. Daha sonra biz, Sat› kad›n›

Büyük Millet Meclisi'ne giren*ilk kad›n *illetv*kili olarak gör-

mekteyiz. 5

‹nsan Sevgisi

Devlet Bürokrasisi Cumhuriyet'i* ilan›ndan sonra idi. Karade-

niz'de bir gezintiye ç›km›ﬂt›. Kendisine eﬂlik edenler aras›nda bulu-

nuyordum. Rize'ye geldik. Yollar›n düzgünlü¤ü ilgisini çekmiﬂti.

Vali'ye :

"Yollar›n›z› nas›l bu hale getirebildiniz?" diye sordu.

Vali de anlatt›; yak›n köylüleri jandarmalarla toplatt›rm›ﬂ ve

yol onar›m›nda çal›ﬂt›rm›ﬂ.

Ata'n›n kaﬂlar› çat›ld›. Oldukça sert bir dille :

"Vali Bey" dedi. " 'Corvee' nedir*bilir misin? Öyle ise ben söyle-

yeyim: Angarya demektir. Ve ﬂu anda bilmeniz laz›m ki, kanunsuz

hiçbir vatandaﬂ› iﬂten al›koyamaz, onu çal›ﬂmaya zorlayamazs›n›z.

Cumhuriyet'te angarya diye bir ﬂey yoktur." 6

~ 179 ~

Atatürk Ansiklopedisi

‹leri Görüﬂlülük

21.06.1935'deki görüﬂmel*rinde:

"Savaﬂ ç›kt›¤› takdirde Amerika tarafs›zl›k siyasetini koruyabi-

lecek mi?"

"‹mkan yok"de*i, "‹mkan yo*. *¤er savaﬂ ç›karsa, Ameri-

ka'n›n milliyetler toplulu¤unda iﬂgal etti¤i yüksek durumu herhal-

de etkili olacakt›r. Co¤rafi durumlar› ne olursa olsun, milletler bir-

birlerine birçok ba¤larla ba¤l›d›r.

Atatürk, dünyadaki milletleri, bir apartmanda oturanlar

gibi görüyordu.

Birleﬂik Amerika Cumhuriyetleri bu apartman›n en

lük* dairesinde otur*aktad›r.

E¤er apartman, oturanlar›n›n baz›lar› taraf›ndan

ateﬂe verilirse, di¤erleri*in etkisin*en kurtulmas›

olanak yoktur. Savaﬂ için de ayn› ﬂey olabilir. Bir-

leﬂik Amerika Cumhuriyeti'nin bundan uzak

kalmas› imkans›zd›r."

Atatürk ﬂu sözleri ilave etti:

"Bundan baﬂka, Amerika büy*k ve kuvvetli

ve dünyan›n her yerinde iliﬂi¤i olan bir devlet oldu-

¤undan kendisinin siyaset ve ekonomi yönünden

ikinci basamaktaki bir duruma düﬂmesine hiçbir za-

man izin veremez." 7

Halka De¤er Verme

Ac› iﬂgal günleri*de, önemli devlet adamlar›-

n›n da haz›r bulunduklar› toplant›da herkes, Türki-

ye'nin düﬂtü¤ü ac›kl› duruma bir çare ar›yor. Ame-

rikan, ‹ngiliz koruyuculu¤undan söz ediliyor. Bir

~ 180 ~

Harun Yahya

ara Mustafa Kemal Paﬂa'ya da ne düﬂündü¤ünü sordular. Atatürk,

ﬂu k›sa cevab› verdi:

"Efendiler, hepiniz konuﬂtunuz, isteklerinizi beyan ettiniz ve

birbirinize sordunuz, hepinizi dinledik. Fakat Anadolu'ya bir ﬂey

sordunuz mu, Anadolu'yu dinlediniz mi?

Ona da soral›m, bir de onu dinleyelim efendiler!" 8

Bu Millet O Kadar Zengin De¤il

Bir tarihte Atatürk Ege vapuru ile Mersin'e gitmiﬂ. Dönüﬂ-

te vapur Fethiye'de durmuﬂ. Kasabada halk ﬂenlik yapa*ken,

gemilerden de havai fiﬂekler at›*›yormuﬂ* Ken*isine refakat

eden Zafer Torpidosu'nda bulunan Atatürk, donanman›n

ﬂenliklerini seyrederken, zafer torpidosu komutan›na

kumandanlardan biri, bir torpil atmas›n› söylemiﬂ.

Torpido kumandan›:

"Hayhay efendim, yanl›z bir torpilin k›ymeti

elli bin lirad›r" demiﬂ.

Bunun üzerine Atatürk:

"Vazgeçin torpil atmaktan, bu millet o kadar

zengin de¤ildir."

Ve torpido kumandan›na dönerek:

"Sizi tebrik ederim"*diye iltifatta bulunmuﬂ. 9

Atatürk'ün Bir Hediyesi

Bir gün Konya'da Behiç Bey'in evinde Mustafa

Kemal General**awsend ﬂerefine büyük bir ziyafet

verdi. Ziyafette Behiç Bey, Muhtar Bey, Salih Bozok

bulunuyorlard›. Yemek çok gü*el bir hava içi*de

geçti.*Yeme¤in sonunda Mustafa Kemal misa*iri-

ne dedi ki:

~ 181 ~

Atatürk Ansiklopedisi

"Biz Türklerde bir adet vard›r. M*safirimize mutlaka bir hedi-

*e veririz. Ben asil bir milletin mütevazi bir baﬂkumandan›y›m. Si-

ze ancak bu tesbihi verebiliyorum" diyerek elindeki k›rm›z› mercan

tesbihi hediye etti ve sofradan kalk›laca¤› s›rada kolundaki saati ç›-

kararak General'e dedi ki;

"Bu saati bana Anafartalar'da bir Türk askeri, ölen bir ‹ngiliz

zabitinin kolundan ç›kard›¤›n› söyleyerek verdi. Saatin arkas›nda

subay›n künyesi yaz›l›d›r. Bu subay›n ailesini aratt›msa da bulama-

d›m. ‹ngiltere'ye döndü¤ünüzde, ailesini bulur ve saati verirse-

niz çok memnun olurum" diyerek Gene*al'e teslim etti. 10

Vatan›m›n Topra¤› Temizdir

Kral Edward ‹stanbul'a geldi¤i zaman, yat›n-

dan bir motora binerek Dolmabahçe Saray›'na yanaﬂ-

t›. Atatürk de r›ht›mda onu bekliyordu. Deniz

dalgal› idi ve Kral'›n bindi¤i motor inip ç›k›yor-

du. Kral r›ht›ma ç›kmak istedi¤i bir s›rada eli ye-

re de¤di ve tozland›. O s›rada Atatürk de Kral'›

r›ht›ma almak üzere elini uzatm›ﬂ bulunuyordu.

Bunu g*ren Kral bir mendille elini silmek istedi¤i

**r and* Ata*ür*:

"Vatan›m›n topra¤› temizdir, o, elinizi kir-

letmez!" diyerek, Kral'› elinde* tutup r›ht›ma ç›-

kar›verdi. 11

Ankara'y› Neden Baﬂ*ent Yapt›m

S›cak bir günün akﬂam›nda y*n›nda baz› ileri

gelenler ile köﬂkünün bahçesinde dolaﬂ›yordu. Ben

de o s›ralar eski köﬂkün*ta*an de*orlar›yla meﬂgul-

düm. Tozlu ve sisli bir akﬂam Ankara'n›* üzeri-

~ 182 ~

Harun Yahya

ne çökmüﬂtü. Yer yer toz hortuml*r› semaya do¤ru yükseliyor ve

manzaraya daha bo¤ucu bir hava ekliyordu. Bize:

"Ankara'y› hükümet merkezi yapmakla iyi mi ettim?" diye

sordu.

Tabii herkes müspet cevap verdi. Arkas›ndan:

"Neden?" suali gelince, kimi staratejiden, kimi siyasetten bah-

*etti. Hatta birimiz ka*al*k g*z*ld*r g*bi bir est*tik**azariye d* or-

taya att›. Atatürk:

"ﬁimdi dalkavuklu¤u b›rak›n" di*erek münakaﬂay› kapat-

t›. Ankara'n›n hükümet merkezi olmak için sayd›¤›n›z mezi-

yetleri beni ikna etmeye yetmez. Ben Ankara'y› hükümet

merkezi yapmakla b*sbütün baﬂka bir hedef güttüm.

Türk'ün imkans›z› imkan haline getiren kudretini dün-

yaya bir kere daha tekrar etmek istedim. Bir gün gele-

cek ﬂu çorak tarlalar, yeﬂil a¤açlar›n çevirdi¤i villa-

lar›n aras›ndan uzanan yeﬂil sahalar asfaltlarla

bezenecek. Hem bunu hepimiz görece¤iz. O ka-

dar yak›nda olacak." 12

Milletine Olan Güveni

Topl*nt›da ke*disinden evvel sö* söyleyenlerden

biri ona: "Nereden ilham ve kuvvet" ald›¤›n› sormuﬂtu;

Atatürk bu soruya millet hizmetinde bulunan insanla-

r›n ilham kaynaklar› hakk›nda, uzunca bir tahlil yapa-

rak cevap verdi. Sonunda k›saca demiﬂti ki:

"Efendiler ‹lham ve kuvvet kayna¤› milletin

kendisidir; milletin müﬂterek arzusu, gerçek tema-

yülüd*r. Varl›¤›m›z›, istiklalimizi kurtaran bütün te-

ﬂebbüs ve hareketler; milletin müﬂterek fikrinin, ar-

zusunun azminin yüksek tecellisinden baﬂka

bir ﬂey de¤ildir." 13

~ 183 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Herkesin Millete ‹nanmas›n› ‹stedi

Zaferi müteakip yapt›¤› seyahatte Samsun'a da u¤ram›ﬂ, ora-

da ö¤retmenlerle görüﬂüyordu.

Ö¤retmenler ad›n› konuﬂanlar›n, kendisi hakk›nda çok sitayiﬂ-

karane sözler söyleyiﬂlerini sükunetle dinledikten sonra, onlara ﬂu

cevab› vermiﬂti:

"Vatandaﬂ›n›z olan herhangi bir ﬂahs›, istedi¤iniz gibi sevebi-

lirsiniz; kardeﬂiniz gibi, arkadaﬂ›n›z gibi, baban›z gibi, evlad›n›z gi-

bi, sevgiliniz gi*i sevebilirsiniz! Fakat bu sevgi, sizi m*lli va*l›¤›n›z›,

bütün muhabbetlerinize ra¤men herhangi bir ﬂahsa, herhangi bir

sevdi¤inize vermenize sebep olmamal›d›r. Bunun aksine hareket

kadar büyük hata olmaz. Ben ancak vazifemi yapt›m. Bana, bu ilha-

m› ve kudreti nereden ald›¤›m› soruyorsunuz. Cevap olarak diyebi-

lirim ki, bugünkü uyan›kl›¤›, d*ne, geçmiﬂe borçluyuz. Geçmiﬂte

bu milletin çektiklerinde* büyük bir ilham ve kudret kayna¤› ola-

maz!" 14

Millet Adam›yd›

Milli Mücadele'nin buhranl› günlerinde, Ankara civar›nda

yapt›¤› bir gezintiden dönerken, yolda sar›kl› bir hocaya rast gel-

miﬂti. Konuﬂurken, üstlerinden geçen uça¤› göstererek, sordu:

"Hocam, bu uçak nas›l uçuyor?"

"Ne bileyim ben Ö¤retmediler ki bize?"

"Peki* sen ne bilir*i*?"

"Ne mi bilirim. Bu uça¤a bin dersin, binerim, oradan kendini

aﬂa¤› at dersin, atar›m ‹ﬂte ben*bunu bilirim ama, bunu da senden

ö¤rendim, Paﬂam!"

Mustafa Kemal, bu söz üzerine:

~ 184 ~

Atatürk Ansiklopedisi

"Var ol hocam! Ama, ﬂunu da bil ki, ben de senin gibiyim

Ben de, milleti* hiçbir arzusunu, hiçbir iste¤ini, hayat›m pahas›na

da olsa, yapmamazl›k edemem!

Atatürk ve Din Adamlar›

Milli Mücadele'nin en buhranl› günleriydi. ‹stanbul ile Ankara

aras›nda fetva kavgas› tüm ﬂiddetiyle devam ediyordu. Birinci Tür-

kiye Büyük Millet Meclisi, kendi bünyesi içindeki din adam*ar›n-

dan seçti¤i ‹rﬂad (Ayd›nlatma) Heyetleri'ni vata*›n köyüne-kentine

göndermek ve gerçekleri vatandaﬂa anlatmakla görevlendirildi.

Milli E¤itim Bakan› Türk Ocaklar› Genel Baﬂkan› olan rahmetli

Hamdullah Suphi Tanr›över'di. Mustafa Kemal'e geldi.

"Paﬂam Bunlar ço¤unlukla Arapça konuﬂacaklar. Halk ne an-

layacak?"

Atatürk gülümsedi.

"Sen üzülme Hamdullah

ç* düﬂünü**er" *edi.

Onlar Arapça konuﬂsalar bile *ürk-

Cami *e Atatürk

Mustafa Kemal Edirne'yi ziyaretinde Mimar Sinan'›n o muhte-

ﬂem camiine bir müddet hayran hayran bakt›ktan sonra fikrini ve

ihtisaslar›n› ﬂu sözlerle belirtti:

" Camiler, birbirimizin yüzüne bakmak için yap›lmam›ﬂ-

t›r. Camiler, itaat ve iba*et ile beraber din ve dünya için, neler

yap›lmak laz›m geldi¤ini düﬂünmek, yani meﬂveret için yap›l-

m›ﬂlard›r." 16

~ 186 ~

*arun Yah*a

‹slam Dini

Gene bir toplant›da din konusu tart›ﬂ›l›yordu:

Atatürk:

"Din insanlar›n g›das›d›r. Dinsiz adam boﬂ bir eve benzer.

‹nsana hüzün verir. Mutlaka bir ﬂeye inanaca¤›z. Bu*dinlerin

en sonuncusu elbette en m**emmelidi*. ‹slam Dini hepsinden

üstündür." 17

Atat*rk'ün Dindarl›¤›

Sabiha Gökçen ﬂöyle naklediyor:

"10-11 yaﬂ›nda idim. Bursa'daki evimiz Atatürk'ün köﬂküne

çok *ak›nd›. Bir gün Atat*rk Bur*a'y› *ereflendirmiﬂ, köﬂkün bah-

çesinde dolaﬂ›yordu, ben de onu yak›ndan görmek arzusu ile k›vra-

n›yordum.

Yine bir gün bahçede dolaﬂt›¤› s›rada yerimden f›rlad›m, Ona

do¤ru koﬂtum. Beni yolumdan çevirenlere a¤lamakla karﬂ› koyma-

ya çal›ﬂ›yordum, birden bir ses iﬂittim: "B›rak›n onu" diyordu, "B›ra-

k›n gelsin." Koﬂarak Ata'n›n yan›*a gittim, ellerine sar›ld›m. Ata-

türk sordu:

"Çocuk, sen okula gidiyor musun?"

Harpler sebebiyle okulumu yar›da b›rakm›ﬂt›m ve bir yat›l›

okula al›nmam› istedim.

"Ben seni yan›ma alay›m, gelir misin?" diye Atatürk sordu.

"Abime soray›m" dedim* *abul ettiler, derhal ça¤›rtarak onun-

la konuﬂtu, anlaﬂt›lar. Böylece Çankaya'ya geldim.

Uzun zaman ayr› kald›¤›m okuluma yeniden baﬂlaman›n se-

vinci içinde memnundum. Çankaya Köﬂkü bahçeleri içindeki eski

~ 187 ~

Atatürk Ansiklopedisi

bir seyis evi düzeltilerek okul haline getirilmiﬂti. Köﬂkte çal›ﬂanla-

r›n, yaverlerin ve di¤er hizmetlilerin çocuklar› ile birlikte ben de bu

okula gitmeye baﬂlad›m.

Bir sabah, Ata'n›n elini öpmek üzere yan›na girdim. ‹ﬂleri ile

meﬂguldü. Bir süre ayakta bekledim birden, derin bir iç geçirdi ve

"Allah!" dedi. (O, s›k s›k bu ﬂekilde yapard›.)

Atatürk hakk›nda evvelce çok ﬂeyler duymuﬂtum, bu tesirle

olacak bir hayli ﬂaﬂ›rd›m. Onun a¤z›ndan Allah kelimesini duymak

beni ﬂaﬂ›rtm›ﬂ ve heyecanland›rm›ﬂt›.

*ta'n*n*yüzüne ﬂaﬂk›n bir ﬂekilde bakm›ﬂ olaca¤›m ki:

"Sen dindar m›s›n?" diye sordu.

Ben de ailemden ald›¤›m din terbiyesi ile;

"Evet dindar›m" dedim ve bu cevab›m› nas›l karﬂ›layaca¤›-

n› anlamak için ürkek ürkek yüzüne bakt›m. Cevab›m hoﬂuna

gitmiﬂti.

"Çok iyi Allah, büyük *ir kuvvettir. O'na daima inanmak la-

z›md›r" dedi ve bu konuda uzun uzun izahat verdi. Ben de o zaman

anlad›m ki; Atatürk hakk›nda söylenenlerin asl› yoktur ve Ata, bü-

tün söylenenlerin hilaf›na dindar bir insand›r. 18

Allah'a ve Peygamberimiz (sav)'e Çok

Sayg›l›yd›

Kimsenin inanc›na kar›ﬂmaz, dindar kiﬂilere sayg› gösterir, yo-

bazlara, softalara çok k›zar, din kavram›n›n sömürülmesine izin

vermezdi. *llah ve P*ygam*erim*z (**v* *a*k*n*aki konular, At*-

türk'ün yan›nda tart›ﬂma konusu yap›lamazd›

Kadir geceleri mevlit dinledi¤i de olurdu. Haf›z Yaﬂar Bey'in

mevlidini sayg› ile dinlerdi. Mevlidin miraç bölümünde, "göklere

ç›kt›n Mustafa" denince, g*zleri yaﬂar›rd›. O zaman hemen kolonya

~ 188 ~

Atatürk Ansiklopedisi

götürürdük; inan›ﬂ› samimi idi.

Öyle "Allah" derdi ki yaln›z kal›nca, Onun gibi kimse diyemez.

Herkes çekilip yapayaln›z kal›nca gökyüzüne bakar, kendi kendi-

ne "Allah" derdi. Bir gün sofrada çevresindekilere :

"Bana Allah'›n büyüklü¤ünü anlat›r m›s›n›z?" d*ye

sordu.

Konuklar birer birer Allah'› nas›l anlayabildiklerini

anlatt›lar. Atatürk hepsini dikkatle dinl*di.

Bir yaz akﬂam› Dolmabahçe Saray›'nda kad›nl›

erkekli bir yemek vard›. 8-9 saat süren yemek sona

ererken salonun büyük kap›s›n›n parmakl›k*ar› ara-

s›ndan güneﬂ do¤uyordu. Atatürk'ün bir iﬂaretiyle

manevi k›zlar›ndan Nebil* Han›m, sandalyesi-

ni* üzerine ç›kt›. Sabah ezan› okumaya baﬂlad›.

Ahenkli bir ses geniﬂ salonda yank›land›.

*tatürk baﬂ›n› yukar› do¤ru kald›rm›ﬂ, kendin-

den geçmiﬂ bir halde ezan› dinliyordu. Bir an geldi,

yanaklar›ndan yaﬂlar süzülmeye baﬂlad›. 19

Atat*rk Hz. Muhammed (sav)'e

Hayrand›

Atatürk tarihin büyük simalar› içinde en çok

kimleri be¤enirdi?

1924 Mart›'n›n 3. günü Meclis kürsüsünde hi-

lafet nutkunu söylerken Yavuz Selim'den hep

"Hazreti Yavuz" diye bahsetti. En çok takdir etti¤i

kumandan Timur'du. "O sizin yerinizde olsa yap-

t›klar›n›z› yapabilir miydi?" diyene "Bunu bilmem,

faka* ben onun *erinde olsayd›*, yapt*kla*›n› yapa-

m**d›m" **di.

~ 190 ~

Harun Yahya

Fakat yeryüzünde kendisinin en hayran oldu¤u kimse, ﬂüphe-

siz ki Hz. Muhammed (sav)'dir. O'nun devlet kurmaktaki ﬂefli¤ine

hayrand›. Hiç yoktan devlet kurmak. 20

Namaz K›lan Memurlar

Atatürk devrinde namaz k›lan memurlar›n iﬂlerin-

den at›ld›¤› kesin olarak yaland›r. Ordunun baﬂ› olan

rahmetli Fevzi Çakmak yard›mc›s› Orgeneral As›m

Gündüz namaz k›larlard›. Atatürk devrinde Türkiye

Büyük Millet Meclisi Baﬂkan› olan Abdülhalik Ren-

da, Cuma namazlar›n› Hac› Bayram Camii'nde k›-

lard›. Yaz›lar›m›z›n do¤rulu¤unu ispat için canl› ﬂa-

hit de gösterebiliriz. Çok ﬂükür As›m Gündüz Paﬂa-

m›z hayattad›r. Kendilerinden sorabilirsiniz.

Y›l 1930, Atatürk Fevzi Çakmak'la birlikte

yurt gezi*ine ç›k›yor, yolculuk trenle yap›l›yor. Va-

gonda Atatürk, Fevzi Çakmak'la baﬂbaﬂa vermiﬂ

memleket iﬂlerini görüﬂüyor. Dalkavuklu¤u ile ta-

n›nan bir mill*tvekili içeri giriyor. Ata'n*n kula¤›na

gizli bir ﬂeyler söylüyor. Atatürk birden kaﬂlar›n›

ça*›*or *e**e*zi Paﬂ*'*a dönerek* "Paﬂa** *ütf*n

beni takip ediniz, arkadaﬂ bir haber getirdi, birlik-

te inceleyelim" diyor.

Atatürk ile Çakmak Cumhurbaﬂkanl›¤› Ma-

iyet Erkan›'na aid vagona geçiyorlar. Atatürk va-

gonun kap›s›n› hafifçe aç›yor ve Fevzi P*ﬂa'ya

gösteriyor. Yüksek rütbeli bir subay vagonda ka-

nepe üzer*nde namaz k›lmaktad›r. Atatürk vago-

nun kap›s›n› kapad›ktan sonra milletvekilinin yü-

züne tükürüyor ve Mareﬂal'a diyor ki: "Paﬂam, bu

~ 191 ~

Atatürk Ansiklopedisi

adam›n biraz evvel kula*›ma gizli bir ﬂeyler söyledi¤ini gördünüz.

Bu adam, Muhaf›z K›tas›'na mensup yüksek rütbeli bir subay›n va-

gonda n*ma* k›ld›¤›n› gammazlad›. B* adam, namaz k›lmay› ken-

*i a**›nca*su* görüy*r. Durumu*size göster**k için*b*raya kadar

zahmet ettirdim."

Atatürk ilk istasyonda milletvekilini trenden indiriyor ve ge-

len devrede milletvekili seçtirmiyor.

Cumhuriyet'in ilk Diyanet ‹ﬂleri Baﬂkan› rahmetli R›fat Börek-

çi'den defalarca dinledik. R›fat Börekçi bize ﬂöyle söylemiﬂt*:

"Ata'n›n huzuruna girdi¤imde beni ayakta karﬂ›larla*d›. Utan›r, ezi-

lir, büzülür, "Paﬂam beni mahcup ediyorsunuz" dedi¤im zaman

"din adamlar›na sayg› göstermek Müslümanl›¤›n icaplar›ndand›r"

buyururlard›. Atatürk, ﬂahsi ç›karlar› için kutsal dinimizi siyasete

alet eden cahil din adamlar›n› sevmezdi." 21

Atatürk'ün Din Telakkisi

Atatürk'ün din telakk*sini kati olarak pek az kimse ö¤renebil-

miﬂtir. Orman Çiftli¤i'nde baﬂbaﬂa kald›¤›m›z bir g*n, din hakk›n-

da ne düﬂündü¤ünü sordum. Bana dedi ki:

"Din vard›r ve laz›md›r. Temeli çok sa¤lam bir dinimiz var

Din bir vicdan meselesidir. Herkes vicdan›n emrine uymakta

serbesttir. Biz dine sayg› gösteririz, düﬂünüﬂe ve tefekküre muhalif

de¤iliz. Biz sadece, din iﬂlerini millet ve devlet iﬂleriyle karﬂ›laﬂt›r-

mamaya çal›ﬂ›yoruz; kaste ve fiile dayanan taassupkar hareketler-

den sak›n›yoruz. Mü*t*cilere asla f*rsat vermey*ce¤iz". 22

Büyük Atatürk Ölünce; Sene 1938,

On Kas›m

‹stanbul Üniversitesi'nde saat 9'u 5 geçenin meﬂum haberi du-

yulmuﬂ Bir Alman profesör var, hukuk fakültesinde, o da duy-

~ 192 ~

Harun Yahya

muﬂ, ﬂaﬂ›rm›ﬂ. Derse girsin mi, girmesin mi bir türlü karar veremiyor.

O s›rada akl›na rektöre müracaat etmek gelir. Kalkar, yan›na gider.

Aralar›nda ﬂu konuﬂma geçer:

"Efendim, mütereddidim. Acaba ne yapsam?"

"Sizde böyle büyük bir adam ölünce ne yaparlarsa, onu yap›n."

‹ﬂte o zaman Alman profesör kollar›n› iki yana sark›tarak:

"Bizde bu kadar büyük bir adam ölmedi ki

der. 23

K›rk As›rl›k Türk Yurdu

1923 Mart›'n›n on beﬂinci pazar günüydü. Atatürk, Adana istas-

yonunda trenden inmiﬂ, sa¤› solu dolduran halk›n coﬂkun alk›ﬂlar›

ve "Yaﬂa, varol!" sesleri aras›nda yaya olarak ﬂehre gidiyordu.

Yar› yolda karalar giymiﬂ bir kad›n kalabal›¤› göze çarpt›; sonra

onlar›n aras›ndan ikiﬂer levha taﬂ›yan dört genç k›z ç›kt›; Atatürk'ün

önünde durdular, arkalar›nda bir k›z daha göründü ve önüne geçti.

H›çk›r›klar, iniltiler ve yalvar›ﬂlarla dolu bir nutuk söylemeye baﬂla-

d›. Bu genç k›z›n ﬂahs›n da henüz esir bulunan ‹skenderunlu Antak-

ya'n›n Türk olan bütün halk›, "Bizi de kurtar!"diye yalvar›yordu.

Herkesin gözleri yaﬂarm›ﬂt›; h›çk›r›klar›n› tutamayanlar vard›.

Atatürk'ün de gözleri nemliydi ve baﬂ› e¤ilmiﬂ gibiydi. Genç

k›z›n nutku bitince, aln› yükseldi; mavi gözl*rinde ve pembe yü-

zünden bir çelik par›lt›s› görüldü. Her kelimesi üzerinde kuvvetle

durarak:

"K›*k as›rl›**Türk yurdu yabanc›*el**d**kalamaz!" de*i.

On alt› y›l sonra Hatay davas›n›n en heyecanl› günlerinde hasta

ve bitkin olmas›na, mutlak istirahat tavsiyesine ra¤men, Hatay'a ya-

k›n olmak için tekrar Adana'ya gitti. Dört saat ayakta durmak *e ça-

l›ﬂmak *ibi ola¤anüstü metanet gösterdi. Hatay kurtuldu, fakat Ata-

türk'ü kaybettik.

~ 193 ~

Atatürk Ansiklopedisi

‹smail Habib b* bahsi ﬂöyle bitirir:

"Hatay, Hatay! Seni kurtaran ayn› zamanda senin ﬂehidin

oldu." 24

Babas›n›n Tarlas›

Bir gün bir köylü Atatürk'ün Orman Çiftli¤i hudutlar› içindeki

bir tarlay›, kendi tarlas›ym›ﬂ gibi sürüyordu. Onu gördüler. ‹htar et-

tiler, dinletemediler. Bunun üzerine Atatürk'e söyl*diler.

Atatürk*teftiﬂe ç›kt›¤›*zaman o tarafa gitti. Yan›*dakiler topra-

¤› sürmekte olan köylüyü göstererek:

"‹ﬂte budur!" dediler.

Atat*rk y*vaﬂ *a*aﬂ ona do¤ru yürüdü. Yaklaﬂ›nca sordu:

"Burada ne yap›yorsun?"

Köylü gülümsüy*rdu. Son derece sevip*sayd›¤›m›z, fa*at asla

korkmad›¤›m›z bir insan karﬂ›s›nda nas›l durursak köylü de öyle

duruyordu. Sakin bir sesle cevap verdi:

"Tarlay› sürüyorum."

"‹yi ama, bu tarla senin midir?"

"De¤ildir."

"Kimindir?"

"Atatürk'ündür!"

Köylü bu cevab› vermekle suçu kabul etmiﬂ oluyordu. Bu iti-

barla dava kaybolmuﬂ demekti. Atatürk, kendi topra¤›na tecavüz

edildi¤i için de¤il, haks›zl›k yap›ld›¤* için sertlendi ve sordu:

"‹yi ama, sen baﬂkas›n›n topra¤›n› ona sormadan ve izin al›n-

madan sürülüp ekilmeyece¤ini bilmiyor musun?"

Kö*lü h*****laﬂ etmiyordu.*A*n* *ü*unetle d*di ki:

"Biliyorum, fakat benim bu tarlay› sürüp ekmeye hakk›m

vard›r!"

~ 194 ~

Harun Yahya

Atatürk'ün kaﬂlar› çat›ld› ve büyük bir merak ve hayretle ona

sordu:

"Bu hakk› nereden al›yorsun?"

"Çok basit Atatürk bizim babam›z de¤il mi? ‹nsan babas›n›n

tarlas›n› sürüp ekerse kabahat mi iﬂlemiﬂ olur?"

Atatürk'ün yüzünde takdir ve sevgi duygular›n›n en coﬂkunu-

nu anlatan engin bir *ülümseme oldu, köylünün s›rt›n› okﬂad› ve;

"Hakl›s›n!

diyerek uzaklaﬂt›. 25

Atatürk ve Liman von Sanders

Mustafa Kemal Ar›burnu kumandan›d›r. ‹ngilizler Anafarta-

lar'a ç›km›ﬂlard›. Vaziyet buhranl› ve çok tehlikeli idi. Mustafa Ke-

mal, Baﬂkumandan vekili Enver Paﬂa'ya do¤rudan do¤ruya müra-

caata mecbur kal›yor. Kendisini tatmin eden cevap a*am›yordu. O

s›rada karargah› Yalova'da bulunan Liman von Sanders Paﬂa tele-

fonla Mustafa Kemal'i ar›yor. Muhavereye delalet eden Erkan-›

Harbiye Reisi Kaz›m Bey'dir. Liman von Sanders'in sordu¤u sual

ﬂudur.

"Vaziyeti nas›l görüyorsunuz* nas›l bir tedbir-i tasarruf ediyor-

sunuz?"

"Vaziyeti nas›* gördü¤ünüzü çoktan size ibla¤ etmiﬂtim. Ted-

bire gelince: Bu *akikay* kadar çok müsait tedbir*er vard›. **kat bu

dakikada bir tek tedbir kalm›ﬂt›r."

Liman von Sanders Paﬂa soruyor:

"O tedbir nedir?"

Cevap katidir:

"Bütün k**anda etti¤imiz kuvv*tleri *aht› emri*e veriniz.

Tedbir budur."

Cevap müstehzidir:

"Çok gelmez mi?"

~ 195 ~

Atatürk Ansiklopedisi

"Az gelir."

Ve telefon kapan›yor. Pek k›sa bir za*an sonra hadiseler, Li-

man von Sanders Paﬂa'y› kumanda etti¤i kuvvetleri Mustafa Ke-

mal'in emri alt›nda vermeye mecbur etmiﬂtir. 26

Mustafa Kemal Paﬂa ve

Yunan Kuvvetleri Komutan› Trikopis

Bütün bu taarruz esnas›nda Gazi'nin yan›nda bulunan arka-

daﬂlar,*Yunan kuvvetleri komutan› General Trikopis'in baﬂkuman-

dan çad›r›na nas›l getirildi¤ini ﬂöyle anlatt›lar:

"Trikopis, *i¤er*es*r kolordu ve f*rka (tümen) **manda*la*› ile

birlikte Gazi'nin huzuruna ç›kar›ld›klar› vakit, hepsi çok heyecanl›

ve bitkin halde imiﬂler. Gazi, bunlar› oturtmuﬂ, kendilerini teselli

için bu gibi malubiyetlerin tarihte misalleri oldu¤unu, sevk ve ida-

rede vazifesini bi hakk›n yapm›ﬂ iseler, vicdanen müsterih olabile-

ceklerini söyledi¤i zaman Trikopis:

"Askeri vazifemi tamamen yapt›¤›ma eminim. Fakat as›l vazi-

femi maalesef yapamad›m"diye intahar edemedi¤ini anlatmak is-

terken Gazi:

"O size ait bir düﬂüncedir" diye sözünü kesmiﬂ ve harita üze-

rinde:

"ﬁurada bir f›rk*n›z vard*. Niçin onu ﬂuraya almad›n›z. Filan

yerdeki kuvvetlerinizi falan yere süreydiniz daha iyi olmaz m›yd›?"

gibi baz› tenkitler yapm›ﬂ, Trikopis:

"Ben öyle hareket etmek için emir verdim. Fak*t (yan›ndaki

kolordu komutan›n› gösterirken) bu yapamad›!" demiﬂ.

Bu görüﬂmeler olurken esir f›rka kumandan› yavaﬂça yan›nda

bulunan zabitlerimizden birine:

"B*******e*k***ﬂ*n*b**g*****l ki*d*r?*****e *or**ﬂ *ab*t:

~ 196 ~

Harun Yahya

‹zmit*‹stas*onu'nda Mareﬂal Fevzi Çakmak ve*Kaz›m Karabe*ir

Paﬂalar taraf›ndan*kar*›lan›ﬂ›

"Baﬂkumandan Mustafa Kemal" deyince ad*m hayrete düﬂmüﬂ:

"ﬁi*di **la*›m biz niçin ma¤lup olduk! Bizim baﬂkumandan

‹zmir'de vapurda oturuyordu!" diyerek derdini dökmüﬂ. 27

Dinlemekten Zevk Al›r›m

Neﬂeli bulundu¤u bir zaman› seçerek:

"Paﬂam

demiﬂtim, "ﬂu dan›ﬂt›klar›n›n içinde bazen öyleleri

var ki, ﬂaﬂ›r›yorum. Bunlar›n mütalaalar›na nas›l olsa sonunda iﬂti-

rak etmeyeceksin. Karar›n› önceden vermiﬂ oldu¤un da malum O

halde, ne diye onlar› birer birer ça¤›r›p karﬂ›s›nda söyletirsin?"

Atatürk, yüzüne alayc› bir eda ile bak›p ﬂu cevab› vermiﬂti:

"Bazen hiç umulmad›k adamdan ben çok ﬂeyle* ö¤renmiﬂim-

dir; hiçbir kanaat› hakir (de¤ersiz) görmemek laz›md›r. Neticede,

kendi fikrimi bile edecek olsam, herkesi ayr› ayr› dinlemekten zevk

al›r›m." 28

~ 197 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Atatürk ve Alemdar

Atatürk, Osmanl› Padiﬂahlar› aras›nda Y›ld›r›m Beyaz›d, Fatih

Sultan Mehmet, Yavuz Sultan Selim, IV. Murat'› be¤enirdi. Sadra-

zamlar aras›nda da Alemdar Mustafa Paﬂa'ya k›zard›:

"Biraz kültürü olsayd› Cumhuriyet'i ilan ederdi!

derdi.

"Büyük Reﬂit Paﬂa'n›n kültürü ile Alemdar Mustafa Paﬂa'n›n

kültürü birleﬂebilseydi, ben tarihe baﬂka bir görevle girerdim" de-

miﬂti. 29

Atatürk'e Bir Köylünün Cevab›

Tarihimiz say›s›z savaﬂlarla doludur. Biz bu savaﬂlardan baﬂ-

kald›r›p ne memleketi imar edebilmiﬂiz, ne de kendimiz refaha ka-

vuﬂmuﬂuzdur. Bunun sebebi, bizim suçumuzda oldu¤u kadar düﬂ-

manlar›m›zdad›r da. Çünkü baﬂta Moskovlar olmak üzere düﬂman-

lar›m›z hep ﬂöyle düﬂünürlerdi:

"Türkler* rahat*vermemeli ki, b*ﬂka sahalarda ile*leyeme-

sinler

Bunun için de s›k s›k baﬂ›m›za belalar ç›kar›rlar, savaﬂlar açar-

lar, Balkan milletlerini k›ﬂk›rt›rlard›.

Biz böyle durmadan*savaﬂ›rken de o zamanlar askere al›nma-

yan gayrimüslimler durmadan zenginleﬂirlerdi.

Onlar›n neden zengin, bizim neden fakir kald›¤›m›z› bir köylü,

Atatürk'e verdi¤i k›sa bir cevap ile gayet veciz olarak izah etmiﬂtir.

Atatürk, M*rsin'e ya*t›*› *eyahatlerd*n*birinde, ﬂehirde***r-

dü*ü*bü*ük *i*ala*› iﬂaret ederek sor*uﬂ:

"Bu köﬂk kimin ?"

"Kirkor'un "

"Ya ﬂu koca bina?"

"Yargo'nun"

~ 198 ~

Harun Yahya

Osmaneli ‹stasyonu'nda bir ö¤rencinin okudu¤u ﬂiiri dinlerken

"Ya ﬂu ?"

"Salomon'un

Atatürk biraz sinirlenerek sormuﬂ:

"Onlar bu*bin*lar› yaparken ya siz nerede id*niz?" Toplananla-

r›n arkalar›ndan bir köylünün sesi duyulur:

"Biz mi nerede idik? Biz Yemen'de, Tuna boylar›nda, Balkan-

lar'da*Arnavutluk da¤lar›nda, Kafkaslar'da, *anakkale'de, S*kar-

ya'da savaﬂ›yorduk Paﬂam

Atatürk bu hat›ras›n›*naklederken*:

"Hayat›mda cevap veremedi¤im y*gane insan bu ak sakall› ih-

t*****olmuﬂt**"***r*****r*u. *0

Atatürk'ün A¤z›ndan Türk Köylüsü

Bir gün Akﬂehir civar›nda bir köye gittim. Çok ya¤mur ya¤›-

yordu ve so¤uk vard›. Kendimi belli etmeyerek, bir evin*önünde

~ 199 ~

Atatürk Ansiklopedisi

duran k*d›na: "Bac› ya¤mu* var, so¤uk var. Beni çat›n alt›na kabul

eder misin?" dedim. Hiç tereddüt etmeyerek "buyrun" dedi ve beni

bir odaya ald›, odada ateﬂ olmad›¤› ve yeni bir ateﬂin yak›lmas›

uzun zamana ba¤l› oldu¤u için:

"‹sterseniz bizim odaya*gidelim. Orada haz›r ateﬂ var" dedi.

**t******ü*******n*k**ﬂul*r**n**ir*****ad›**ve****k****r*ek**e*-

di. Beraberce konuﬂmaya baﬂlad›k. Konuﬂurken bana en mühim su-

alleri soranlar kad›nlar oldu.

Askerin vaziyetini, düﬂman›n halini, *n mühim düﬂman›n

hangisi oldu¤unu sordular ve bunlar› sorarken hiçbir telaﬂ ve te-

kayyüde lüzum görmediler. ‹nsanca konuﬂtular. Fakat biraz sonra,

benim kim oldu¤umu anlay›nca telaﬂ gösterdiler ve söyledikleri,

sorduklar› ﬂeylerden kendilerine bir zarar gelece¤ini zannederek

korktular! Çünkü ﬂimdiye kadar resmi bir adamla aç›kça konuﬂma-

y› büyük bir kabahat telakki etmiﬂlerdi

Sakarya'n›n De¤eri

Y›llar sonra bir re*sam, Mustafa Kemal'e Sakarya Savaﬂ›'n›

gösteren bir tablo hediye etti. Kendisi, ön planda ya¤›z bir savaﬂ

hayvan›na binmiﬂ olarak görünüyordu. Ressam, tebrik beklerken,

birdenbire Mustafa Kemal'in "bu tabloyu kimseye göstermeyin" de-

mesi üzerine ﬂaﬂ›r›p kald›. Kimse ne söyleyece¤ini bilemiyordu.

Mustafa Kemal aç›klad›:

"Savaﬂa kat›lm›ﬂ ola* herkes b*lir ki, *ay*anlar›m›z bir deri,

bir kemikten ibaretti, bizim de onlardan arta kal›r yan›m›z yoktu.

Hepimiz iskelet halindeydik. Atlar› da, savaﬂç›lar› da böyle güçlü

kuvvetli göstermekle Sakarya'n›n de¤erini küçültmüﬂ oluyorsunuz

dostum." 32

~ ****~

Harun Yahya

Babal›k Duygusu

Dü¤ün, Onun varl›¤› ile son s›n›r›na ulaﬂan bir neﬂe içinde

geçmiﬂti. Ata ayr›lmak üzere aya¤a kalk›nca kendisini u¤urlamak

için halk iki s›ra diziliverdi. Sevecen bak›ﬂlar›n› sa¤a sola yönelte-

rek yavaﬂ yavaﬂ ilerlerken bir yerde duraklad›, sonra durdu, elini

yedi sekiz yaﬂlar›nda bir k›z çocu¤unun baﬂ›na uzatt›.

Çocu¤un arkas›nda yer alan ve anas› ile babas› olan çifte ya-

vaﬂça seslendi: "Öpeyim mi?"

Herkesi derinden duyguland›ran bu iste¤i ana baban›n nas›l

y*rind* bir m*nnetle*karﬂ**ad›**a*› *e*tirile*****.

Atatürk çocu¤u iki eliyle kald›rd›, öptü ve yere b›rakt›. Fakat

sahne bununla kapanm›ﬂ olm*d›.

Uyan›k ve*duygulu*çocuk : "Ben de öpeyim, ne olursunuz At*-

türk" diye direndi.

Ata, belki de hiç ummad›¤› halde kendisine babal›k *utlulu-

¤u tatt›ran bu içten davran›ﬂ›, çocu¤u bir daha yerden alarak yüzü-

ne yaklaﬂt›rmakla karﬂ›lad›.

~ 201 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Bilmiyorum, halk bu dokunakl› sahneyi, gözleri yaﬂl› alk›ﬂla-

yarak kutlu k›larken, o çelik iradeli insan›n da iki damla gözyaﬂ›n›

tutamad›¤›n› görebilmiﬂ mi idi?

Atatürk ve Annesi

Bu ana, o¤*una daha beﬂik çocu¤u iken, vatan ve millet sevgi-

sini telkin eden ninnilerden baﬂlam›ﬂ, Onu her ça¤›nda ayn› akide-

lerle büyütmüﬂ, köyde, ﬂehirde tahsile sevk etmiﬂ, ilim ve irfan aﬂ›-

la*›ﬂt›. Yetiﬂen, mevkiini bulan halaskar o¤lunu, o, M*stafa Kemal

yapm›ﬂt›.

~ 202 ~

Harun Yahya

Osmaneli ‹stasyonu'nda bir ö¤rencinin okudu¤u ﬂiiri dinlerken

Anas›n› ziyaretlerinin her birinde Atatürk onun mübarek elini

büyük bir sayg›yla öperdi. Sonra anas›n›n karﬂ›s›nda o büyük adam

küçülür Mustafa olurdu.

Çankaya'da bu ana-o¤ul görüﬂmelerinin bi*inde ﬂahit oldu-

¤um bir vaziyeti, k›ymeti hudutsuz olan Bayan Zübeyde'nin faal

zekas›n›n bir numunesi olarak arz edece¤im.

Atatürk, anas›n›n elini öptü. Bayan Zübeyde o¤luna elini uza-

t›rken coﬂkun sevgisinin gözlerinde toplanan bütün ifadesiyle Ata-

türk'ü ba¤r›na basmak istiyordu. Onu kucaklad›ktan sonra aziz

*ürk Mille*i'ne eﬂsiz bir halaskar kahraman *eren ana olmak itiba-

riyle gururlanmal›yd›. Fakat öyle olmad›, bahtiyarl›¤›n› gülen ve ﬂi-

rin yüzünden okurken o büyük Türk anas› kollar› aras›nda uzakla-

ﬂan ci¤erparesinin eline sar›ld›. Atatürk: "Ne yap›yorsun anne" d*-

*i. *l*ni ç***ek *stedi.

Bayan Zübeyde, sükunetle ve kat'i bir ciddiyetle:

"Ben senin anan›m, sen benim elimi öpmekle bana karﬂ› olan

~ 203 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Karﬂ›yaka'da annesinin mezar› baﬂ›nda

vazifeni yap›yorsun, fakat sen vatan› ve milleti kurtaran bir devlet

reisisin. Ben de bu aziz milletin bir ferdiyim ve onun tebas›y›m. Eli-

ni öpebilirim." cevab›n› verdi.

O¤lunun elini öpmekten ziyade Bayan Zübeyde, bu hareketiy-

le o¤lunun mevkiinin en büyük ihtirama lay›k oldu¤unu etraf›nda-

kilere iﬂaret ediyordu. Büyük Türk anas› Say›n Bayan Zübeyde'yi

ne zaman hat›rlas*m gözlerim yaﬂar›r, onun buna ben*er hat›ralar›

önünde derin hürmet duyar›m. Bu mülakat sayesinde gerek onu ve

gerekse o¤lunu her ikisinin büyük terbiye ve nezaket kabiliyetlerini

daha yak›ndan tan›m›ﬂt›m. 33

Yanl›ﬂla*›m› Halk *üzeltsin

Atatü*k bir gün Türkiye'ye ziyarete gelen yabanc› bir zatla

Ankara Palas'ta halk›n önünde ve aras›*da konuﬂurken ﬂöyle de-

miﬂti:

"Ben düﬂüncelerimi daima halk›n huzurunda söylemeliyim.

Yanl›ﬂ›m varsa, halk beni tekzip etsin." 34

~ 204 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Ordu ve Politika

Meﬂrutiyet'in ilan› üzerine hürriyeti sa¤lamakta az veya çok

gayret göstermiﬂ olan subaylar, kendilerini birdenbire politika içine

yuvarlanm›ﬂ buldular. Üst ve ast aras›nda orduyu ayakta tutan ge-

leneksel sayg› ve disiplin de çok azalm›ﬂt›. Bir gün, çok genç bir itti-

hattç› te¤menin, ömrünü savaﬂ meydanl*r›nda geçirmiﬂ *ir tümen

kumandan›ndan bahsederken:

"Adam yüzüme dik dik bakt›. Fakat ben selam vermek bile is-

temedim."dedi¤ini yak›n bir arkadaﬂ›m anlatt›. Ne ‹ttihat ve Terak-

ki Cemiyeti subaylara ve ne de subaylar Cemiyet'e söz geçirmez ol-

dular. Genel Merkez insiyatifi kaybetti. Çünkü daha önce de anlat-

t›¤›m gibi, ne bir program› ne de o program› uygulayacak lideri

vard›. Talat (Paﬂa) bir gün bize:

"Vallahi, ben de ﬂaﬂ›rd›m, kald›m. Suyun durulmas›n› bekliyo-

ruz." demiﬂti. Olaylardan en ziyade, müteessir olan Mustafa Ke-

mal'di. ‹htilalden önce yapt*¤› uyarmalar›n hiçbir etkisi olmad›¤›n›

görmüﬂ, teesürü büsbütün artm›ﬂt›.

Diyordu ki:

"Ordu muh*kkak ve derhal siyasetten*çekilmelidir. Aksi tak-

dirde, b*r kudret olmak vasf›n› kaybedecektir. Bu ise, memleket için

bir fe*aket olacakt›r." 35

"Milleti Kendi Kan› Kurtard›"

Tarih dersinde Atatürk, dersini anlat›p bit*ren ö¤renciye sor-

du: "Bir ﬂeyi söylemeyi unuttun. Türk Milleti'ni kim kurtard›?"

Ö¤renci ﬂu cevab› verdi:

"Atam›z kurtard›."

Atatürk bu cevab› kabul etmedi.

"Hay›r çocu¤um, Türk Milleti'ni kendi kan› kurtard›." dedi. 36

~ 206 ~

Harun Yahya

1 Sait Arif Terzio¤lu, ‹nsanc›l Atatürk

2*M**met*Al**A¤**ay, **a*ürk*t** ** A*›

3 A.g.e

4 S. Arif Terzio¤lu, Yaz›lmayan Yönleriyle Atatürk, s. 4

5 A.g.e.

6 Kemal Ar›burnu, Atatürk'ten An›lar, s. 321

7 A.g.e, s. 328

8 A.g.e, s. 334

9 Em. Tümg. Muzaffer Erendil, Anekdotlarla Atatürk

10 A.g.e

11 Enver Behnan, ﬁapolyo

12 Em. Tümg. Muzaffer Erendil, Anekdotlarla Atatürk

13 Hasan R›za Soyak, Atatürk'ten Hat›ralar, s. 50

14 Niyazi Ahmet Bano¤lu, Nükte ve F›kralarla Atatürk, s. 74

15 A.g.e, s. 73

16 Türkmen Faik, Nükte ve F›kralarla Atatürk, s. 6

17 A.g.e, s. 196

18 S. Arif Terzio¤lu, Yaz›lmayan Yönleriyle A*atürk, s. 88-89

19 Cemal Granda, Atatürk'ün Uﬂa¤› ‹dim, s. 252-254

20 ‹smail Habip Sevük

21 Ercüment Demirer, Bak›ﬂ, Aral›k 1969

22 Olaylar ve Atatürk, s. 55

23 Hilmi Yücebaﬂ, Atatürk'ün Nükteleri-F›kralar›, Hat›ralar›,

‹stanbul, Kültür Kitapevi, 1963, s. 3

24 Niyazi Ahmet Bano¤lu, Nükte ve F›kralarla Atatürk, s. 97-98

25 A.g.e

26 ‹lginç Olaylar *e Anektodlarla Atatürk, s. 162

27 A.g.e, s. 43

28*Olay*ar ve Atatürk, s. 58

29 Niyazi Ahmet Bano¤lu, Nükte ve F›kralarla Atatürk, s. 321-322

30 Atatürk'ün Nükteleri-F›kral*r›-Hat›ralar›, s. 18

31 A.g.e, s. 14

32 Behçet Kemal Ça¤lar, Atatürk Denizinden Damlalar

33 Cevat Abbas Gürer

34 Niyaz* Bano¤lu, Nükte ve F›krala*laAt*türk* ‹stanbul 1967, c. 3, s. 5 - 6

35 Ali Fuat Cebesoy, S›n›f Arkadaﬂ›m Atatürk, 2. Bask›, ‹stanbul 1981, s. 134-135

36 H.Yücebaﬂ, Atatürk'ten Nükteler, F›kralar ve Hat›ralar, ‹stanbul, 1983, s. 63

~ 207 ~

5. bölüm

Atatürk'ün Eﬂyalar›

S ahip oldu¤u tüm özelli*leri ile

yaln›z Türk Milleti için de¤il,

tüm dünya vatandaﬂlar› için

g**el******rne* ol** ***'*** **yafe***ri

ve di¤er özel eﬂyalar›na büyük özen

gösterirdi. Atatürk, hepimizin ﬂahit oldu-

*u *ze*e* yaln›z*a bi****vaﬂ***hraman› de-

¤il, her türlü güzellikten zevk alan, modern,

kendisi ve Türk Milleti için daima herﬂeyin en

güzelini isteyen ve bunun için çabalayan, bu

u¤urda gerekti¤inde ink›laplar gerçekleﬂtiren; es-

tetik anlay›ﬂ›n› yaﬂam›n›n her an›na yans›tan, gerek

k›yafetlerinde gerekse ev eﬂyalar›nda bunu yak›ndan

görebildi¤imiz, sanata ve sanatç›ya gereken önemi her

zaman veren gerçek bir sanatç*d›r.

Bu bölümümüzde de, Ata'm›z›n eﬂyalar›n›n bir

k›sm›na yer vererek,*yukar›da anlatt›¤›m›z sanat

adam›n›n bak›ﬂ aç›s›na ve düﬂünce yap›s›na bir

kez daha ﬂahit olmuﬂ olaca¤›z.

~ 209 ~

Atatürk Ansiklopedisi

~ 210 ~

Harun Yahya

~ 211 ~

Atatürk Ansiklopedisi

~ 212 ~

Harun Yahya

~ 213 ~

Atatürk Ansiklopedisi

~ 214 ~

Harun Yahya

~ 215 ~

Atatürk Ansiklopedisi

~ 216 ~

Harun Yahya

~ 217 ~

Harun

6. bölüm

Atatürk'ün

Arkadaﬂlar›

O smanl›'n›n son dönemlerinden

Türk Milleti'ni kurtuluﬂ y›llar›-

na taﬂ›d›¤› ve Cumhuriyet'i ilan

edip Türkiye Cumhuriyeti'ni kurdu¤u y›llar bo-

yu*ca*At*t***'ün y*n›**a*s***k**v*t*nsever subay-

lar, vatan›n› ve milletini hiçbir ﬂeye de¤iﬂmeyen ger-

çek Türkler bulunuyordu. Atatürk bu gerçek vatanse-

verlerin dest*¤ini her zaman arkas›nda hissetti. Her

ne koﬂul olursa olsun asla taviz vermeyen bu kiﬂiler

Atatürk'ün her zaman en yak›n›nda oldular.

Bu bölümde de Milli Mücadele y›ll*r›ndan

itibaren Ata'm›z›n hep yan›nda olan yak›n arka-

daﬂlar›ndan baz›lar›n› tan›yaca¤›z.

~ 219 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Ali Fuat Cebesoy (1882-1968)

Kurtuluﬂ Savaﬂ› komutanlar›ndan,

diplomat ve siyaset adam›. 1882 y›l›nda

‹stanbul'da do¤du. Baba*› ‹smail Faz›l

Paﬂa'n›n gönülsüzlü¤üne ra¤men, gir-

di¤i Harp Okulu'nda Mustafa Kemal

ile ayn› s›n›fa düﬂmesi Atatürk'ün ölü-

müne kadar sürecek bir dostlu¤un baﬂ-

lang›c›yd›.

Cebesoy'un Beyrut'ta baﬂlayan k›ta

hizmetleri, 1908'deki Roma Askeri Ateﬂeli¤i

d›ﬂ›nda, çok hareketli geçti. Trablus'ta savaﬂ baﬂ-

lar baﬂlamaz (1911) oraya ilk gidenler aras›ndayd›. Balkan Savaﬂ› *›-

ras›nda Karada¤'da, Yanya Kalesi'nde, Pista ve Pisani Muharebele-

ri'nde, I. Dünya Savaﬂ›'n›n baﬂ›nda tümen komutan› olarak kat›ld›-

¤› Kanal Hareketi'nde büyük baﬂar›lar gösterdi. ‹stanbul Hüküme-

ti'nin ‹ç ‹ﬂleri Bakan›, Mustafa Kemal'in görevsizli¤ini bir genelgey-

le aç›klay›nca Ali Fuat Paﬂa da kendi bölgesindeki valilere ve muta-

sarr›flara kendisinden gelecek emirlere göre hareket edilmesini bil-

dirdi. (1919) Ayr›ca, her tarafta Müdafaa-i Hukuk ve Redd-i ‹lhak

Cemiyetleri'nin kurulaca¤›n› ilgililere hat›rlatt›. Bu çabalar› takdirle

karﬂ›land›¤› için, Sivas Kongresi sonras›nda Cebesoy, Umum Kuva-

y› Milliye Komutan› olarak görevlendirildi.

Kendisini çekemeyenlerce Çerkez Ethem taraftarl›¤›yla suç-

la*d›. Do¤ru olmad›¤› sonradan belgelerle ortaya konan bu suçla-

ma üzerine, ayaklanmalar›n bast›r›lmas›ndan sonra, Ankara'ya ça¤-

r›larak Moskova Büyükelçili¤ine atand›. Mustafa Kemal'in talimat›-

n› yerine getirmekle yükümlü oldu¤u bu zor görevi baﬂar›yla yü-

rüttü ve 10 May›s 1921'de Ankara'ya dönerek Meclis'te siyasi çal›ﬂ-

malar›na baﬂlad›. Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Baﬂkanl›¤› yapt›.

~ 220 ~

Harun Yahya

1925'te T*rakkipe*ver Cumhuriy*t F›rkas›'n›n kur*cular› aras›nda

yer ald›.

Cebesoy'un i*inci dönem siyasi hayat› ‹nönü'nün Cumhurbaﬂ-

kanl›¤› y›llar›nda baﬂl*d›. Milletvekili olarak tekrar Meclis'e girdik-

**n***nr* **y*n*›rl*k*Ba**nl*******39-1*4** ***b*r *** **MM**a*-

kanl›¤› (1947-1950) yapt›. 1968 y›l›nda öldü.

Celal Bayar (1883-1985)

Parlamenter, devlet adam›, Türkiye Cumhuriyeti'nin 3. Cum-

hurbaﬂkan› Celal Bayar, 18*3 y*l›nda Bursa-Gemlik'te do¤du. ‹lk ve

orta ö¤renimini babas› Abdullah Fehmi Efendi'nin yan›nda yapan

Bayar, Gemlik mahkeme ve reji kalemine memur olarak girdi. Daha

sonra Ziraat Bankas›'nda çal›ﬂmaya baﬂlad›. Bu arada Harir Daruta-

riri okuluna devam etti. 1990'da ‹ttihat Terakki Cemiyeti'nin kurdu-

¤u gönüllüler taburun* yaz›ld›. Zamanla bu partinin say›l› üyeleri

aras›na girdi. ‹zmir'de kurulan cemiyetin genel sekreterli¤ini yürü-

ten Bayar, K›z Lisesi'nin ve ﬁimendifer Oku*u'nun aç›lmas›na ön

ayak oldu. I. Dünya Savaﬂ›'ndan sonra ‹zmir'de kurulan Müdafaa-i

Hukuk Cemiyeti'nin de faal üyeleri aras›na kat›ld›. 1920 y›l›nda

Bursa milletvekili olarak Büyük Millet Meclisi'ne kat›lan Bayar, ay-

n› tarihte ‹ktisat Bakanl›¤›na vekalet etti. Çerkez Ethem'in isyan› s›-

ras›nda, Ethem'i ikna etmek için gönderilen heyete baﬂkanl›k*etti.

1921'de ‹ktisat Baﬂkanl›¤›na getirildi. Lozan Konferans›'na müﬂavir

üye olarak kat›ld›. 1924'te Türkiye ‹ﬂ Bankas›'n› kurma görevini üst-

lendi. 1937'de ‹smet ‹nönü'nün baﬂbakanl›ktan ayr›lmas› üzerine,

Atatürk taraf›ndan Türkiye Cumhuriyeti'nin 14. Baﬂbakan› olarak

tayin edildi ve ilk kabinesini kurdu. Atatürk'ün ölümünden sonra,

Cumhurbaﬂkanl›¤›na seçilen ‹smet ‹nönü taraf›ndan da baﬂbakan

olarak tayin edildi. Daha sonra ‹nönü ile anlaﬂamad*¤›ndan, yerini

3 May›s 1939'da Doktor Refik Saydam'a b›rakt›.

~ 221 ~

Atatürk Ansiklopedisi

CHP'de arkadaﬂlar› ile 1945'de Dörtlü Takrir'i verinceye kadar

görev ald› ve bu tarihte Adnan Menderes, Fuat Köprülü ve Refik

Koraltan ile birlikte Demokrat Parti'yi kurdu. 14 May›s 1950 genel

seçim*erinde Genel Baﬂkan› bu-

lundu¤u Demokrat Parti'nin ik-

tidar› büyük ço¤unlukla kazan-

mas› ile 22 May›s 1950'de topla-

nan Türkiye Büyük Millet Mec-

lisi Bayar'› Cumhurbaﬂkanl›¤›-

na seçti. 1954-1957 genel seçim-

lerinden sonra da Meclis tara-

f›ndan Cumhurbaﬂkanl›¤›na

seçilen Celal Bayar, 10 y›ll›k

Cumhurbaﬂkanl›¤› döneminde

Adnan Menderes'i Baﬂb*kan

olarak tayin etmiﬂtir. Bayar, 27

May›s 1960'da Türk Silahl›

Kuvvetleri'nin yönetime el

koymalar› ile tutuklanarak Yas-

s›ada'ya götürüldü. 16 ay sür*n

soruﬂturma ve yarg›lamadan

sonra, Yass›ada Yüksek Adalet

Divan› taraf›ndan, 15 Demok-

rat Parti ileri geleni ile birlikte

idama mahkum edilmiﬂtir. Mil-

li Birlik Komitesi, idamlardan

üçünü (Menderes, Zorl*, Polat-

kan) onaylarken, baﬂta Celal Bayar olmak*üzere, 12 Demokrat Parti

ileri gelen*nin idam hükmünü müebbet hapse ç*virmiﬂt**. Ya*s›-

ada'dan Kayseri Cezaevi'ne götürülen Bayar, orada rahats›zlanm›ﬂ,

evinde tedavi edilmek üzere serbest b›rak›lm›ﬂt›r. (7 Kas›m 1964)

~ 222 ~

Harun Yahya

Cevat Abbas Gürer (1887-1943)

Mustafa Kemal'in baﬂyaveri olan Cevat Abbas, 1887 y›l›nda

Niﬂ'te do¤du. Mustafa Kemal ile Samsun yolculu¤una seçilenler

aras›ndayd›. Harp Okulu'nu 1908 y›l›nda bitirdi. ‹talya, Balkan ve I.

Dünya Savaﬂlar›nda bulundu. Üste¤men rütbesiyle kat›ld›¤› Çanak-

kale Savaﬂ›'nda, Mustafa Kemal, Cevat Abbas'› emir subay› olarak

karargah›na ald›. 1916'da yüzbaﬂ›l›¤a yükseldi. 16 May›s günü Sam-

sun'a gitmek üzere Band›rma Vapuru'na bin*rken, merkezi Erzu-

ru*'** bu**n*n*9* Ord* Mü*e*t**li¤i***ﬂyaveriyd*. Cevat Abb*s,

Samsun'dan Erzurum'a var›ncaya kadar Mustafa Kemal'in yaz›ﬂma

iﬂlerini yönetti. Sivas Kongre-

si'nde, Anadolu ve Rumeli

Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti

mensuplar›n›n Meclis-i Mebu-

san seçimlerine girebilmeleri

görüﬂü benimsenince Bo-

lu'da* mil**tvekili seçi*di ve

‹stanbul'a gitti. Meclis-i Me-

b*san da¤›t›ld›ktan sonra An-

kara'ya döndü ve Birinci TBMM'ne Bolu Milletvekili olarak kat›ld›.

Erzurum'da istifa etmesiyle son bulan askerlik hayat›, 1920'de yeni-

den baﬂlad› ve yüzbaﬂ› rütbesiyle Kurtuluﬂ Savaﬂ›'na kat›ld›. Yozgat

Ayaklanm*s›'n›* b*st›r›lmas›nda gös*erdi¤i çal›ﬂmala*›ndan**ol*y›

kendisine ‹stiklal Madalyas› verildi. Rütbesi 1923'te binbaﬂ›l›¤a yük-

seltildi. 1924'te kurulan ‹ﬂ Bankas›'n›n kurucular› ve hisse sahipleri

aras›nda Cevat Abbas da vard›.

C**at Abbas Gürer,*1941 y›l›na kadar milletvekilli¤i yapt›.

Mustafa Kemal'le ilgili hat›ralar›n›, Ebedi ﬁef Kurtar›c› Atatürk'ün

Zengin Tarihinden Birkaç Yaprak (1939) adl› kitapta toplad›. 1943 y›l›n-

da Yalova'da öldü.

~ 223 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Falih R›fk› Atay (1894-1971)

Gazeteci ve yazar. 1894 y›l›nda ‹stan-

bul'da do¤du. F›kra, makale, gezi türlerin-

deki gazete yaz›lar›yla ve özellikle Ata-

türk'ü yak›ndan tan›tan an›lar›yla ün

kazanan Falih R›fk› Atay, Rehberi Tahsil

Rüﬂtiyesi'ni bitirdikten sonra Hüseyin

Cahit Ya*ç›n'›n müd*rl*k yapt›¤› Mer-

*an*‹d*di***nde*****n*m*n* t****l*d*.

Darülfünunun Edebiyat bö*ümünü bitir-

di. ‹dadide edebiyat ö¤retmeni olan Celal

Sahir Erozan ile kendisinden bir ileri s›n›fta

okuyan Orhan Seyfi Orhon, Falih R›fk›'n›n edebiyat be¤enisinin ge-

liﬂmesine yard›mc› oldular. ‹lk yaz›lar› Servet-i Fünun dergisinin genç

yazarlara ayr›lan ek sayfalar›nda yay›m*anan F*lih R*fk›'n›n Tecelli

*1911) dergisi ile Süleyman Bahri'nin yönetti¤i Kad›n (1912) *ergisin-

de Cenap ﬁahabettin ile Ahmet Haﬂim'in eserlerini hat›rla*an ﬂiirleri

ç›kt›.

1912'de Tanin gazetesinde düz yaz›lar› yay›mlanma¤a baﬂlad›;

‹s*anbul Mektuplar›, Edirne mektuplar› gibi yaz›lar› ç›kt›. 1913-1914

y›llar›nda sadaret ve Dahiliye Naz›rl›¤› kalemlerinde çal›ﬂt›. Dahiliye

Vekili Talat*Paﬂa ile bi*likte gitti¤i Bükreﬂ'ten*Ta*in gazetesine röpor-

taj yaz›lar› yollad›. Bu dönemdeki yaz›lar›, Türkçülük ve Türkçecilik

ak›mlar›n›n etkisini taﬂ›yordu. I. Dünya Savaﬂ›'nda yedek subay ola-

rak Suriye'ye gitti; 4. Ordu Kumandan› Cemal Paﬂa'n›n hususi katip-

li¤ini yapt›. Suriye ve Filistin'deki savaﬂ an›lar›n› "Ateﬂ ve Güneﬂ"

(1918) kitab›nda toplad›. Cemal Paﬂa'n›n Bahri*e naz›r› olmas› üzeri-

ne Kalemi Mahsusa Müdür Yard›mc›l›¤›na getirildi. (1917) Kaz›m ﬁi-

nasi Dersan, Necmettin Sad›k Sadak, Ali Naci Karacan ile birlikte Ak-

ﬂam gazetesini ç›karma¤a baﬂlad› (1918). Bu gazetede "Günün F›kra-

lar›" baﬂl›¤›yla sürekli yaz›lar yazd›. Kurtuluﬂ Savaﬂ›'n› destekleyen

etkili yaz›lar› dolay›s›yla idam› istenerek Kürt Mustafa Divan› Har-

~ 224 ~

Harun Yahya

bi'ne verildi. Fakat ‹nönü Zaferi'nin kazan›lmas› üzerine Divan-›

Harp tutumunu de¤iﬂtirdi¤i için idamdan kurtuldu. *urtuluﬂ Savaﬂ›

sona erdi¤i s›rada ‹zmir'de Atatürk ile görüﬂme¤e gelen gazeteciler

aras›ndayd›. Atatürk'ün iste¤i üzerine ‹kinci Büyük Millet Meclisi'ne

Bolu'dan milletvekili seçildi. (1922) Daha sonra uzun y›llar Ankara

Milletvekili olarak T.B.M.M.'de bulundu. Hakimiyet-i Milliye, Milliyet

ve Ulus gazete*erinin baﬂyazarl›¤›n› yapt›.

Yeni Türk alfabesinin haz›rlanmas› ve uygulanmas› s›ras›nda

dil encümeni*de görev a*d›. Serbest Cumhuriyet F›rkas›'n›n tutumu-

na ﬂiddetle karﬂ› ç›kt›. Ulus gazetesinin baﬂyazarl›¤›n› yapt›¤› dö-

nemde Ankara ﬂehir plan›

jürisinde üyelik ve ‹mar

Komisyonu'nda Baﬂkanl›k

yapt›. 1946'da çok*partili

*öne*e ge*ild*kt*n son*a

Ulus gazetesinde CHP'nin

savunuculu¤unu sürdürdü.

Demokrat Parti'nin 1950'de

ikti*ara geçmesinden sonra

Dünya gazetesini kurarak

(1952) muhalefete geçti.

Falih R›fk› Atay, sa¤-

lam, atak, anlat›m› ve duru

Türkçesiyle Cumhuriyet

bas›n›n›n encümeninde us-

ta kalemlerinden biriydi.

Günlük siyasi olaylar› ele

alan baﬂyaz› ve f›kralar› ya-

Taksim, Atatürk An›t› (1928)

n›nda *lus ve Dü*ya g*zet*lerinde Pazar günleri yay›mlad›¤› hafta-

l›k yaz›lar›nda çok usta bir deneme ve*söyleﬂi yazar› niteli¤i gösteri-

yordu. Gezi ve an› türlerinde Cumhuriyet döneminin çok ilginç

ürünlerini verdi.

~ 225 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Fethi Ali Okyar (1880-1943)

Devlet adam› ve Serbest Cumhuriyet F›rkas›'n›n kurucusu.

Pirlepe'de do¤du. ‹yi bir ö¤renim gördü. Vatan Hürr*yet Cemiye-

ti'nde Mustafa Kemal ile beraber çal›ﬂd›* 19*8 da Paris'te ataﬂemili-

ter olan Fethi Bey, Trablusgarp Savaﬂ› ç›k›nca Paris'ten ayr›ld›, Afri-

ka'da yap›lan savaﬂlara kat›lmak üzere Trablusgarb'a geçti.

1913'de ‹ttihat ve Terakki Genel Merkezi'ne üye seçilmiﬂ ve

Genel Sekreter olmuﬂtur. Ayn› y›l›n*son aylar›nda Sofya'ya elçi ola-

rak tayin edildi. ‹zzet Paﬂa'n›n k›sa süren sadrazaml›¤›nda Dahili-

ye Naz›r› olarak görev alan Fethi Bey, Damat Ferit Paﬂa taraf›ndan

tutukland›. Bütün muhaliflerini ortadan kald›rmak isteyen Damat

Ferit, Fethi Bey'i Enver* Cemal ve T*lat Paﬂa'lar›n kaçma*ar›na göz

yummakla suçland›rm›ﬂ v* Malta'ya sürgüne göndermiﬂtir. Ancak

tutuklanan ‹ngilizlerle de¤iﬂtirilmek suretiyle 1921 y›l›nda Mal-

ta*dan ku**a***d*.***y** *i**e* *e**is***ar**›nda****yü***aarr***-

da Dahiliye Naz›r› olarak seçilen Fethi Bey, Roma, Paris ve Lond-

ra'ya giderek, Yunanl›lar›n Anadolu'dan çekilmelerini sa¤layacak

~ 226 ~

Harun Yahya

‹zmir Atatürk An›t› (1932)

bir bar›ﬂ için çal›ﬂm›ﬂt›r. Fethi Bey bu durumu, o s›rada*taarruz ha-

z›rl›klar›n› tamamlamak üzere bulunan Mustafa Kemal'e bir telg-

rafla bildirdi. Daha sonra da Ankara'ya döndü. Rauf Orbay'›n Baﬂ-

bakanl›k görevinden ayr›lmas› üzerine Baﬂbakan seçildi. (4 A¤us-

tos 1923)

Cumhuriyet'in ilan› s›ras›nda yaﬂanan kabine buhran› üzerine

Baﬂbakanl›ktan ayr›ld›. Mustafa Kemal'in Cumhuriyet'in ilan›na

karar verdi¤i s›rada, Onun yan›nda bulunmuﬂ ve Meclis'te takip

edilecek çal›ﬂma ﬂeklini beraberce tespit etmiﬂlerdir. Fethi Bey,

Cumhuriyet'in ilan›ndan sonra TBMM Baﬂkan› seçildi. Terakkiper-

ver F›rka'n›n kurulmas›ndan sonra, Baﬂba*anl›ktan ayr›lan ‹smet

‹nönü'nün yerine tekrar Baﬂbakanl›¤a seçilen Fethi Okyar, ﬁubat

~ 227 ~

At*türk Ansiklopedisi

1925'te baﬂlayan ﬁeyh Sait ‹syan› s›ras›nda Baﬂbakanl›ktan ayr›ld›.

Büyükelçi olarak çal›ﬂt›¤› Paris'ten, 1930 y›l›nda dinlenmek

için yurda gelen Fethi Okyar'a Mustafa Kemal taraf›ndan yeni bir

parti kurmas› teklifi yap›lmas› üzerine, Serbest Cumhuriyet *›rka-

s›'n› kurdu. Fakat bu parti kapat›ld›. Mustafa Kemal'in ölümünden

sonra da çal›ﬂmalar›na devam eden Fethi Okyar, 12 Mart 1941'de

Adliye Vekaleti görevinden ayr›lm›ﬂ ve birkaç*y›l sonra 7 May›s

1943'de vefat etmiﬂtir.

Fevzi Mustafa Çakmak (1856 -1950)

Asker ve siyaset adam›. 1856 y›l›nda ‹stanbul'da do¤du. Ana-

dolu'da kurtuluﬂ kaynaﬂmalar› baﬂlad›¤› s›rada, Saray'›n gözde

adamlar› aras›ndayd›. 1898 y›l›nda kurmay yüzbaﬂ› olarak Akade-

mi'yi bitirdikten sonra, Arnavutluk'ta görev yapt›. (1899) Arnavut-

luk ve Rumeli vilayetleriyle ile ilgili ›slahat kararlar›n› uygulamak-

la görevli heyette bulundu, (1912) 1917'de Diyarbak›r'da tümen ko-

mutanl›¤›, ayn› y›l Filistin'de 7. Ordu Komutanl›¤› yapt›. 1918'de

Genelkurmay Baﬂkanl›¤›nda görevliydi ve Mustafa Kemal'in Sam-

~ 228 ~

Harun Yahya

sun'a hareketinden bir gün önce de 1. Ordu Müfettiﬂli¤ine atand›.

1919 *›l› baﬂlar›nda Ali R›za Paﬂa Kabinesi'nde Harbiye naz›r›

oldu. Fevzi Paﬂa 3 May›s 1920'de Kozan Milletvekili olarak Türkiye

Büyük Millet Meclisi'ne kat›ld›; ayn› gün de Milli Savunma Bakan-

l›¤›na ve ‹cra Vekilleri Heyeti Reisli¤ine getirildi.

1920 sonlar›nda Erkân-› Harbiye'si Umumiye*Vekil V*kiliydi.

1921'de II. ‹nönü Savaﬂ›'ndan sonra Korgenerallik rütbesiyle Genel-

kurmay Baﬂkanl›¤›na getirildi. Sakarya Zaferi'nin ard›ndan da Mec-

lis'ten Mareﬂallik rütbesini ald›. ‹lk y›llarda ayn› zamanda milletve-

kiliydi, ama 1925'te askerlikle siyaset aras›nda bir seçim yapma du-

rumunda kal›nca as›l mesle¤inde karar k›ld› ve 1944 y›l›nda yaﬂ

haddinden emekliye ayr›l›ncaya kadar Genelkurmay Baﬂkanl›¤›n-

da *ald›. En bü*ük baﬂar›s› Atat*rk ile ‹nönü'nün de kesinlikt* a*n›

görüﬂte olmalar›ndan güç alarak, orduyu siyaset d›ﬂ›nda b›rakabil-

mesiydi.

Çakmak, askerlik hayat›n› iki ayr› döneminde, iki eser yay›n-

lad›: "Gorbi Rumeli'nin Sureti Ziya ve Balkan Harbi'nde Garp Cep-

hesi Hakk›nda Konferanslar" (1927) ve "Büyük Harbde ﬁark cephe-

si hareketleri". (1936)

Mareﬂal Fevzi Çakmak, 1948'de siyaset sahnesine ç›kt› ve

emekliye ayr›l›ﬂ›ndan sorumlu tuttu¤u ‹nönü'ye karﬂ› ç›kmak için

DP listesinden ‹stanbul Milletvekili olarak Meclis'e girdi.

Hasan R›za Soyak (1888-1970)

Yönetici ve siyaset adam›. *888 y›l›nda Üsküp*te do¤du. Rü*ti-

ye'yi bitirdikten sonra ‹stanbul'da, Vilayet kaleminde devl*t hizme-

tine girdi; k›sa bir süre sonra buradan ‹stanbul Merkez Komutanl›-

¤›'na ba¤l› S›k›yönetim Kom*tanl›¤› Hatipli¤ine geçti. (1914) Ayn›

y›l 1. Kolordu Kurmayl›¤› Bürosu'nda görevlendirildi. I. Dünya Sa-

vaﬂ›'n›n ilk y›l›n› burada geçirdi ve 1916'da 2. Kolordu Kurmayl›-

¤›nda ayn› nitelikte bir göreve nakledildi. (1918) Savaﬂ›n son iki

~ 229 ~

Atatürk Ansiklopedisi

y›l›nda**arbiy* Nez**et*'nde**di* *a*an *›za,

Ankara'da önce TBMM'ye hatip ola*ak girdi

(1922). Bu görev, kendisini sürekli olarak

Mustafa Kemal'in yak›n›nda tutuyordu.

Mustafa Kemal, Cumhurbaﬂkan› seçildik-

ten sonra, kendisini mutemet olarak Çanka-

ya Köﬂkü'ne ald›. (1924) 1*27*de özel kalem

müdürü, 1932'de genel s*kreter vekili, 19*4'te

de genel sekreter oldu. Genel sekreterli¤i s›ra-

s›nda bir dönem de Burdur Milletvekilli¤i yapt›.

Hasan R›za'n›n görevleri de¤iﬂirken ayn› kalan bir ﬂey vard›;

*usta***K**a**** k*ndi**** ******b*s*e*i****as** R*** *a*›***n

sonuna Mustafa Kemal'in özel hesaplar›n› tutan ve harcamalar›n›

yapan kiﬂi olarak kalm›ﬂt›r. 1970 y›l›nda ‹stanbul'da öldü.

‹smet ‹nönü (1884-197*)

1884 y›l›nda ‹zmir'de do¤du. ‹lk ve orta ö¤-

r*n****i*****s******mamlad›k****so*ra **-

hendishane ‹dadisi'ni (Askerî Lise) bitirdi.

1903 y›l›nda Kara Harp Okulu'ndan,

1906 y›l›nda Harp Akademisi'nden mezun

olarak, ordunun çeﬂitli kademelerinde gö-

rev yapt›.

1910-1913 y›llar› aras›nda Yemen ‹sya-

n›'n›n bast›r›lmas› harekat›na kat›ld›. Bu ve

bundan önceki görevlerinde hudut problemleri

v***si**r*e*y**›******t***ma*arda***ﬂ****› *i*m***eri

ve mesleki özellikleriyle dikkati çekti. I. Dünya Savaﬂ› s›ras›nda

Kafkas Cephesi'nde Kolordu Komutan› olarak Atatürk'ün emrinde

çal›ﬂt› ve ö¤rencilik y›llar›ndan beri devam eden dostluklar› ile dev-

~ 230 ~

Harun Yahya

l**in *elece¤i h*kk›nda***tak fikir*eri geliﬂ*i. Suri*e C*phesi'nde sa-

vaﬂt›; Milli Mücadele s›ras›nda Atatürk'ün en yak›n silah arkadaﬂ›

olarak çal›ﬂt›. Edirne Milletvekilli¤i ve Bakanl›k yapt›, Garp Cephe-

si Komutanl›¤›na getirildi. 25 Ekim 1920'den sonra Bat› Cephesi Ko-

mutan› olarak Çerkez Ethem isyan›n› bast›rd›. Birinci ve ‹kinci ‹nö-

nü Savaﬂlar›'n› yönetti. Tu¤general rütbesine yükseldi.

Sakarya Meydan Savaﬂ› ve Büyük Taarruz'dan sonra kazan›-

lan zafer üzerine *u*anya M*tarekesi'nde Büyük Millet Meclisi*ni

temsil etti. Lozan Bar›ﬂ Konferans›'na D›ﬂ ‹*leri Bakan› ve Türk He-

yeti Baﬂkan› olarak kat›ld›. 24 Temmuz 1923'te Lozan Antlaﬂmas›'n›

imzalad›.

Cumhuriyet'in ilan›ndan sonra 1923-1924 y›llar›nda ilk hükü-

mette Baﬂbakan olarak görev ald›, 1924-1937 y›llar› aras›nda bu gö-

revini sürdürdü.

‹nönü, Atatürk ink›laplar›n›n gerçekleﬂmesinde ve Türkiye

Cumhuriyeti'nin sa¤lam temeller üzerine oturtulmas›nda Ata-

tür*'ün en ya*›n *esai arkada*›*d›.

Atatürk'ün ölümünden sonra, 1938 y›l›nda, TBMM taraf›ndan

Türkiye'nin ikinci Cumhu*baﬂkan› ola*ak seçildi. II. Dünya Savaﬂ›

s›ras›nda Türkiye'yi savaﬂ felaketinin d›ﬂ›nda tutmay› baﬂard›. Sa-

vaﬂtan sonra çok partili siyasi rejime geçilmesinde en büyük destek

oldu. 1950 y›l›nda, yap›lan seçimleri kaybettikten sonra, 1960 y›l›na

kadar Ana Muhalefet Partisi Baﬂkan› olarak siyasi yaﬂam›n› sürdür-

dü. 27 May›s harekat›ndan sonra Kurucu Meclis üyeli¤ine seçildi

ve 10 Kas›m 1961 tarihinde Baﬂbakanl›¤a atand›.

1965 y›l›nda bu görevden ayr›ld›ktan sonra milletvekili olarak

siyasi yaﬂam›na devam et*i, 1972'de Parti Genel Baﬂkanl›¤› ve millet-

vekilli¤inden istifa ederek; ölünceye kadar (25 Aral›k 1973) Anayasa

gere¤ince Cumhu*iyet*Sen*tos* Tabi* Üyeli¤i görevin*e bulu**u.

~ 231 ~

Atatürk Ansiklopedisi

‹zzettin Çal›ﬂlar

(18***1*51)

Asker, Kurtuluﬂ Savaﬂ› komu-

tanlar›ndan ve siyaset adam›. 1882 y›-

l›nda Yanya'da do¤du. ‹sta*bul'da

Milli Savunma Bakanl›¤› Personel Da-

iresi emrinde çal›ﬂmay› reddederek

Mudanya'da Milli Mücadele kuvvetleri-

ne kat›ld›¤›nda (1 Temmuz 1920) yarbayd›.

O tarihe kadar *sküp'ten Anafartalar'a uza-

nan çeﬂitli yerlerde görev yapt›. Çal›ﬂlar, Milli Mücadele'yi yürüten

kuvvetlerden 23. Tümen Komutanl›¤›na atand›, 20. Kolordu'nun*da

Komutan Vekilli¤iyle görevlendirildi. Kütahya-Eskiﬂehir, Birinci ve

‹kinci ‹nönü ve Sakarya M*ydan Savaﬂlar›*nda tüm*n ve grup ko-

mutan› olara* bulundu. 1921'de albayl›¤a, 1922'de generalli¤e yük-

seldi. 1926'da korgeneral oldu* Bu s›rada 1. Ordu'ya komuta ediyor-

du ve bir ara ‹zmir Valili¤i ile Askeri Mahkeme Üyeli¤i de ek görev

o*arak kendisine verilmiﬂti. Çal›ﬂlar, 1930'da orgeneralli¤e yüksel-

tildikten sonra ordu komutan› olarak 1939'a kadar görevini sürdür-

dü. Em*kliye ayr›ld›ktan sonra Ayd›n (1939), Mu¤la (1940 ve 1943),

Bal›kesir (1943) Milletvekili olarak Meclis'de bulundu. 1951 y›l›nda

‹stanbul'da öldü.

Kaz›m Karabek*r (1882-1948)

Asker, Milli Mücadele kahramanlar›ndan ve siyaset adam›.

1882 y›l›nda ‹stanbul'da do¤du. ‹lk ö¤renimini de¤iﬂik yerlerde ta-

mamlad›. Ortaokul ve liseyi Fatih Askeri Rüﬂtiyesi'nde ve Kuleli

Askeri Lisesi'nde okudu. Karabekir, Harp Okulu'nda Mustafa Ke-

mal ile tan›ﬂt›.1902'de Harp Okulu'nu, 1905'te Harp Akademisi'ni

bitirdi. 1909'da ‹stanbul'da patl*k veren 31 Mart Olay›'n› bast›rmak

~ 232 ~

Harun Yahya

üzere buraya gönderilen Hareket Ordusu'nda Mustafa Kemal ile

birlikte Kaz›m Karabekir'de vard›.

I. Dünya Savaﬂ› baﬂlar›nda yarbayl›¤a yükselen Karabekir, sa-

vaﬂ*y*llar› bo**n*a ‹ra* s›n›r**da,**alep'te,*Do¤u *e**e*i'nde,*Ça-

nakkale'de bulundu. 1917'de atand›¤› Diyarbak›r'daki 2. Kolordu

Komutanl›¤›ndan sonra, Erzincan yak›n›ndaki Kafkas Kolordu-

su'nun baﬂ›na getirildi ve bu görevi s›ras›nda Ermenileri püskürte-

rek Erzincan ve Erzurum'u geri ald›.*Sar›kam›ﬂ'taki kolordu ile iﬂ-

birli¤i yaparak Kars ve Gümrü kalelerinin al›nmas›nda üstün baﬂa-

*› gösterdi. Bunun sonucu olarak da generalli¤e yükseltildi.

Karabekir'in hayat›ndaki önemli dönüm noktalar›ndan biri,

Do¤u'daki görevine gidiﬂiyle baﬂlar. As›l baﬂlang›ç tarihiyse, Mus-

tafa Kemal'in Samsun'a ç›kt›ktan sonra kendisiyle temasa geçmesi-

dir. O günden baﬂlayarak Karabekir'in s›n›f arkadaﬂ› Mustafa Ke-

mal ile tam bir iﬂ birli¤i yapacak ve bu beraberlik Kurtuluﬂ Sava-

ﬂ›'n›n sonuna kadar sürecektir.

Kaz›m Karabekir Do¤u'da Milli Mücadele'yi sürdürürken

Edirne milletvekili olarak birinci Büyük Millet Meclisi üyeleri aras›-

na girdi ve böylelikle siyasi hayata at›ld›. 1923 seçimlerinde de ‹s-

tanbul'dan milletvekili seçildi. Ayn› zamanda merkezi Ankara'da

~ 233 ~

Atatürk Ansiklopedisi

olan 1. Ordu Komutanl›¤› görevini ald›. Daha sonralar› Rauf Orbay,

Ali Fuat Cebesoy, Refet Bele, Cafer Tayyar E¤ilmez Paﬂalarla birle-

ﬂerek Terakkiperver Cumhuriyet F›rkas›'n› kurdu (1924) ve bu par-

tinin Genel Baﬂkanl›¤›n› üzerine ald›. Partinin ömrü uzun olmad›

ve 192*'da Mustafa Kemal'e karﬂ› yap›lan suikast giriﬂiminden son-

r***ap******.*K*z›m**a**b************l**d*****a*a'd**öl*ü.

Kaz›m Özalp (1880-1968)

*e*let *dam›* 1880 **l**da*Köprülü-Yugosl**ya'***do¤**.

Harp Okulu'nu (1902) ve Harp Akademisi'ni (1905) bitirdi. Sela-

nik'te 36. Alay 2. Bölük Komutanl›¤›na atand›. Daha sonra, ‹ttihat

ve Terakki Cemiyeti'ne giren Kaz›m Bey, 31 **rt ‹syan›n› bast›ran

Hareket Ordusu'yla birlikte ‹stanbul'a *eldi. *1909) Balkan Savaﬂ›'n-

dan sonra, ‹stanbul Merkez Komutanl›¤› Yard›mc›l›¤›na at*nd›.

(1913) 1914'te Binbaﬂ› oldu. Van Seyyar Jandarma Alay› Komutan›

iken (1914), I. Dünya Savaﬂ›'na kat›larak Ruslara karﬂ› savaﬂt›. Yu-

nanl›lar›n ‹zmir'i iﬂgalinde, Bal›kesir'deki 61. Tümen Komutanl›¤›n-

da görevliydi ve o çevrede Kuvay› Milliye'yi örgütledi. Bu arada

Bal›kesir Milletvekili olarak TBMM'ye girdi. (1920) Meclis taraf›n-

**2** ~

Harun Yahya

dan ‹zmir ﬁimal Cepheleri Komutanl›¤›na atand›. Sakarya Sava-

ﬂ›'na ve Büyük Taarruz'a kat›larak 1921'de Tümgeneral, 1922'de

Korgeneral oldu. 1922-1924'te Milli Savunma Bakan›, 1924-1935'te

Meclis Baﬂk*n›yd›. Bu arada orgeneral*i¤e yükseldi. (1926) 1935'te

ikinci defa Milli Savunma Bakanl›¤›na getirildi. 1943'te CHP Meclis

Grup Baﬂkanvekili oldu. 1950 seçimlerinde Van'dan milletvekili se-

çildi ve 1954'te siyasi hayattan çekildi.

K›l›ç Ali (1888-1971)

Asker *e siyaset adam›. Askeri okulu bitirdikten sonra binbaﬂ›

rütbesiyle I. Dünya Savaﬂ›'na kat›ld›. Kurtuluﬂ Savaﬂ›'nda Maraﬂ,

Ant*p yöresinde milli kuvveti kurmakla görevlendirildi. Karay›lan

v* ﬁahin B*y ile birlikte bu bölgede ç›kan ayakla*malar* ve K›rﬂehir

isyan›n› bast›rd›. Maraﬂ, A*tep ve Urfa'da bulunan Frans›z kuvvet-

lerine karﬂ› yap›lan çat›ﬂmalardaki baﬂar›s› ona, Antep kahraman›

olarak ün sa¤lad›. A¤r› isyan› s›ras›nda kurulan ‹stiklal Mahkeme-

leri'nde üyelik yapan K›l›ç Ali, 1920-1938 y›llar› aras›nda Antep

Milletvekilli olarak TBMM'de bulundu. 1970'de Yeni Türkiye Parti-

si'nin kurucular› aras›nda yer ald›. "Hat›ralar›n› anlat›yor" (1955),

"Atatürk'ün Hususiyetleri" (1955), "‹stiklal Mahkemesi Hat›ralar›"

(1955) adl› kitaplar› vard›r.

~ 235 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Mazhar Müfit Kansu (1873-1948)

Siyaset adam› ve idareci. 1873'de Deniz-

li'de do¤du. Edirne'de gördü¤ü ilk ve orta

ö¤reniminden sonra Gelibolu'da (1891) ve

Edirne ‹dadisi'nde tarih ve matematik

ö¤retmenli¤i yapt›. 1897'den sonra ida-

reci olarak görev alan Kansu, Havza,

Çorlu, Ergene ve ‹skeçe Kaymakaml›-

¤›nda, 1908'den sonra da Gümülcine,

Lazistan, Mersin, ‹zmit ve Bal›kesir mu-

tasarr›fl›klar›nda bulundu. ‹d*recili¤inin

yan› s›ra siyasetle de ilgilenerek ‹ttihat ve

Terakki Cemiyeti'nin üyeleri aras›nda yer ald›.

1918'de Rus istilas›ndan yeni kurtulan Bitlis'e vali atand›. Heyeti

Temsiliye üyeli¤ine seçildi. Heyet, Ankara'ya geldi¤i s›rada ‹stan-

bul'da son Meclis-i Mebusan toplan›yordu. Kansu, Mustafa Ke-

mal'in de iste¤iyle ‹stanbul'a gitti. Felah-› Vatan Grubu'nun çal›ﬂ-

malar›na kat›ld› ve Meclis*e Hakkari Milletvekili ol*rak gird*. Heyet

ad›na Vahd*ddin ile görüﬂerek ona Anadolu'ya geçmesini teklif et-

ti. ‹stanbul iﬂgal edilip Meclis-i Mebusan feshedilince, Kansu ge-

miyle Beyrut'a geçti. Ora*an Silifke yoluyla Ankara'ya geldi¤i za-

man TBMM aç›lm›ﬂt›. Hakkari Milletvekili olarak görev ald›. Mil-

letvekilli¤i d›ﬂ›nda Elaz›¤ Valili¤ine atand›. 1923- 1939 dönemlerin-

de *enizli Milletvekilli¤i ve 1925'te Do¤u ‹stiklal Mahkemesi'nde

B*ﬂ*anl›k ya*t*. 1*39-*9*6'da Ç**uh M*lletve*ili ola*ak siy*si h*y*-

*›n› sürdürdü. Mustafa Kemal'in Milli Mücadele döneminde ve

Cumhuriyet y›llar›ndan olan Kansu'nun "Erzurum'dan ölümüne

kadar Atatürk'le beraber" ad›yla 4 Mart 1948'den Son Telgraf gazete-

sinde yay›mlad›¤› an›lar›, 1966'da Türk Tarih Kurumu taraf›ndan

iki cilt olarak bas›ld›. 1948 y›l›nda*‹stanbul'da öldü.

~ 236 ~

Harun Yahya

Mustafa Cantekin (1878-1955)

Doktor ve siyaset adam›.*1878'de Ço-

rum'da do¤du. ‹stanbul T›p Fakültesi'nde

okurken siyasetle ilgilendi¤i için kalebent

olarak üç y›ll›¤›na ﬁam'a sürüldü. Bura-

da, ‹stanbul'dan uzaklaﬂt›r›lmak ama-

c›yla ﬁam'a atanan Mustafa Kemal ile

tan›ﬂt›. Dostluklar› hemen o gün baﬂla-

d›. Mustafa Efendi'nin kitaplar› ilk ba-

*›ﬂta Mustafa Kemal'in dikkatini çekti.

‹k* Mustafa'n›n dostlu¤u h›zla geliﬂti

ve çok geçmeden kendilerine kat›la*, genç

su**ylardan, K›rﬂehirli Lütfi Müfit (Özdeﬂ)

Efendi'yle birlikte gizli Vatan ve Hürriyet Cemiyeti'ni kurdular.

Sürgünden döndükten sonra ö¤renimini tamamlad›. Kurtuluﬂ

Savaﬂ› baﬂlar›nda Mustafa Kemal'in yan›nda yer ald›. Birinci Türki-

ye Büyük Millet Meclisi'ne K›rﬂehir Milletvekili olarak girdi.

1950'ye kadar da sürekli olarak Meclis'te kald›. Milletvekilli¤inin

sürdü¤ü y›llarda bir ara da Afyon Askeri Hastanesi'nin baﬂhekimli-

¤ini yapt›. Savaﬂ yaral›lar›n› kurtarmak için çaba gösteren Mustafa

Efendi, 1955 y›l›nda Ankara'da öldü.

Mustafa Necati (1894-1929)

Devlet adam›. 1894 y›l›nda ‹zmir'de do¤du. ‹stanbul Hukuk

Okulu'nda okudu. ‹zmir Ö¤retmen Okulu'nda k›sa bir süre ö¤ret-

me*li*, **el ﬁ*r**Okulu'nda*müdürl*k ya***. (1**5-1918* A*ukat-

l›k yapt›. ‹zmir Yunanl›lar taraf›ndan 15 May›s 1919'da iﬂgal edilin-

ce, Bal›kesir Cephesi'ndeki çete savaﬂlar›na kat›ld›. Anzavur kuv-

vetlerine karﬂ›, Kuvay› Milliye komutan› olarak savaﬂt›. Yunanl›lara

karﬂ› giriﬂilen savaﬂlarda da bulundu. Bal›kesir'de, ‹zmir'e Do¤ru

~ 237 ~

Atatürk Ansiklopedisi

gazetesinde Milli Kurtuluﬂ Savaﬂ›'n› *estekleyen yaz›lar yazd›. Sa-

ruhan Milletvekili oldu. (1920) ‹stiklal Mahkeme*i Baﬂkanl›¤› yapt›.

Millet Meclisi'nin ikinci dönemine, ‹zmir Milletvekili olarak gi*di.

Mübadele ve*‹mar ve ‹skan Bakanl›¤›na (1923)*daha sonra da Adli-

ye Bakanl›¤›na getirildi (1924). ‹ki y›l kadar Ö¤retmenler Birli¤i

Baﬂkanl›¤›nda bulundu. 1925 y›l›ndan, ölünceye kadar da Milli E¤i-

tim Bakanl›¤› (Maarif Vekilli¤i) yapt›. 1929'da Ankara'da öldü.

Mustafa Necati, 1928'da e¤itimimizi daha üstün bir duruma

getirmek için ac*le al›nmas› gereken tedbirleri düﬂünmüﬂ ve kanun

haline getirmiﬂti. ‹lk defa teme*l* olarak ve çok*say›da ö¤retmen ye-

t*ﬂtirmekle *orunl* ilkö¤r*nimi gerçekleﬂtirme yolun* açt›. On*n

*am*n›nda kabul *dil*iﬂ*k**unlarl* ö*re*me*li*,*bir *esl***hali-

ne geldi. 1928'de Türk harflerinin kabul edilmesiyle e¤itimimizde

görülen geliﬂme de onun zaman›nda gerçekleﬂti.

Muzaffer K›l›ç (1897-1959)

Mustafa Kemal'in yaveri. 1897'de ‹stanbul'da do¤du. Harp

Okulu'nu, topçu te¤meni olarak bitirdi. Galiçya Cephesi'nden sonra

~ 238 ~

Harun Yahya

Filistin'de 7. Ordu Müfettiﬂli¤i yaverli¤i yapt› ve bu s›rada 7. Or-

du'yu komuta eden Mustafa Kemal'in karargah›na geçti. Kumanda-

n›n emir subay› oldu. Bu beraberlik 1930 y›l›na kadar sürdü. Erzu-

rum ve Sivas Kongreleri*de, Heyeti Temsiliye çal›ﬂmalar›nda Mus-

tafa Kem*l'in sivil karargah›nda kald›. Ankara'ya geldik*en s*nra

görevini sürdürdü.

Muzaffer K›l›ç, Cumhuriyet'in ilan›ndan sonra, baﬂtan beri

Mustafa Kemal'in yan›ndaki di¤er subaylarla birlikte, terfi etti ve

yüzbaﬂ› oldu. Çankaya Köﬂkü'ndeki görevini aksatmada*, Ankara

Hukuk Mektebi'ne girdi ve 1928'de mezun oldu. K›sa bir süre sonra

da iﬂ hayat›na at›ld›. Ticaretle u¤raﬂt›. Bir nebati ya¤ fabrikas› kur-

du. Bu arada ‹stanbul ﬁehir Meclisi Üyeli¤ine seçildi ve uzun y›llar

burada kald›. Ayn› zamanda Ankara Anonim Türk Sigorta ﬁirke-

ti'nin yöneticili¤ini üstlendi. 1939'da bir dönem Giresun Milletve-

killi¤i yapt›.

195*'da özel iﬂlerini izlemek için Ankara'ya giden Muzaffer

K›l›ç K›z›lay'da, sokakta geçirdi¤i bir kalp krizi sonunda öldü.

~ 239 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Müfit Özdeﬂ (1874-1940)

Asker ve siyaset adam›. 1874 y›l›nda K›r-

ﬂehir'de do¤du. Harp Akademisi'ndeyken

çöküﬂe h›zla yaklaﬂan Osmanl› ‹mpara-

torlu¤u'nun içinde bulundu¤u zor ﬂart-

lardan kurtarman›n yollar›n› arayan

genç subaylar aras›nda idi. Hürriyetçi

görüﬂleri benimsemiﬂ olan Mustafa

Kemal ve Ali Fuat Cebesoy gibi subay-

larla yak›n iliﬂkiler kurdu. Bu arkadaﬂ-

lar› ile birlikte gizli bir gazete ç›karma

çabas› içine girdi.

Giriﬂimin cezas›, korktu¤undan hafif ol-

du ve rütb*sinin geri al›nmas›n› bekle*ke*, sürgün niteli¤inde bir

atanma emri ald›. Mustafa Kemal ile birlikte ﬁam'a gönderildi.

‹stanbul'da baﬂlayan dostluk ﬁam'da daha da koyulaﬂt›. Mus-

tafa Kemal ile hemen her vakit beraber idiler. Çok geçmeden sür-

günde tan›ﬂt›klar›, t›p ö¤rencisi Mustafa Efendi, düﬂüncelerine yeni

unsurlar ekledi. Asl›nda o da siyasetle ilgilendi¤i için ‹stanbul'dan

uzaklaﬂt›r›lm›ﬂt›.

Çok geçmeden bu üç arkadaﬂ düﬂüncelerini gerçekleﬂtirmek

için bir örgüt meydana getirmeye karar verdiler ve Vatan ve Hürri-

yet Cemiyeti'ni kurdular. Gizli cemiyetin karargah› t›p ö¤rencisi

Mustafa Efendi'nin dükkan›yd›. Lütfi Müfit, Milli Mücadele'nin ba-

ﬂ›ndan itibaren eski arkadaﬂ› Mustafa Kemal'in yan›nda yer ald›.

K*r**l***Sav*ﬂ***›************a***e******de****a*t*.**a****n*s*-

nunda Binbaﬂ›l›ktan emekliye ayr›larak Meclis'e girdi. (1923) 1939'a

kadar Milletvekilli¤i yapt›. Bu süre içinde bir ara ﬁehremaneti Mü-

fettiﬂli¤i yapan Lütfi Müfit 1940'da ‹stanbul'da öldü.

~ 240 ~

Har*n Yahya

Nuri Mehmet Conker (1882-1937)

1882 y›l›nda Selanik'te do¤du. 1902'de Harbiye'yi, 1905'de

Harp Akademisi'ni bitirdi. Atatürk'ün çocukluk ve silah arkadaﬂ›-

d›r. Conker Selanik'te 3. Ordu'da, Hareket Ordusu'nda, Arnavutluk

Harekat›'nda, Afrika'da Trablusgarp ve Bingazi Muharebelerinde,

Anafartalar'da ve Conkbay›r› Muharebelerinde, do¤uda Muﬂ Cep-

hesi'nde bulundu. ‹leri saflarda yer ald›¤› Bolay›r ve Conkbay›r›

Muharebelerinde yaraland›.

Nuri Conker, 1920 Haziran›'nda Ankara'ya gelerek Kurtuluﬂ

Savaﬂ›'na kat›ld›. Kendisine önce TBM* taraf›ndan bas›n ve istih-

barat müdürlü¤ü görevi, bir süre sonra da Ankara bölge komutan-

l›¤› verildi. K›sa bir süre de Ankara Valili¤i yapt›. 1921 Mart ay›

içinde baz› sat›n alma iﬂleri için Almanya'ya gönderildi; Eylül 1920,

Mart 1921 tarihlerinde 41. Tümen Komutanl›¤› ve ayn› zama*da

Adana Valili¤i görevini yürüttü.

1921 y›l›nda kendi iste¤iyle emekli olan Conker, 1925-1927*y›l-

lar› aras›nda Kütahya Milletvekilli¤i, 1932-35 y›llar* aras›nda da

Gaziantep Milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi Baﬂkan

Vekilli¤i yapt›. Con*er'in Zabit ve Komutan adl› bir eseri vard›r. 1937

y›l›nda Ankara'da öldü.

Ömer Naci (1878-1916)

1878 y›l›nda ‹stanbul'da do¤du. Bur-

sa'daki Iﬂ›klar Askeri Lisesi'nde okurken

hocalar› da, arkadaﬂlar›n›n hemen hepsi

de kendisinin gelece¤in baﬂar›l› bir askeri

d*¤il de güçlü bir ﬂair ve ateﬂli bir hatip

olarak görüyorlard›. Çok okuyordu, oku-

duklar›n›n ço¤u Nam›k Kemal'in, Tev*ik Fik-

ret'in ﬂiirleri ve Jön Türkler'in gizli yay›nlar›yd›.

~ 241 ~

Atatürk Ansiklopedisi

Bu yüzden de s›k s›k baﬂ› derde giriyordu. Bunun sonucu olarak

Bursa'daki ö¤renim y›llar›nda izin zamanlar›n› okulun cezaevinde

geçiriyordu.

Okuldan kovulmas›n›n düﬂünüldü¤ü bir s›rada bir hocas›n›n

arka ç›kmas›yla 1895 y›l›nda Manast›r ‹dadisi'ne sürüldü. Ne var ki,

Ömer Naci'nin bu yeni okulda ilk ilgilendi¤i kiﬂilerden biri de o ta-

rihlerde ayn› okulda okuyan Mustafa Kemal oldu. Ömür boyu sü-

recek bir dostluk hemen o günlerde*baﬂlad›. Ömer Naci güzel ko-

nuﬂmas›yla Mu*tafa Kemal'i*etki**di. Ömer Naci Subay ç›kt›ktan

sonra ‹ttihat ve Terakki F›rkas›'na girdi; burada yönetim kurulu

üyeli¤ine kadar yükseldi; ‹ttihat ve Terakkiciler'in hükümeti ele ge-

çirmelerini sa¤layan Bab›ali Bask›n›'n› düzenleyenlerin baﬂ›nda o

vard›. Subay olarak Kafkas Cephesi'nde, ‹ran'da bulundu. Buralar-

da Teﬂkilat› Mahsusa görevlisi olarak bask›nlar düzenledi, çete sa-

vaﬂlar› vard›. 1916 y›l›nda Kerkük'te bulundu¤u bir s›rada tifüse

yenil*i ve öldü.

Ruﬂen Eﬂref Ünayd›n

(1892-1959)

Ruﬂen Eﬂref Ünayd›n 1892 y*l›n-

da ‹stanb*l'da do¤du. Galatasaray

Sultanisi'ni ve Edebiyat Fakültesi'ni

bitirdi. Askeri Baytar Alisi'nde, Darül-

mua*limini A*i'de* Türkçe ve*Frans*zca

ö¤retmenli¤i yapt›. Yazarl›k hayat›na

1914'te mütercimlikle baﬂlad›. 1918'de Yeni

Gün muhabiri olarak Kafkasya'ya, Tasvir-i Efkar

muhabiri olarak Sivas'a gitti. Dergi ve gazetelerde mülakat ve gezi

türünde yaz›lar› yay›mland›. 1920'de Anadolu Hükümeti'nin ça¤r›-

s› üzerine ‹nebolu yoluyla Ankara'ya gitti; Türk Kurt*luﬂ Savaﬂ›'na

kat›ld›. 1922 y›l›nda Buhara Elçili¤i Baﬂkatibi oldu. Lozan Konfe-

~ 242 ~

Harun Yahya

rans›'nda Matbuat Müﬂavirli¤i yapt›. *BMM ikinci döneminde Af-

yonkarahisar Milletvekili seçildi. Riyaseti Cumhur Umumi Katipli-

¤i'n*** Tiran, Atina,*Budap*ﬂte *lçili¤in*e ve Roma, Lon**a ve*Ati-

na Büyükelçili*inde bulundu. 1952'de emekliye ayr›ld›. "Servet-i Fü-

*un"* "Donanma", "Tedrisat", "Türk Yurdu" *e "Yeni Mecmu*"da ya-

y›mlad›¤› mülakat, mensur ﬂiir ve hat›ra türünde yaz›lar›yla tan›n-

d›. Mustafa Kemal Paﬂa'n›n yak›n çal›ﬂma arkadaﬂlar›ndan biri olan

Ruﬂen Eﬂref Ünayd›n, Mustafa Kemal Paﬂa'y› Türk bas›n›nda ilk

defa tan›tmas›yla ünlüdür.

Refet Bele (1881-1963)

Re*et **le 1881*y›l›*d* ‹st*nbul'da

do¤du. 1899 y›l›nda Harp Okulu'nu,

1912'de Harp Akademisi'ni bitirdi. I.

Dünya Savaﬂ›'nda Filistin Cephesi'nde

‹kinci G*zze Mu*are*esi'nde baﬂar›

sa¤lad›. Milli Mücadele ve Kurtuluﬂ Sa-

vaﬂ›'ndaki görevi, Mustafa Kemal ile

*irlikte Samsun'a ç›k›ﬂ›yla baﬂlad›. Refet

Bey, merkezi Sivas'ta bulunan ve Mustafa

Kemal'in müfettiﬂ olarak görevlendirildi¤i 3. Or-

du'ya ba¤l›, 3. Kolordu Kom*tanl›¤›na atand›. Erzurum Kongr*-

si'ne ve Samsun delegesi olarak Sivas Kongresi'ne kat›ld›. Ayd›n ve

çevresinde ayaklanm*lar *aﬂ*ay›nca burada görevlendi*il*i.*Daha

sonra Çerkez Ethem Ayaklanmas›'n› bast›rd›. Bu arada gen*ralli¤e

yükseltilerek Dahiliye Vekilli¤ine ve Bat› Ceph*si Komutanl›¤›na

atand›. 1922'de Do¤u Trakya'y› geri almakla görevlendirildi.

Cumhuriyet'in ilan›ndan sonra Terakkiperver Cumhuriyet

F›rkas›'na girdi. 1926 y›l›nda milletvekilli¤inden ve askerlikten ay-

r›lan Refet Bele, 1935-1939 ve 1946-1950 tarihlerinde ‹stanbul Millet-

vekili seçildi.

~ 243 ~

Atatürk*Ansiklopedisi

Salih Bozok (1881-1941)

Salih Bozok 1881'de Selanik'te do¤-

du. Mustafa Kemal ile önce mahalle, da-

ha sonra da okul arkadaﬂl›¤› oldu. ‹kisi

de ayn› okullarda okuduktan sonra ay-

n› y›l Harp Okulu'nu bitirdiler. Salih

Efendi jandarma s›n›f›na seçilmiﬂti.

Mustafa Kemal ise Akademi'ye devam

e*e*e*******a* o****kt****us*afa **mal

Milli Mücadele'yi baﬂlatmak üzere Anado-

lu'ya geçmeden önce ve Suriye Cephesi'nde

bulundu¤u s›rada Salih Efendi'yi Baﬂyaver olarak yan›na getirtti.

Sürekli beraberlik böyle baﬂlad› ve Salih Bey yarbayl›ktan emekliye

ayr›ld›ktan sonra bile Mustafa Kemal'in yak›n›nda kald›.

Yüzbaﬂ› Salih, Mustafa Kemal'in yan›nda, Heyeti T*msiliye'de

görevli olarak Ankara'ya gitti. Mustafa Kemal Meclis Baﬂkan› iken

o da Meclis Baﬂkan› Baﬂyaveriydi. Mustafa Kemal Cumhurbaﬂkan›

seçilince yarbay Salih de Cumhurbaﬂkanl›¤› Baﬂyaveri oldu. Yarbay

rütbesinde o*dudan *stifa etti¤inde *nce,*o z*manki ad› Bo*ok olan

Yozgat'tan milletvekili*seçildi; milletvekilli¤i 1939 seçimlerine ka-

dar her dönemde yenilendi; bu ar*da Mustafa Kem*l'in sofras›nda-

ki yerini ve çevresindeki görevini de muhafaza ediyordu. Salih Bey

bu dönemde ‹ﬂ Bankas›'n›* kurucular› ve hissedarlar› aras›nda yer

ald›. Mustafa Kemal'in ölümüyle Salih Bozok'un dünyas› da y›k›l-

m›ﬂ oldu. Milletvekilli¤i sürdü¤ü halde sa¤l›k durumundan ﬂikayet

ederek Yalova'ya çekildi ve 1941 y*l›nda öldü.

Rauf, Hüseyin Orbay (1881-1964)

Rauf Orbay 1881 y›l›nda ‹stanbul'da do¤*u. Milli Mücadele'ye

kat›lmak üzere Anadolu'ya geçti¤inde imparatorlu¤un hemen her

~ 244 ~

Harun Yahya

yan›na ün salm›ﬂ milli kahramanlardan biriydi. Bahriye Mektebi'ni

bitirmiﬂ, Balkan Savaﬂ› s›ras›ndaki deniz savaﬂlar›nda büyük baﬂar›-

lar göstermiﬂ ve bu nedenle "Hamidiye Kahraman›" ünvan›n› kazan-

m›ﬂt›. ‹zzet Paﬂa kabinesinde Bahriye

Naz›rl›¤› yapt›, bütün bu parlak ba-

ﬂar›lar›n sonunda Osmanl› ‹mpara-

torlu¤u'nun çöküﬂ belgesi olan

Mondros Mütarekesi'ni imzalamak

zorunda kald›. Malta sürgününden

dönen Rauf Orbay 1921'*e Anka-

ra'ya gitti¤inde kendisine Nafia Ve-

killi¤i verildi. Bakanl›ktan ayr›l*›¤›

y›l Meclis ‹kinci Baﬂkanl›¤›na seçildi,

1922-1923 aras›nda birkaç ay Baﬂba-

kanl›k yapt›. 1942-1944 y›llar› aras›n-

da Türkiye'nin Londr* Büyükelçisi

oldu. Rauf Orbay 1964 y›l›nda öldü.

Tevfik Rüﬂtü Aras (1883-1972)

Tevfik Rü*tü Aras 1883 y›l›*da Çanak*al**de do¤du. Bey*ut

T›bbiyesi'ni bitirdi ve doktor olarak ‹zmir, Selanik ve ‹stanbul'da çe-

ﬂitli görevlerde bulundu. ‹ttihat ve Terakki'ye girdi. Selanik'te Mus-

ta*a*K*mal *l* yak›n*ark**aﬂ *ldu. **1*'*e *e*lis**Ali-i S›hhi *Yük-

sek Sa¤l›k Kurulu) üyesiydi. 1920 y›l›nda Ankara'*a TBMM aç›ld›k-

tan sonra Mu¤la'dan (müstakil Menteﬂe livas›) milletvekili se*ildi.

‹lk dönemde Kastamonu ‹stiklal Mahkemesi Üyeli¤ine getirildi.

TBMM Hükümeti'nin Rus Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne i*k

büyükelçi olarak gönderildi¤i Ali Fuat Paﬂa (Cebesoy) delegasyonu

ile Moskova'ya g*tti. 1923'ten 1939'a kadar ‹zmir Milletvekilli*inde

bulundu.

~ 245 ~

Atatürk Ansiklopedisi

4 Mart 1925'te Takrir-i Sükun Kanu-

nu'ndan sonra kurulan ‹smet Paﬂa (‹nönü)

Kabinesi'nde Hariciye Vekili oldu. Ata-

türk'ün ölümüne kadar kurulan bütün ka-

bi*elerde bu *örevi sürdürdü. D›* ‹ﬂ*eri

komiseri Litvinov'un davetlisi olarak üç

kere Rusya'ya gitti. 1926'da Odesa'da

1930'da ve 1937'de Sovyet ileri gelenleriyle

Moskova'd* görüﬂmeler yapt›. 1939'da Lond-

ra Büyükelçili¤ine atand› ve üç buçuk y›l ‹ngilte-

re'de kald›. 1943'te emekli oldu. Savaﬂ›n sonlar›nda ‹stanbul bas›-

n›nda (Özellikle Tan gazetesinde) yaz›lar yazd›. Demokrat Parti'nin

kuruluﬂ mücadelesini destekledi. 1952-1959 y›llar›nda ‹ﬂ Bankas›

Yönetim Kurulu Baﬂkanl›¤› yapt›.

Tevfik Rüﬂt* Ara*'›n D›ﬂ ‹ﬂleri *aka*l›¤›**›ras›nda ve*di¤i söy-

levleri Numan Menemencio¤lu taraf›ndan derlenerek bir kitap ha-

line getirilmiﬂtir. Lozan'›n ‹zlerinde On Y›l (1937, Frans›zcas›; 10 ans

surles traces de Lausanne), Uluslararas› Diplomasi Akademisi tara-

f›ndan ya*›mlanan*Di*lomasi *özlü¤ü (Dictionnaire diplomatigue)

Türkiye'nin D›ﬂ Politikas› (Lapolitigue exterieure de la Turguie)

maddesini de Tevfik Rüﬂtü yazm›ﬂt›r. Günlük bas›nda ç›kan yaz›la-

r›n›n güncel olmayanlar›n› Görüﬂlerim (1945 ve 1963) adl› iki cilt ki-

tapta toplayan Tevfik Rüﬂtü Aras, 1972 y›l›nda ‹stanbul'da öldü.

Yunus Nadi Abal›o¤lu (188*-1945)

Gazeteci Yunus Nadi Abal›o¤lu 1*80 y›l›nda Fethiye'de do¤*u.

Abal›zade Hac› Halil Efendi'nin o¤lu olan Yunus Nadi, ilk ö¤renimi-

ni Fethiye'de yapt›, Rodos adas›nda *üleymaniye Med*esesi'nde, ‹s-

tanbul'da Galatasaray Sulta*iyesi'nde okudu. Sonra Hukuk Mekte-

bi** dev** et**. 1*0*'d* ***umat*gaze*esin***ça**ﬂ**ya*b*ﬂlad*.

1910'da ‹ttihat ve*Terakki Cemiyeti'nin ç›kard›¤› Rumeli gazetesinin

~ 246 ~

Harun Yahya

baﬂyazar› oldu. 1911'de Meclis-i Mebusan'a *yd›n Milletvekili ola-

rak kat›ld›. 1918'de ‹stanbul'da Yenigün gazetesini kurdu. 1920'de

Mu¤la Milletvekili olarak TBMM'ne girdi. 1924'te *stanbul'da Cum-

huriyet gazetesini kurdu ve ölümüne kadar baﬂyazarl›¤›n› yapt›.

TBMM'nin 6. dönemine kadar Mu¤la Milletvekilli¤ini yapan Abal›-

o¤lu, 28 Mart 1945'te *edavi için gitti¤i Cenevre'de öldü.

Afet ‹nan

Mustafa Kemal taraf›ndan Frans›zca ö¤renmesi için ‹sviçre'ye

gönderilen Afet ‹nan, 1908'de Selanik'te do¤du. 1925'te Bursa K›z

Ö¤retmen Okulu'nu bitirdi. 1927'de Türkiye'ye döndükten sonra,

1931'de Türk Tarih K*rumu*nun k*rucular› aras›na kat›ld›. 1935-

1938 aras›nda Cenevre Üniversitesi'nin Toplumsal ve Ekonomik Bi-

limler F*kültesi'nde ö¤renim gördü ve 1939'da burada doktora ça-

*›ﬂm*s›n* tamaml*d›. Ankara*da Dil ve Tarih Co¤rafya Fak*lte-

si'nde doçent ve profesör oldu. De¤iﬂik üniversitelerde Cumhuriyet

ve Devrim Tarihi dersleri verdi. Hem Atatürk'le ve Cumhuriyet'le

ilgili an›lar›n›n bulundu¤u hem de de¤iﬂik konularda eserleri bulu-

na* Afet ‹*an, 1985'te Ankara'da ö**ü.

Ahmet Bey, Agayef (A¤ao¤lu)

Türk d*ﬂ**ce dün*as›n›n*önemli isi*lerinde**ola* Ahmet

A¤ao¤lu, 1868'de Azerbaycan'›n ﬁusa kentinde do¤du. ﬁusa'da ilk

ve orta ö¤renimini tamamlad›ktan sonra Petersburg'da ve ard›ndan

da Paris'te e¤itimini sürdüren A¤ao¤lu, Sorbonne Üniversitesi'nde

tarih ve filoloji okudu. Bu arada Frans›z dergilerine özellikle Fars

dili ve edebiyat› üzerine makaleler yazd›. Çarl›k Rusyas›'nda Türk-

lerin de di¤er milletlerle eﬂit haklara sahip olmas› gerekti¤ini di*e

getirdi, Hayat ve ‹rﬂad adl› dergileri yay›nland›.

II. Meﬂrutiyet'in ilan›ndan sonra ‹stanbul'a gelen A*met

~ 247 ~

Atatürk Ansiklopedisi

A¤ao¤lu, Darülfünun'da tarih ve Rus dili dersleri verdi¤i s›ralar*a

Türk Yurdu dergisini ç›kard›. Türk Oca¤›'n›n kuruluﬂ çal›ﬂmalar›na

kat›ld›. 1912'deki Meclis-i Mebusan seçi*lerinde Afyon'dan mebus

seçilen ve ayn› y›l içinde ‹ttihat ve Terakki'nin Merkez-i Umumi

Üyeli¤ine getirilen A¤ao¤lu* Mütareke'de tutuklanarak Malta'ya

sürüldü. Sürgünden*sonra Ankara'ya geçerek Milli Mücadele safla-

r›na kat›lan Ahmet A¤ao¤lu, bir süre Matbuat Umum*Müdürlü¤ü

*örevini üstlendi, Hakimiyet-i Milliye'nin baﬂyazar› oldu. Zaferden

sonra Ankara Hukuk Mektebi'nde hocal›k yapt›. A¤ao¤lu 1939'da

‹stanbul'da öldü.

Hamdullah Suphi Bey (Tanr›över)

‹stanbul'da 1885'te do¤an Hamdullah Suphi Bey (Tanr›över),

Galatasaray Lisesi'ni bitirdikten sonra ilkokul ö¤retmeni olarak ça-

l›ﬂt›. 1920'de Birinci Meclis'te Antalya Milletvekili olarak girdi ve

1923'te Meclis'teki görevini ‹stanbul Milletvekili olarak sürdürdü.

1935'te Bükreﬂ Büyükelçili¤i'ne atand›. 1950'de Demokrat Parti lis-

tesinden ba¤›ms›z Manisa Milletvekili ve 1945'te DP'den ‹stanbul

Milletvekili oldu. Tanr›över, ‹stanbul'da iﬂgalci güçlere karﬂ› düzen-

lenen aç›k hava toplant›lar›nda, TBMM'de ve savaﬂ y›llar›nda halk›

ayd›nlatmak için gönderildi¤i Ko*y*, Antalya gi*i yerlerde yapt›¤›

etkili konuﬂmalar› ile tan›nd›, Milli Mücadele y›llar›n›n hatibi ola-

rak ün kazand›. Ta*r›över, ‹stanbul'da öldü.

Hasan Bey (Saka)

Trabzon'un Sürmene ilçesinde 1885'te do¤du. Mülkiye Mekte-

bi'nden mezun oldu. Son Osmanl› Mebusan Meclisi'nde Trabzon

Mebuslu¤u yapt›. Anadolu'ya geçtikten sonra TBMM'de yine Trab-

zon mebusu olarak görev yapt› ve Lozan'a giden heyette baﬂkan

yard›mc›s› olarak bulundu. Çeﬂitli dö*emlerde ‹ktisat, Ticaret ve

Maliye Bakanl›klar›nda bulunan Saka, II. Dünya Savaﬂ› y›llar›nda

~ 248 ~

Harun Yahya

~ 249 ~

Atatürk Ansiklopedisi

D›ﬂ ‹ﬂleri Bakanl›¤›*na getirildi. Eylül 1947'de hükümeti kurmakla

görevlendirilen Hasan Saka, 1949'da Baﬂbakanl›k'tan ayr›ld› ve

1954 seçimleri sonras›nda siyasal yaﬂamdan çekildi. 29 Temmuz

1960'da ‹stanbul'da öldü.

Hüsrev Bey (Gerede)

Mustafa Kemal'in Kurtuluﬂ Savaﬂ› y›llar›ndaki yak›n çal›ﬂma

arkadaﬂlar›ndan biri olan Hüsrev Gerede, 1888'de Edirne'nin Kara-

a¤aç ilçesinde do¤du. 1908'de kurmay yüzbaﬂ› oldu. Erzuru*'da

Kaz›m Karabekir komutas›ndaki 15. Kolordu'da Kurmay Baﬂkan›

olarak bulundu. Mustafa Kemal ile Samsun'a ç›kanlar aras›nda ye-

rald›. Son Osmanl› Mebusan Meclisi'nde Trabzon Milletvekili olarak

Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyet*'ni temsil etti. Birin-

ci Meclis'te Trabzon Milletvekili olarak görev yapt›. 1920'de Gere-

de'de ç›kan ayaklanman›n bast›r›lmas›ndaki katk›lar› nedeniyle Ata-

türk taraf›ndan kendisine "Gerede" soyad› verildi. Çeﬂitli elçilik gö-

revlerinde bu*undu. Türkiye'nin Japonya ve ‹ran'la iliﬂkilerinin ge-

liﬂmesinde rol oynayan Gerede, ‹stanbul'da 1962 y›l›nda öldü.

Kâz›m Bey (Dirik)

Mustafa Kemal'le birlikte Samsun'a ç›kan subaylar aras›nda

bulunan Kaz›m Bey, 1881'de Manast›r'da do¤du. Harp Okulu'nu bi-

tirdikten sonra Balkan Savaﬂ›'na kat›ld›, I. Dünya Savaﬂ›'nda çeﬂitli

birliklerde*görev yapt›. Mustafa Kemal'in Kurmay Baﬂkanl›¤›n› da

yapan Kaz›m Bey, Gürcistan'da Ankara Hükümeti'nin temsilcili¤in-

de bulundu. Milli Mücadele s›ras›nda önemli görevl*r üstlendi.

Kurtuluﬂ Savaﬂ›'ndan sonra *zmir Valisi olan Kaz›m Dirik,

1935'te Trakya Genel Müfettiﬂli¤ine atand›. Tarihe ve eski eserlere

karﬂ› olan ilgisi ne*eniyle özellikle ‹zmir Valili¤* s›ras›nda baﬂar›l›

hizmetleri olan Dirik, 1941'de Edirne'de öldü.

~ 250 ~

Harun Yahya

Recep Peker

Cumhuriyet Halk F›rkas›'n›n ilk Genel Sekreteri olan Recep

Bey (Peker) 1889'da ‹stanbul'da *o¤du. 1907'de Harp Okulu'nu,

19*9'da Harp *kademisi'ni bit*rdi. 1920'de Kurtuluﬂ Savaﬂ›'*a kat›l-

mak üzere Anadolu'ya geçti. Kütahya Milletvekili seçildi¤i 1923'ten

baﬂlayarak dört kez Cumhuriye* Halk Partisi Genel Sekreterli¤ine

seçilen Peker, A¤ustos 1946'da çok partili dönemin ilk hükümetini

kurdu. Eylül 1947'de Baﬂbakanl›k'tan istifa etti.*1923'te Hakimiyet-i

Milliye gazetesine baﬂyaz›lar da yazan Recep Peker'in 1935'te ‹nk›lap

Tarihi Dersleri adl› bir kitab› yay›nland›.

Yusuf Bey (Akçurao¤lu)

Türkçülük ak›m›n›n ilk aﬂamas›n›n önde gelen düﬂünürü ve

tarihçisi olan Yusuf Akçura, 1876'da Kazan'da do¤du. ‹stanbul'da

Harbiye Mektebi'ni ve Paris'te Siya*al Bilgiler Yüksek Okulu'nu bi-

tirdi. Rusya'ya dönen Akçura, Kazan'da ö¤retmenlik yapt›. Bu dö-

nemde M›s›r'da ç›kan ﬁura-y› Ümmet ve Tü*k gazetelerinde çok sa-

y›da imzas›z makalesi yay›nland›. Bunlar içinde 1904'te Türk

gazetesinde ç›kan "Üç Ta*z-› Siyaset" baﬂl›kl› dizi maka*e özel taﬂ›r.

Akçura, 2. Meﬂrutiyet'ten sonra ‹stanbul'a geldi. Türk Derne¤i ve

Türk Oca¤›'n›n kurucular› aras›nda yer ald›. Milli Mücadele'ye

kat›ld›. Cumhuriyet döneminde Kars Milletvekilli¤i s›ras›nda An-

kara Hukuk Mektebi ile ‹stanbul Darülfünun'nda siyasal tarih ders-

leri verdi. 1931'de *ürk Tarih Kurumu'nun kurucular› aras›nda yer

ald› ve 1932'de kurumun Baﬂkan› oldu. Milletvekili olmas›na ra¤-

men 1925'ten sonra günlük siyasetle u¤raﬂmad›. 1935'te ‹stanbul'da

öldü.

(Bu bölüm Toktam›ﬂ Ateﬂ'in "Devrim Tarihi" adl› kitab›ndan

ve forsnet'ten al›nm›ﬂt›r.)

~ 251 ~